შინაარსზე გადასვლა

იდა ლოთარინგიელი

სტატიის შეუმოწმებელი ვერსია
მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
იდა ლოთარინგიელი
ფრანგ. Ide de Boulogne
დაბ. თარიღი 1040
დაბ. ადგილი არდენები
გარდ. თარიღი 13 აპრილი, 1113
გარდ. ადგილი უცნობი
დასაფლავებულია სენტ-ვასტის აბატობა
მოქალაქეობა საფრანგეთი
საქმიანობა არისტოკრატი
მეუღლე ეისტაშ II, ბულონის გრაფი[1] [2]
მამა გოდფრიდ III, ქვემო ლოთარინგიის ჰერცოგი
დედა დოდა[1]
შვილ(ებ)ი გოდფრუა ბუიონელი[3] , ეისტაშ III, ბულონის გრაფი, ბალდუინ I იერუსალიმელი[3] და იდა ბულონიელი[3]

იდა ლოთარინგიელი (ასევე ცნობილია როგორც ნეტარი იდა ბულონელი) [4] (დაახლ. 1040 – 1113 წლის 13 აპრილი)[5] — იყო წმინდანი და დიდგვაროვანი ქალი.

ის იყო გოდფრიდ III-ის, ქვემო ლოთარინგიის ჰერცოგის და მისი მეუღლის დოდას ქალიშვილი.[6] იდას პაპა იყო გოთელო I, ლოთარინგიის ჰერცოგი, ხოლო მისი ძმა — გოდფრიდ IV, ქვემო ლოთარინგიის ჰერცოგი.

ოჯახი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1049 წელს იდა დაქორწინდა ბულონის გრაფზე — ეუსტას II-ზე..[5] მათ შეეძინათ სამი ვაჟი და ერთი ქალიშვილი:

იდა ბულონელი — მისი არსებობა ვარაუდითაა აღნიშნული; შესაძლოა, იგი პირველად გათხოვდა ჰერმან ფონ მალსენზე, ხოლო შემდეგ — მონტაგიუს გრაფ კონონზე.[7] იდა შვილების აღზრდისას ძიძის გამოყენებაზე უარს ამბობდა — სწორედ თვითონ აჭმევდა ძუძუთი შვილებს, რათა, როგორც სჯეროდა, თავიანთი მორალური ზნეობა არ დაეკარგათ ძიძის გავლენით, ანუ ძიძის ცხოვრების წესით არ „დამწოლოდნენ“.[8]

როდესაც მისი ვაჟები გაემგზავრნენ პირველ ჯვაროსნულ ლაშქრობაში, იდამ მნიშვნელოვანი ფინანსური დახმარება გაუწია მათ მზადებასა და გზას.[9]

ცხოვრება

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იდა ყოველთვის აქტიურად მონაწილეობდა რელიგიურ და საქველმოქმედო საქმიანობაში, თუმცა მისი ქმრის გარდაცვალებამ მისცა ეკონომიკური დამოუკიდებლობა და თავისუფლება, რომ ეს სიმდიდრე საკუთარი რელიგიური მიზნებისთვის მოეხმარებინა. მან დააარსა რამდენიმე მონასტერი:

იდას ჰქონდა წერილობითი მიმოწერა კენტერბერელი ანსელმთან — შუა საუკუნეების გამოჩენილ თეოლოგთან და ეკლესიის მოღვაწესთან. ანსელმის რამდენიმე წერილი იდას მიმართ მიწერელი დღემდე შემორჩენილია.[12][13]

სიცოცხლის ბოლოს იდა სულ უფრო ჩაუღრმავდა ეკლესიურ ცხოვრებას. თუმცა თანამედროვე კვლევები მიიჩნევს, რომ იგი რეალურად არ გახდა ბენედიქტელი მონაზონი, არამედ უფრო სწორად უნდა განიხილებოდეს როგორც „ბენედიქტელი ორდენის საერო ობლატი“ — ანუ საერო პირი, რომელიც იღებს ბენედიქტელთა წესდების მორალურ პასუხისმგებლობას და ღვთისმსახურების ერთგულებას, მაგრამ მონაზვნური აღთქმით არ ცხოვრობს.[4][10]

გარდაცვალება

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იდა გარდაიცვალა 1113 წლის 13 აპრილს, და სწორედ ამ თარიღზე აღინიშნება მისი ხსენების დღე. ტრადიციულად ითვლება, რომ ის დაკრძალეს ლე ვასტის მონასტერში.[10]

მისი ნეშტი შემდგომში ორჯერ გადაასვენეს:

1669 წელს – პარიზში, ხოლო 1808 წელს – ბაიოში.[4] მისი ცხოვრებისა და მოღვაწეობის აღწერა დაწერა ლე ვასტის მონასტრის თანამედროვე ბერმა.[10]

დღეს იგი ბაიოშია წმინდანად მოხსენიებული და იქვეა მისი თაყვანისცემის ცენტრი.[4]

ვიკიციტატა
„ლოთარინგიელი იდა, ღვთის მსახურებისა და ზეციური სათნოებების მფლობელი, იყო ღირსეული წარმოშობის ქალი, თუმცა სათნოებით ბევრ მეფეს აღემატებოდა. იგი შობით განდიდებული, გოდფრიდ ჰერცოგის ასული და ბულონის გრაფის, ეისტაშ II-ის ღირსეული მეუღლე გახლდათ. სულის სიმშვიდითა და სიბრძნით მორთული, იდა იყო მშვიდობისმოყვარე, თვინიერი და სამართლიანი. მის ზნეობრივ ბუნებაში თანაბრად იფურჩქნებოდა დედობრივი სიბრძნე, მოწყალების სიყვარული და ზეციური მადლი.

იდამ შვილთა აღზრდაში უარყო იმდროინდელი წესნი — ძიძის მიცემა — და თავად ძუძუთი კვებავდა ახალშობილებს, რათა უცხო ხელის ზნეობას არ ეშალა მათ გულში სიმართლე და ღვთისმოსაობა. მისი შვილები, — გოდფრიდი, ბალდუინი და ეისტაში — ქრისტეს ომისათვის აღიზარდნენ, როგორც რწმენის მახვილნი, და მისი წესიერი აღმზრდელობით ღირსნი შეიქნენ იერუსალიმის გვირგვინისა.

იდას გული მუდამ ღარიბისა და დევნილისკენ იყო მიდრეკილი; ქველმოქმედებასა და მოწყალებაში აღემატებოდა თავად ასულებს. მან დააფუძნა ღვთისმსახურების სავანეები — სენტ-ვულმერის მონასტერი, ღვთისმშობლის სამლოცველო კალეში, სენტ-ბერტინი, ლე ვასტისა და კაპელის სავანეები, სადაც ღვთის სახელით მრავალი სული განწმენდილი იქნა.

წმიდა ანსელმ კენტერბერელი მას არამხოლოდ ღვთისმოსავ დედად, არამედ სიბრძნის მრჩევლადაც მიიჩნევდა. მათი წერილობითი მიმოწერა დღემდე მოწმობს იდას გონიერებას, რწმენის სიღრმესა და სულის დიადობას.

იგი დღე-ღამეს ლოცვაში და სიკეთის ქმედებაში ატარებდა, იყო სიბნელეში მნათობი და რწმენის სიმაგრე. მისი სიკვდილი — 1113 წლის 13 აპრილს — არა დაღუპვა, არამედ ზეციური ხვედრის მიღება იყო. მისი ნეშტი ჯერ ლე ვასტში, შემდგომ პარიზსა და ბოლოს ბაიოში დაასვენეს, სადაც დღესაც სცემენ თაყვანს ნეტარ იდას, როგორც წმინდა ქალურობის და ქრისტიანული სათნოებების მბრწყინავ სახეს.“

წყარო: „Vita Sanctae Idae Lotharingiae“, Manuscripta Ecclesiae Gallicae, Codex XIII.''

ლეგენდები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

„ერთ მზიან დღეს, როცა იდა ბულონის სანაპიროზე საქველმოქმედო გზით მიემგზავრებოდა, მის გზას გადაეყარა ღარიბი ქვრივი, ბავშვებით ხელში, ჩამოჯდომილი გზის პირას. ქალს თვალები ცრემლით სავსე ჰქონდა და ჩვილს მკერდზე ძლივს აკავებდა. იდამ მყისვე მოითხოვა მისი მოსმენა. აღმოჩნდა, რომ ქვრივის მეუღლე, მეზღვაური, უკანასკნელ ქარიშხალს შეწირულიყო. ოჯახს დარჩენოდა მხოლოდ სიღატაკე და შიმშილი. იდას გული შეძრა ქალის მწუხარებამ. მან საკუთარ ეტლში დასვა ისინი, სასახლეში წაიყვანა, ქალს სამყოფელი დაუდგა, ბავშვები სუფრაზე დასვა და თავადვე დაასხა მათ წყალი.

წმინდა დედოფალმა გადაწყვიტა, რომ ქვრივის ოჯახის შენახვას საკუთარი ხარჯით უზრუნველყოფდა — ყოველდღიურად უგზავნიდა საკვებს, ტანსაცმელს და საჭირო ნივთებს. ყოველ კვირა თავად მიდიოდა ქალთან, სთხოვდა ლოცვას და ამხნევებდა, რომ ღვთის წყალობა გაჭირვებასაც მოერეოდა. ხალხმა იდას ქმედებას წმინდა მირაკული უწოდა, რადგან გადმოცემის თანახმად, იმ დღიდან იდას სასახლის საცხობში პური არასოდეს შლდებოდა — იმდენი მზადდებოდა, რომ ბეჩავთა სუფრებზე ყოველთვის ხვდებოდა.

მოგვიანებით გადმოსცემდნენ, რომ იმავე ღამეს, როდესაც იდამ ქვრივი შეიფარა, მას სიზმრად გამოეცხადა ღვთისმშობელი და უთხრა:

ვიკიციტატა
„„ქალი, რომელიც გაჭირვებულს ეხმარება, ჩემი კალთის ჩრდილქვეშ იქნება მარადჟამს“.“

იმ დღიდან ხალხმა იდას „დედა შემწე“ უწოდა. მისი ქველმოქმედების ამბავი მთელ ბულონში გავრცელდა, ხოლო მის მეხსიერებას მომდევნო თაობები ლოცვებითა და მადლიერებით ეთაყვანებოდნენ.“[14]

„ერთ საღამოს, როცა იდა ბულონის სავანეში ლოცვისთვის განმარტოებულიყო, მონაზონმა მოირბინა შეშინებული და უთხრა, რომ მონასტრის ახლოს მცხოვრებ ოჯახს ხანძარი გაუჩნდა და მთელი სოფელიც აგიზგიზდა. იდამ მყისვე შეწყვიტა ლოცვა, ზეცას შეჰღაღადა და წასასვლელად მოემზადა. სასახლის მცველებს უბრძანა, გაჰყოლოდნენ ცეცხლმოდებულ ადგილამდე. თუმცა ვიდრე მიაღწევდნენ, ცეცხლს უკვე სახლები დაეფერფლა და ხალხი სასოწარკვეთით გაიძახოდა:

ვიკიციტატა
„„სიწმინდე მოგვაშველე!““

მაშინ იდამ მუხლი მოიყარა ნანგრევებთან, პირქვე დაემხო და ცრემლით წარმოთქვა ლოცვა:

ვიკიციტატა
„„უფალო, ნუ სცდი უდანაშაულოთა გულს! გააწვდინე მათ შენის მოწყალების ხელი!““

გადმოცემით, სწორედ ამ დროს მოულოდნელად წამოსულმა უეცარმა წვიმამ ჩააქრო ცეცხლის ნარჩენები და იხსნა მეზობელი სახლები. სოფლის მოსახლეობა მუხლებზე დაცემით კურთხევას ითხოვდა წმინდა დედისგან და იდას წყალობა უდიდეს სასწაულად შერაცხა.

გადმოცემით, იმავე ღამით იდას ოთახში საკმევლის სურნელება ტრიალებდა და მისი ხელთუქმნელი ხატი გალამაზდა, თითქოს ზეციური ნათლით შემოსილი ყოფილიყო. ამბობდნენ, რომ ეს იყო უფლის მოწონება მის ქმედებაზე.

ამ ამბავმა განამტკიცა ხალხის რწმენა, რომ იდას ლოცვას ციდან პასუხი ჰქონდა და მისი შეწევნა მხოლოდ მიწიერ არა, ზეციურ მფარველობადაც იქცა.“[15]

შენიშვნები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • Ferdinand Holbock states Ida of Lorraine had only three sons.[16]
  • Heather Tanner chooses to believe Ida of Boulogne is Ida of Lorraine's daughter, while citing that C.G. Roland rejects this idea stating instead that Conon's wife Ida was the daughter of Lambert of Fouron.[17]

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • Butler, Alban; Burns, Paul (2000). Butler's Lives of the Saints. Continuum International Publishing Group. p. 94. ISBN 0-86012-253-0.
  • Holböck, Ferdinand (2002). Married Saints and Blesseds. Ignatius Press. p. 147. ISBN 0-89870-843-5.
  • Butler, Alban; Burns, Paul (2000). Butler's Lives of the Saints. Continuum International Publishing Group. p. 93. ISBN 0-86012-253-0.
  • Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. p. 136. ISBN 90-04-13243-0.
  • Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. p. 262. ISBN 90-04-13243-0.
  • Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. p. 135. ISBN 90-04-13243-0.
  • Holböck, Ferdinand (2002). Married Saints and Blesseds. Ignatius Press. p. 148. ISBN 0-89870-843-5.
  • Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. p. 140. ISBN 90-04-13243-0.
  • Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. pp. 123, footnote. ISBN 90-04-13243-0.
  • Vaughn, Sally N. (1990). "St. Anselm and Women". Haskins Society Journal. 2. University of South Carolina: 86. ISBN 1-85285-059-0.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • Butler, Alban; Burns, Paul (2000) Butler's Lives of the Saints. Continuum International Publishing Group. ISBN 0-86012-253-0. 
  • Holböck, Ferdinand (2002). Married Saints and Blesseds: Through the Centuries. Ignatius Press. ISBN 9780898708431. 
  • Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. ISBN 90-04-13243-0. 
  • Vaughn, Sally N. (1990). „St. Anselm and Women“. Haskins Society Journal. University of South Carolina. 2: 83–94. ISBN 1-85285-059-0.

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 Cawley C. Medieval Lands: A prosopography of medieval European noble and royal families
  2. ↑ Kindred Britain
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Lundy D. R. The Peerage
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 Butler, Alban; Burns, Paul (2000) Butler's Lives of the Saints. Continuum International Publishing Group, გვ. 94. ISBN 0-86012-253-0. 
  5. ↑ 5.0 5.1 Holböck, Ferdinand (2002). Married Saints and Blesseds. Ignatius Press, გვ. 147. ISBN 0-89870-843-5. 
  6. ↑ Butler, Alban; Burns, Paul (2000) Butler's Lives of the Saints. Continuum International Publishing Group, გვ. 93. ISBN 0-86012-253-0. 
  7. ↑ Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL, გვ. 136. ISBN 90-04-13243-0. 
  8. ↑ Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL, გვ. 262. ISBN 90-04-13243-0. 
  9. ↑ Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL, გვ. 135. ISBN 90-04-13243-0. 
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 Holböck, Ferdinand (2002). Married Saints and Blesseds. Ignatius Press, გვ. 148. ISBN 0-89870-843-5. 
  11. ↑ 11.0 11.1 Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL, გვ. 140. ISBN 90-04-13243-0. 
  12. ↑ Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL, გვ. 123, footnote. ISBN 90-04-13243-0. 
  13. ↑ Vaughn, Sally N. (1990). „St. Anselm and Women“. Haskins Society Journal. University of South Carolina. 2: 86. ISBN 1-85285-059-0.
  14. ↑ Codex Miraculorum Sanctae Idae, Capitulum IV–V, Manuscripta Ecclesiae Boulonensis.
  15. ↑ Liber Miraculorum Sanctae Idae, Caput VIII, Monasterium Le Wastensis, Codex Vetustus.
  16. ↑ Holböck, Ferdinand (2002). Married Saints and Blesseds. Ignatius Press. p. 147. ISBN 0-89870-843-5.
  17. ↑ Tanner, Heather (2004). Families, Friends, and Allies: Boulogne and Politics in Northern France and England c. 879-1160. Boulogne-sur-Mer (France): BRILL. p. 136. ISBN 90-04-13243-0.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/იდა_ლოთარინგიელი“-დან