იაილაგის ფესტივალი

იაილაგის ფესტივალი (აზერ. Milli Yaylaq Festivalı)
მდებარეობა	გედებეის რაიონი
თარიღები	2019-მოქმედი
საიტი
	myf.az

იაილაგის ფესტივალი, ან მომთაბარე კულტურის ეროვნული ფესტივალი (აზერ. Milli Yaylaq Festivalı) — აზერბაიჯანში გამართული ღონისძიება, რომლის მთავარი მიზანია იაილაგების (საზაფხულო საძოვრების) და სეზონური მომთაბარეობის ტრადიციების შენარჩუნება და პოპულარიზაცია^[1].

პირველი ფესტივალი

იაილაგის ფესტივალი პირველად 2019 წელს გაიმართა. ღონისძიება 26-დან 28 ივლისის ჩათვლით გადაბაის რაიონის მისკინლი იაილაღის ტერიტორიაზე ჩატარდა^[2]. ფესტივალის ორგანიზატორები იყვნენ ჯავად ხანის ისტორიისა და კულტურის ფონდი, თურქეთის თანამშრომლობისა და კოორდინაციის სააგენტო (TIKA) და ადგილობრივი აღმასრულებელი ხელისუფლება. ღონისძიებას მხარი დაუჭირეს გადაბაის რეგიონის ადმინისტრაციამ, აზერბაიჯანის მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარების სააგენტომ, სახელმწიფო ტურიზმის სააგენტომ, დასაქმების სახელმწიფო სააგენტომ, კულტურის სამინისტრომ, ახალგაზრდობისა და სპორტის სამინისტრომ, სოფლის მეურნეობის სამინისტრომ და სხვა სამთავრობო სტრუქტურებმა^[3].

2019 წლის ფესტივალს ესწრებოდნენ 16 ქვეყნის წარმომადგენლები, მათ შორის რუსეთი, თურქეთი, ყაზახეთი, ყირგიზეთი, უკრაინა და სხვა ქვეყნები, სადაც მსგავსი ტრადიციები ვითარდება^[4]. ფესტივალში მონაწილეობა მიიღო დაახლოებით 50 ათასმა ადამიანმა.

იაილაგის ფესტივალის ფარგლებში აშენდა ეთნო-სოფელი ალაჯიკლარი, რომელიც ტრადიციულ მომთაბარე იურტებს მოიცავს. ასევე იქ შექმნეს იპოდრომი, ბაზარი, ბუხარი "დედე გორგუდი" - პატარა სცენა ხალხური ზღაპრების მაყურებელთა და მოყვარულთათვის. ფესტივალზე მოეწყო მოედანი „ზორხანი“ მოჭიდავეების და ძლიერების გამოსავლენად, ასევე ხელოსნობის მაღაზიები. ფესტივალში მონაწილეობდა საფეხმავლო შეჯიბრებები: იორგა, დოღი, ეროვნული პოლოს შეჯიბრებები ჩოვგანი (რომელიც აზერბაიჯანის მიერ შეტანილია იუნესკოს არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სიაში), ცხენის თამაშები სიურ-ფაფახი, ცხენის ჭიდაობა ერ-ენდირი^[1].

ფესტივალის ფარგლებში წარმოდგენილი იყო ყარაბაღის ცხენებზე მხედართა სანახაობრივი გამოსვლები. ასევე, ტრადიციულ კოსტიუმებში გამოწყობილი აკრობატები ასრულებდნენ დინამიკურ წარმოდგენებს, ბაგირზე მოსიარულეები მაყურებელს თავბრუდამხვევ სანახაობებს სთავაზობდნენ, ხოლო გმირები ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ სიმძიმეების აწევაში. აშუღები საზის ჰანგებზე ყვებოდნენ ხალხურ ზღაპრებს, ხოლო ახალგაზრდა შემსრულებლები ეროვნული ცეკვებით ავლენდნენ თავიანთ ოსტატობას. აღსანიშნავია, რომ ეროვნული ცეკვები აზერბაიჯანის მიერ შეტანილია მსოფლიო არამატერიალური კულტურული მემკვიდრეობის სიაში^[2].

გარდა ამისა, ფესტივალზე გაიმართა ხალხური თამაშები, როგორიცაა მოლამინდი, ჩილინგაჯი (ჯოხების სროლა), კამათლის თამაში.

ფესტივალის სტუმრებისთვის მზადდებოდა ტრადიციული აზერბაიჯანული კერძები, მათ შორის შემწვარი ცხვრის ხორცი - ჩობან ბუგლამა, ასევე საჯიზე მომზადებული დიდ ზომის ქადები.

ფესტივალის ფარგლებში მოეწყო ხალიჩების პავილიონი, სადაც აზერბაიჯანის უმსხვილესი ხალიჩების ქსოვის საწარმოს, „აზერხალჩას“, ოსტატებმა წარმოადგინეს ხალიჩები. ამ ექსპოზიციამ აჩვენა აზერბაიჯანული ხალიჩების ქსოვის მრავალსაუკუნოვანი ისტორია და ტრადიციები, რომელთა ფესვებიც უძველეს კულტურაში მიდის^[1].

ორგანიზებული იყო ტურები რეგიონის ყველაზე ცნობილ ღირსშესანიშნაობებში, მათ შორის ქოროღლუს ციხესიმაგრეში, მაჰრასის ტაძარში, ქალწულის კოშკსა და სხვა ადგილებში. ასევე ჩატარდა ცხენოსნობის ტური და განსაკუთრებული ექსკურსია სახელწოდებით „გერმანული კვალი“.

მეორე ფესტივალი

იაილაგის მეორე ფესტივალი 2022 წლის 29-31 ივლისს გაიმართა, განჯის კაპაზის რაიონის სოფელ აჯიქენდში, ხანის ბანაკის ტერიტორიაზე^[5]. ფესტივალი ჯავად ხანის ისტორიისა და კულტურის ფონდისა და შპს Kap.az-ის ინიციატივით ჩატარდა. მას 22 ქვეყნის 300 წარმომადგენელი ესწრებოდა, ხოლო ფესტივალში მონაწილეთა საერთო რაოდენობა 120 ათასზე მეტი იყო^[6].

მეორე იაილაგის ფესტივალში მონაწილეობდნენ აზერბაიჯანის სხვადასხვა კულტურული და მხატვრული ინსტიტუტები, მათ შორის: ეროვნული კონსერვატორია, აკადემიური მუსიკალური თეატრი, შუშას სახელმწიფო მუსიკისა და დრამის თეატრი, ბაქოს სახელმწიფო ცირკი, განჯის სახელმწიფო დრამატული თეატრი და თოჯინების თეატრი. ასევე, ფესტივალზე მუსიკის, ცეკვისა და ფოლკლორის ანსამბლები წარმოდგენილნი იყვნენ .

გარდა ამისა, მონაწილეობდნენ აზერბაიჯანის მწერალთა კავშირი, ლიტერატურული ასოციაცია „მეჯლის აშუღ-პერი“, საზოგადოებრივი გაერთიანება „დედე ალესკერ ოჯაგი“, და სხვადასხვა რეგიონების ანსამბლები, მათ შორის განჯის, საათლის, მასალის, ბალაქენისა და გუბას კოლექტივები^[6].

ფესტივალში განსაკუთრებული ადგილი დაეთმო აზერბაიჯანში მცხოვრები ეროვნული უმცირესობების წარმომადგენლების წარმოდგენებს. ფოლკლორული ჯგუფები წარმოადგენდნენ თურქ-მესხების, მთის ებრაელების, თალიშებისა და ავარების კულტურას. სცენაზე ასევე გამოვიდნენ ჯგუფები თურქეთიდან, ყაზახეთიდან, უზბეკეთიდან, ყირგიზეთიდან და სხვა ქვეყნებიდან. განჯის სახელმწიფო ფილარმონიის ბავშვთა ცეკვის ანსამბლი „ხამსა“ ცეკვით „მწყემსები“ წარდგა, ხოლო სამირ ჯაფაროვი, რომელიც აზერბაიჯანის ოპერისა და ბალეტის სახელმწიფო აკადემიური თეატრის სოლისტია, განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრში მოექცა.

ფესტივალზე ასევე ხალხური თამაშები წარადგინეს, როგორებიცაა დოღი, ჭიდაობა, საცხენოსნო თამაშები, მშვილდოსნობა, ჟონგლიორთა სპექტაკლები და მოჭიდავეთა სანიმუშო გამოსვლები. მონაწილეები ეჯიბრებოდნენ ჭიშკრის, ნარდის, ტომრების რბოლასა და ყალაყაფის თამაშში. ბევრმა მონაწილემ და ტურისტმა ღამე გაათია სპეციალურ ეთნიკურ დასახლებაში, სადაც უძველესი ტრადიციული სტილის იურტების ტიპის დასახლება იყო მოწყობილი ან თავად დადგეს კარვები.

ფესტივალი საფეხმავლო, საცხენოსნო, ისტორიულ და პარაპლანით ტურებს მოიცავდა, რომლებიც რეგიონში გამართული ღირსშესანიშნავი ადგილების მონახულებას ითვალისწინებდა^[6].

სქოლიო

[list-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 Фестиваль «Яйлаг» состоялся в Азербайджане

[list2-2] 2.0 ^2.1 Gədəbəydə Milli Yaylaq Festivalı coşğusu

[list3-3] В Гедабеке пройдет Национальный фестиваль яйлаг

[list4-4] Фестиваль кочевой культуры «Яйлаг» открылся в Азербайджане

[5] Состоялась церемония открытия второго национального фестиваля "Яйлаг"

[:0-6] 6.0 ^6.1 ^6.2 Yaylaq həm də görüş yeridir...

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]