ივრის ბრძოლა

ივრის ბრძოლა
საფრანგეთის რელიგიური ომების და ინგლის-ესპანეთის ომის (1585-1604) ნაწილი ნაწილი
ანრი IV ივრის ბრძოლაში, ჩარლზ დე სტიუბენის მიერ (1838-1842).
თარიღი	14 მარტი, 1590
მდებარეობა	ივრი, ერის დეპარტამენტი, საფრანგეთი
შედეგი	როიალისტთა გამარჯვება
მხარეები
საფრანგეთის სამეფო ინგლისი კათოლიკური ლიგა ესპანეთი
მეთაურები
ანრი IV არმან დე გონტაუ მაიენის ჰერცოგი აუმალეს ჰერცოგი (ტყვე) ფილიპე, ეგმონტის გრაფი †
ძალები
12,000 ქვეითი 3,000 მხედარი 13,000 ქვეითი 4,000 მხედარი
დანაკარგები
500 6,000 დაჭრილი ან დაღუპული 4,000 ტყვედ ჩავარდნილი

ივრის ბრძოლა — ბრძოლა გაიმართა 1590 წლის 14 მარტს, საფრანგეთის რელიგიური ომების დროს. ბრძოლა იყო გადამწყვეტი გამარჯვება საფრანგეთის მეფე, ანრი IV-სთვის, რომელიც საფრანგეთის სამეფოსა და ინგლისის ძალებს ხელმძღვანელობდა კათოლიკური ლიგის წინააღმდეგ, კათლიგურ ლიგას ხელმძღვანელობდა ჰერცოგი დე მაიენისა და მათ ეხმარებოდნენ ესპანეთის ძალები, ეგმონტის გრაფის მეთაურობით. ჰენრის ძალებმა გაიმარჯვეს და მან გააგრძელა პარიზის ალყა.

ბრძოლა მოხდა ნორმანდიაში, ეპიედსის დაბლობზე, ივრის მახლობლად, მოგვიანებით მას დაარქვეს Ivry-la-Bataille, იგი მდებარეობს მდინარე ევრეზე და პარიზის დასავლეთით დაახლოებით ოცდაათი მილის მანძილზეა, ილ-დე-ფრანსისა და ბოსის რეგიონებს შორის საზღვარზე.

პრელუდია

ანრი IV სწრაფად გადავიდა იერიშზე და ალყა შემოარტყა ქალაქს რომელიც კათოლიკური ლიგის მიერ იყო კონტროლირებული. როდესაც მაიენმა ალყის წინააღმდეგ შეტევა დაიწყო, ანრიმ უკან დაიხია, მაგრამ მხედველობაში დარჩა. მან თავისი ჯარი განალაგა წმინდა ანდრეს დაბლობზე ქალაქ ნონაკურსა და ივრს შორის. ანრი გააძლიერა ინგლისის ჯარებმა, რომლებიც მხარდასაჭერად იყვნენ გამოგზავნილები, ელისაბედ I-ის მიერ.

• ჰენრის ჰყავდა 12000 ქვეითი ჯარისკაცი (მათ შორის ინგლისელი და შვეიცარიელი) და 3000 ცხენოსანი.
• კათოლიკური ლიგის არმიას, რომელსაც მაიენის ჰერცოგი მეთაურობდა, ჰყავდა 13000 ქვეოთ ჯარისკაცი და 4000 ცხენოსანი, ეს ჯარი შედგებოდა მოქალაქეებისგან, რომლებსაც ხელმძღვანელობდნენ მღვდლები და მეამბოხე დიდებულები, გერმანელი და შვეიცარიელი დაქირავებულთა ასორტიმენტი აპენზელის მეთაურობით და გუზის ოჯახის ჯარისკაცები. ამ ძალებში შედიოდნენ 2000 ესპანელი პიმენი და ცხენოსანი, რომლებიც ჩამოიყვანეს ფლანდრიიდან, გრაფი ეგმონტის ფილიპეს მეთაურობით.

ბრძოლა

პირველივე მოქმედებაზე, 1590 წლის 14 მარტს, ორი არმია ჩაერთო.

ბრძოლის წინ მეფე თავისი ჯარების წინ გამამხნევებელი სიტყვით გამოვიდა:

„თანამემამულენო! თუ თქვენ დღეს ჩემთან ერთად რისკავთ, მეც გავრისკავ თქვენთან ერთად. მე ვიქნები გამარჯვებული ან მოვკვდები. ღმერთი ჩვენთან არის. შეხედეთ მის და ჩვენს მტრებს. შეხედე თქვენს მეფეს. დაიკავეთ თქვენი პოზიციები, გემუდარებით და თუ ბრძოლის სტუაცია მათი მიტოვებისკენ გიბიძგებთ, იფიქრეთ უკან დახევაზეც, ამაშია გამარჯვების გასაღები. თქვენ იპოვით მას იმ სამ ხეს შორის, რომლებიც შეგიძლიათ ნახოთ იქ თქვენს მარჯვენა მხარეს. თუ დაკარგავთ პრაპორშებს, კორნეტებს ან დროშებს, არასოდეს დაკარგოთ მხედველობიდან ჩემი პანში. თქვენ ყოველთვის იპოვით მას, პატივისა და გამარჯვების გზაზე.“

მოქმედება დაიწყო რამდენიმე სასიკვდილო ქვემეხის გასროლით სამეფო არტილერიის ექვსი ნაწილიდან, რომელიც ოსტატის, ლა გუიშის მეთაურობით იყო. მაშინ ორი მხარს კავალერია საშინელი ძალებით შეეჯახნენ ერთმანეთს. მაიენის ჰერცოგი გელდერებისა და ალმაინის დაქირავებულ ჯარებს გაჰყვა ღია ველზე. დაქირავებულმა მებრძოლებმა, რომლებიც ძირითადად პროტესტანტული საქმის თანამგრძნობი იყვნენ, ჰაერში ისროლეს შუბები.

მაიენი მრისხანებით იყო გატაცებული, საშინელი ფუზილადისა და მთელი მეოთხედი საათის ბრძოლის შემდეგ, რომელმაც მოედანი მკვდრებით აავსო, მისი დაქირავებული ჯარისკაცების განდევნის შემდეგ, მოწინააღმდეგეების მარცხენა ფლანგი გაიქცა, მარჯვენამ კი გზა გაანთავისუფლა და მათ დაუთმო.

აუმონტმა მალევე დაძლია ლიგის მსუბუქი ცხენოსნები და მათი როიალისტი კოლეგები უკან დაიხიეს ვალონური ესკადრილიის თავდასხმის ქვეშ, რომელსაც მხარს უჭერდა ლიგის ორი ესკადრილია. შემდეგ ჟან VI დ'ომონის, ჰერცოგი დე მონპენსიესა და ბარონ დე ბირონის ჯერი დადგა, ისინი თავს უნდა დასხმოდნენ უცხოურ კავალერიას და ეიძულებინათ მათთვის უკან დახევა. მარშალ დე ბირონი, ორივე ფლანგზე ინგლისური და შვეიცარიული ჯარებით უკანა გვარდიის მეთაურობით, შეუერთდა მეფეს, რომელმაც გამარჯვების შემდეგ შეუჩერებლად გადალახა მდინარე ევრა მტრის დევნაში.

თუმცა, გადამწყვეტი მოვლენა მოხდა სხვაგან, ბრძოლის ველზე, მეფემ დაადანაშაულა ლიგის ლანცერები, რომლებმაც ვერ შეძლეს საკმარისად შორს დაბრუნება თავიანთი იარაღის გამოსაყენებლად.

მაიენი უკან დააბრუნეს, აუმალეს ჰერცოგი იძულებული გახდა დანებებულიყო და გრაფი ეგმონტი მოკლეს. მაიენის ჰერცოგმა ბრძოლა წააგო.ჰენრი დაედევნა დამარცხებულებს, რომელთაგან ბევრი დანებდა, იმის შიშით, რომ უარეს ხელში არ ჩავარდნილიყვნენ, მათი ცხენები საფრთხისგან თავის დაღწევას ვერ ახერხებდნენ. სოფელი სავსე იყო გაქცეული ლიგის წარმომადგენლებითა და ესპანელებით, მეფის გამარჯვებული არმია მიჰყვებოდა თან და გზა და გზა სხვადასხვა ჯგუფები უერთდებოდნენ მას, რომლებიც დაიშალნენ და ხელახლა შეიკრიბნენ.

შემდეგ

ანრიმ დაამარცხა მაიენი ივრში, რათა ის გამხდარიყო ერთადერთი სანდო პრეტენდენტი საფრანგეთის ტახტზე. თუმცა, იგი წარუმატებელი აღმოჩნდა პარიზის შემდგომ ალყაში. მას ქალაქში არ იღებდნენ 1594 წლამდე, წინა წელს რომის კათოლიციზმზე მოქცევის შემდეგ. ანრის წინასწარ უთხრეს, რომ პარიზელები, მათ გარდა კიდევ ბევრი ხალხი საფრანგეთიდან, არ მიიღებდნენ პროტესტანტ მეფეს.

თომას ბაბინგტონ მაკოლეიმ დაწერა ცნობილი ლექსი ბრძოლის შესახებ, სახელწოდებით "ივრის ბრძოლა". იგი ასე იწყება:

ახლა დიდება ცაბაოთ უფალს, რომლისგანაც არის ყველა დიდება!
და დიდება ჩვენს სუვერენულ ლიეჟს, მეფე ჰენრი ნავარის!

ლიტერატურა

• Black, Jeremy (2005). European Warfare, 1494–1660 Warfare and History. Routledge. ISBN 9781134477081. 
• Arlette Jouanna and Jacqueline Boucher, Dominique Biloghi, Guy Thiec. Histoire et dictionnaire des Guerres de religion. Collection: Bouquins. Paris: Laffont, 1998. ISBN 2-221-07425-4
• Morris, T.A. (2002) Europe and England in the Sixteenth Century. Routledge. ISBN 9781134748198. 
• Parmelee, Lisa Ferraro (1996) Good Newes from Fraunce: French Anti-league Propaganda in Late Elizabethan England. University Rochester Press. ISBN 9781878822659. 
• Guy, John (1990) Tudor England. OUP Oxford paperbacks. ISBN 9780192852137.