ივან ბარშჩევსკი

ივან ფიოდორის ძე ბარშჩევსკი (რუს. Иван Фёдорович Барщевский; დ. 16 აპრილი^[1], 1851, ლუჟსკის მაზრა, სანქტ-პეტერბურგის გუბერნია, რუსეთის იმპერია — გ. 1948, კოლომენსკოე, რსფსრ, სსრკ) — რუსეთის არქიტექტურული ფოტოგრაფიის ფუძემდებელი, რომელმაც ნეგატივების სახით შემოინახა რუსეთის იმპერიის კულტურული მემკვიდრეობის არაერთი ათასი ფოტო.

ივანე ბარშჩევსკის ფოტოები დაცულია რუსეთის მრავალ მუზეუმში, ხოლო მისი ყველაზე სრული კოლექცია ინახება შჩუსევის სახელობის არქიტექტურის მუზეუმში. 1882-1896 წლებში ბარშჩევსკიმ საკუთარი სახსრებით რუსულ ხელოვნებაზე გამოსცა 47 ალბომი. არქიტექტურის მრავალი ძეგლი, რომლებიც საბჭოთა პერიოდის დროს განადგურდა, მათზე მსჯელობა შესაძლებელია დღემდე შემორჩენილი მისი ფოტოების საშუალებით. რსფსრ-ის ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწე (1946).

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ივანე ბარშჩევსკი დაიბადა 1851 წელს რუსეთის იმპერიაში პეტერბურგის გუბერნიის ლუჟსკის მაზრაში ღარიბი პეტერბურგელი ჩინოვნიკის ოჯახში. 18 წლის ასაკში საცხოვრებლად გადავიდა სანქტ-პეტერბურგში. სიჭაბუკიდან მისდევდა ფოტოგრაფიას, მუშაობდა ფოტოგრაფ კ. ბერგამასკოს ფოტოსახელოსნოში რეტუშირად, ასევე დადიოდა მხატვარ ვ. გრიგოროვიჩის მასტერკლასებზე. ის იყო ერთ-ერთი პირველი, რომელმაც შეიტანა ფოტოგრაფია რუსეთის პროვინციებში.

1877 წელს გადავიდა როსტოვში, სადაც გახსნა საკუთარი ფოტოსახელოსნო და ეწეოდა როსტოვის კრემლის საგანძურის ფოტოფიქსაციას. ბარშჩევსკი იყენებდა მის მიერ გაუმჯობესებულ ფოტოაპარატს (კასეტის ზომით 18 × 24 სმ), რომლის საშუალებითაც ის უშუალოდ ნეგატივიდან ბეჭდავდა ქაღალდზე ფოტოებს. აღნიშნული საშუალება სიძლეოდა შენარჩუნებულიყო გამოსახულების სიმკვეთრე. როსტოვში გაწეულ შრომას უკვალოდ არ ჩაუვლია. მისი ყურადღება მიიპყრო ა. ს. უვაროვამ, ი. ე. ზაბელინამ და სიძველეების სხვა მცოდნეებმა. 1879 წლიდან მუშაობდა იაროსავის ტაძრებისა და სიძველეების ფოტოფიქსაციაზე, ხოლო 1886 წლიდან საბოლოოდ გადაბარგდა იაროსლავში, სადაც ცხოვრობდა დაახლოებით 1897 წლამდე. 1880-1890-იან წლებში ბარშჩევსკი „საიმპერატორი სამხატვრო აკადემიის ფოტოგრაფის“ წოდებით თანამშრომლობდა მოსკოვის არქეოლოგიურ საზოგადოებასთან, საიმპერატორო არქეოლოგიურ კომისიასთან, ცნობილი ძველი რუსული არქიტექტურის მკვლევარების გვერდით — ნ. სულტანოვი, ვ. სუსლოვი; ეწეოდა მოსკოვის ძველი ტაძრებისა ფოტოფიქსაციას, გადაღებებზე დადიოდა ვოლოგდაში, გალიჩში, მურომში და ასტრახანში, ასევე კავკასიაში. მის კატალოგში მოხვედრილია ასევე ილორის, სოხუმის, ქუთაისის, გელათის, ბათუმის, მაჭახელის, მარადიდის, ართვინის, არტანუჯის, ენირაბათის, შავშეთის, არტაანის, ფოცხოვის, ახალციხის, ზარზმის, საყუნეთის 102 (№№ 1629-1731) ფოტო. 1883 წელს მოსკოვის არქეოლოგიურმა საზოგადოებამ იგი აირჩია წევრ-კორესპოდენტად. 1891-1892 წლებში ბარშჩევსკი თან ახლდა ნ. კონდაკოვს პალესტინასა და სირიაში გამართულ ექსპედიციაში, სადაც მან ადრექრისტიანული ხელოვნების 1000-მდე ფოტო გადაიღო. 1894 წელს ბარშჩევსკი იყო ერთ-ერთი დამფუძნებელი იაროსლავის ფოტოგრაფიული საზოგადოებისა. იყო მონაწილე VII და VIII არქეოლოგიური მოწვევებისა. 1897 წელს მ. ტენიშევის მოწვევით ჩავიდა სმოლენსკში, რათა ეხელმძღვანელა სამხატვრო სკოლა და მუზეუმის „რუსკაია სტარინათვის“.

1884 წელს გამოვიდა მისი პირველი ალბომი, რომელიც შედგებოდა 9 ტომისაგან (ფოტოები № 1-483).

1886 წლის 30 აპრილს მოსკოვის საიმპერატორო არქეოლოგიურმა საზოგადოებამ ი. ბარშჩევსკის დაავალა მოეხდინა აფხაზეთის, ბათუმისა და ყარსის ოლქების სიძველეების ფოტოგადაღება^[2], ხოლო 1888 წლის 27 ივლისით დათარიღებულ მიმართვაში ქუთაისის გუბერნატორის დამხმარეს დაევალა, მოსკოვის საიმპერატორო არქეოლოგიური საზოგადოების კომისიის წევრ ი. ბარშჩევსკისთვის გამოეყოთ ცხენი და დახმარებოდნენ მას ქალაქ ბათუმიდან ოლთისში გადასადგილებლად^[3]. ივან ბარშჩევსკი იყო ის ფოტოგრაფი ვინც ახლდა პავლინოვს მისი იმერხევში 1888 წლის ექსპედიციის დროს. როგორც 1891 წელს პ. უვაროვა იხსენებდა, მან 1886 წელს იმერხევის მონახულებას თავი აარიდა იმ მოტივით, რომ იქ უნდა ემოგზაურათ მოსკოვის არქეოლოგიური ექსპედიციის წევრებს ა. მ. პავლინოვსა და ი. ო. ბარშჩევსკის^[4].

1886 წლის დადგენილება
1888 წლის მიმართვა

1881-1899 წლებში მის მიერ გადაღებული იყო 2717 ნეგატივი, რომელთაგან 1462 ცალი ეძღვნებოდა არქიტექტურას, 1245 ცალი — დეკორატიულ ხელოვნებას. 1910 წელს ბარშჩევსკის ნეგატივების კოლექცია გადაეცა სტრაგონვსკის საიმპერატორო სასწავლებელს, ხოლო 1912 წელს კი გამოვიდა ფოტოების სრული კატალოგი. XX საუკუნის დასაწყისში ბარშევსკიმ გამოსცა ბროშურები „ქალაქ იაროსლავის ისტორიული აღწერა“, „რამდენიმე სიტყვა სკომოროხთა ხელოვნების ისტორიიდან“, ასევე ტალაშკინოს მუზეუმის მუსიკალური ინსტრუმენტების კატალოგი.

1936 წლიდან ბარშჩევსკი ცხოვრობდა კოლომენსკში არქიტექტორ-რესტავრატორ პ. ბარანოვსკისთან, მუზეუმ-ნაკრძალის მცველად.

ი. ბარშჩევსკი გარდაიცვალა 1948 წელს, დაკრძალულია სოფ. დიაკონოვსკოეში.

ალბომები და კატალოგები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 1, №№ 1-58 : [В г. Ярославле], 1882
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 2, №№ 59-107 : [В Борисоглебском монастыре в 18-ти вер. от Ростова Ярос. губ.], 1882
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 3, №№ 108-160 : [В г. Ростове Яросл. губ.], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 4, №№ 161-217 : [Ростов Ярославской губернии], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 5, №№ 218-268 : [В г. Москве. В г. Вологде], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 6, №№ 269-337 : [В г. Владимире на Клязьме. В г. Юрьеве-Польском Владимирской губ. В г. Суздале Владимирской губ.], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 8, №№ 378-426 : [В г. Костроме], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 9, №№ 427-483 : [Г. Ростов Ярославской губернии]. Г. Переславль-Залесский, Владимирской губернии], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 10, №№ 484-533 : [В Ростове, Яросл. губ. В Москве, в Успенском соборе. В Благовещенском соборе. В Архангельском соборе. Патриаршая ризница], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 11, №№ 534-580 : [В Москве, Патриаршая ризница]. В Богоявленском монастыре на Никольской улице], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 12, №№ 581-627 : [В Ново-Девичьем монастыре. В Новоспасском монастыре. В Покровском соборе (Василия Блаженного)], 1883-1884
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 13, №№ 628-677 : [Ярославль. Ростов Ярославской губернии. Москва], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 14, №№ 678-734 : [Москва. Московская губерния. Звенигород. Звенигородский уезд], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 15, №№ 735-805 : [Юрьев-Польский. Владимирская губерния. Суздаль. Владимир-на-Клязьме. Нижний Новгород. Казань], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 16, №№ 806-857 : [Астрахань. Новгород. Музей Академии наук], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 17, №№ 858-907 : [Псков. Земля Войска Донского. Ростов Ярославской губернии. Ярославль], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 18, №№ 908-963 : [В низовьях Волги. Бывший Александровский улус. Музей Академии наук], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 19, №№ 964-1025 : [Владимир. Ярославль. Звенигород. Ростов Ярославской губернии. Новгород], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 20, №№ 1026-1091 : [Новгород. Москва], 1885-1886
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 23, №№ 1217-1280 : [Ростов Ярославской губернии. Новгород. Ярославль. Коллекции и музеи Москвы и Санкт-Петербурга], 188-
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 24, №№ 1281-1344 : [Ярославль. Кирилло-Белозерский монастырь. Музей Общества поощрения художеств], 1887-1888
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 25, №№ 1345-1412 : [Ярославль. Переславль-Залесский. Углич], 188-
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 26, №№ 1413-1471 : [Углич. Угличский уезд. Москва. Александров. Владимирская губерния. Юрьев-Польский. Музей Училища барона Штиглица], 1887-1888
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т. ]27, №№ 1472-1513 : [Юрьев-Польский. Переславль-Залесский. Углич. Ярославль. Ростов Ярославской губернии], 1887-1888
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 28, №№ 1514-1569 : [Александров. Ярославль. Ростов Ярославской губернии. Псков. Рязань. Киев. Москва. Углич. Новгород. Новгородская губерния], 1887-1888
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 29, №№ 1570-1628 : [Крым], 1887-1888
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 30, №№ 1629-1680 : [Илори. Сухум. Кутаис. Гелатский монастырь], 1888-1889
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 31, №№ 1681-1731 : [Батум. Мачахелис-Пэри. Марадиди. Артвин. Ардануч. Эни-Работ. Шавшетия. Ардаган. Поцхов. Ахалцых. Смадо. Зарзма. Дондоло. Сахунет], 1888-1889
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 32, №№ 1732-1787 : [Коломенское. Ярославль], 1888-1889
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 33, №№ 1788-1841 : [Музей Тарновского], 1888-1889
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 34, №№ 1842-1901 : [Ярославль. Романов-Борисоглебск. Ростов Ярославской губернии. Углич. Галич. Чухлома. Галичский, Чухломской и Солигаличский уезды. Владимир. Владимирская губерния], 1889-1890
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 35, №№ 1902-1960 : [Гороховец. Флорищева пустынь. Село Новое. Муром], 1889-1890
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 36, №№ 1961-2012 : [Москва], 1889-1890
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 37, №№ 2013-2066 : [Москва], 1889-1890
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 38, №№ 2067-2116 : [Москва], 1889-1890
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 39, №№ 2117-2169 : [Москва. Окрестности Москвы. Звенигород. Можайск], 1889-1890
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 40, №№ 2170-2238 : [Ярославль. Ростов Ярославской губернии. Углич. Рыбинск. Коллекция Н.В. Султанова], 1891-1894
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 41, №№ 2239-2289 : [Москва. Муром. Серпухов. Серпуховский уезд. Ярославль. Новгород], 1891-1894
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 42, №№ 2290-2348 : [Новгород. Новгородский уезд. Псков], 1891-1894
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 43, №№ 2349-2390 : [Псков. Псковский уезд. Снетогорский монастырь. Псково-Печерский монастырь. Коллекция В.В. Суслова], 189-
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 44, №№ 2391-2446 : [Ярославль. Ростов Ярославской губернии], 1895-1896
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 45, №№ 2447-2490 : [Ярославль. Переславль-Залесский. Владимир], 1895-1896
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 46, №№ 2491-2565 : [Москва. Ярославль. Тверь. Торжок], 1895-1896
Русская архитектура : [альбом фотографий т. 1-6, 8-20, 23-47]. [Т.] 47, №№ 2566-2636 : [Старица. Толгский монастырь. Ярославль], 189-
Старинные шитье, ткани, кружева, обувь, ювелирные украшения, белая палата и др. постройки Ярославской губ., 188-
Царские врата, церковная утварь, кружева и шитье, 188-
Каталог фотографических снимков с предметов старины, архитектуры, утвари и прочего, снятых фотографом Академии художеств и Московского археологического общества И. Барщевским : [Произвед. в 1882, 83 и 84 г., 1884
Труды Ярославской губернской ученой архивной комиссии. Кн.3, Вып.4 : [Исторический очерк города Ярославля, 1900
Исторический очерк города Ярославля, 1900
Каталог фотографических снимков с предметов старины, архитектуры, утвари и прочего, снятых фотографом Академии художеств, Московского археологического общества И.Ф. Барщевским..., 1912
Какие предметы разумелись под названием "ценинных", 1914
Несколько слов из истории искусства скоморохов, 1914
Иконопись, 1914
Каталог музыкальных инструментов, находящихся в Смоленском историко-этнографическом музее Археологического института, собранном кн. М.К. Тенишевой, 1915

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Барщевский, Иван Федорович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ Иван Федорович Барщевский. Фотограф русской старины. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-07-27. ციტირების თარიღი: 2021-07-27.
↑ Документ печатно-рукописный. Свидетельство № 699 Императорского Московского Археологического общества о поручении И.Ф.Барщевскому произвести археологические раскопки и фотосъемку древностей в Абхазии, Батумской и Карской областях и об оказании ему содействия. 1886 г., 30 апреля^{[მკვდარი ბმული]}
↑ Документ печатно-рукописный. Открытое предписание № 453 помощника Кутаисского военного губернатора об оказании содействия члену комиссии Московского Императорского Археологического общества г. Барщевскому. 1888 г., 27 июля^{[მკვდარი ბმული]}
↑ П. С. Уварова, «Кавказ. Абхазия, Аджария, Шавшетия, Посховский участок», Часть II, Москва, 1891, ст. 313

[1] Иван Федорович Барщевский. Фотограф русской старины. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-07-27. ციტირების თარიღი: 2021-07-27.

[2] Документ печатно-рукописный. Свидетельство № 699 Императорского Московского Археологического общества о поручении И.Ф.Барщевскому произвести археологические раскопки и фотосъемку древностей в Абхазии, Батумской и Карской областях и об оказании ему содействия. 1886 г., 30 апреля^{[მკვდარი ბმული]}

[3] Документ печатно-рукописный. Открытое предписание № 453 помощника Кутаисского военного губернатора об оказании содействия члену комиссии Московского Императорского Археологического общества г. Барщевскому. 1888 г., 27 июля^{[მკვდარი ბმული]}

[4] П. С. Уварова, «Кавказ. Абхазия, Аджария, Шавшетия, Посховский участок», Часть II, Москва, 1891, ст. 313

[1]

[2]

[3]

[4]