თაეჯო (ჩოსონი)

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
(გადამისამართდა გვერდიდან თაეჯო)
ი სეონგ-გიე
ი დანი

ჩოსონის დინასტიის მმართველი თაეჯოს პორტრეტი
ჩოსონის მეფე
კორონაცია: 5 აგვისტო, 1392
მმართ. დასაწყისი: 5 აგვისტო, 1392
მმართ. დასასრული: 14 ოქტომბერი, 1398
წინამორბედი: კორიოს მეფე გონგიანგი
მემკვიდრე: ჯეონგჯონგი
ჩოსონის დამაარსებელი მეფე
მმართ. დასაწყისი: 14 ოქტომბერი, 1398
მმართ. დასასრული: 18 ნოემბერი, 1400
მემკვიდრე: ჯეონგჯონგი
ჩოსონის დიდებული დამაარსებელი მეფე
მმართ. დასაწყისი: 18 ნოემბერი, 1400
მმართ. დასასრული: 18 ივნისი, 1408
მემკვიდრე: ჯეონგჯონგი
მონარქი: თაეჯო
პირადი ცხოვრება
დაბ. თარიღი: 27 ოქტომბერი, 1335
დაბ. ადგილი: ჰამჰეუნგი, ჰამგიეონგისპროვინცია, კორიო
გარდ. თარიღი: 18 ივნისი, 1408(72 წლის)
გარდ. ადგილი: ჩანგდეოკის სასახლე, ჩოსონის სამეფო
მეუღლე: დედოფალი შინუი
შვილები: დედოფალი შინდეოკი
სრული სახელი: მეფე თაეჯო კანგჰეონ ჯინ გიევუნი
სეონგმუნ შინმუ დიდი
태조강헌지인계운성문신무대왕
太祖康獻至仁啓運聖文神武大王
მამა: ჩოსონის მმართველი ჰვანჯო
დედა: დედოფალი უიჰიე
რელიგია: ბუდიზმი

თაეჯო (დ. 27 ოქტომბერი, 1335 — გ. 18 ივნისი, 1408), დაბადების სახელია ი სეონგ-გიე, შეცვლილი სახელი ი დანი — კორეის პირველი მეფე ჩოსონის დინასტიიდან, დინასტიის დამფუძნებელი მეფობდა 1392 წლიდან 1398 წლამდე, ასევე იყო მთავარი ფიგურა კორიოს დინასტიის დამხობაში მონაწილე.

თაეჯოს მამა ი ჯა-ჩუნი იყო მონღოლეთის მცირე ჩინოვნიკი, მაგრამ ეთნიკურად კორეელი. თაეჯო კორიოს არმიას შუერთდა და მაღალი თანამდებობაც დაიკავა, ეს კი 1392 წელს სამეფო ტახტის ხელში ჩაგდებით დასრულდა. ის ტახტიდან გადადგა 1398 წელს ტახტის გამო მისი ვაჟების დავის დროს და გარდაიცვალა 1408 წელს.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაწინაურება ისტორიულ კონტექსტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

XIV საუკუნის დაასასრულს 400 წლიანი კორიოს დინასტია დაარსებული ვანგ გეონის მიერ 918 წელს ძალზედ დასუსტდა, მისი საფუძველი იშლებოდა მრავალწლიანი ომებითა და მონღოლეთის მიერ დე-ფაქტო ოკუპაციის გამო. თავად კორეის სამართლიანობა სულ უფრო და უფრო სადავო საკითხი ხდებოდა სამეფოში, არა მხოლოდ იმიტომ, რომ მმართველი სასახლე სახელმწიფოს ეფექტურად ვერ მართავდა, არამედ მისი ძალაუფლება გააფერმკრთალა მრავალი თაობების იძულებითმა ქორწინებამ მონღოლეთის იუანის დინასტიის საიმპერატორო ოჯახთან, ასევე კორიოს დინასტიის სწორედ ამ სამეფო ოჯახებს შორის დაუსრულებელმა დავამ (მეფე უ-ს დედაც იყო თემთა პალატის ცნობილი წევრი, რის გამოც ბევრი ჭორი გავრცელდა, იმის შესახებ, რომ იგი მეფე გონგმინის მემკვიდრე იყო).

სამეფოს შიგნით გავლენიანი არისტოკრატები, გენერლები, ასევე პრემიერ-მინისტრები იბრძოდნენ სამეფო ტახტის ხელში ჩასაგდებად და სამეფოზე გაბატონებას, რის შედეგადაც მოხდა სამეფოს ღრმა დაყოფა სხვადასხვა ფრაქციებად. სწრაფად მზარდმა თავადსხმებმა კოიროს წინააღმდეგ, რომელსაც აწარმოებდა იაპონელი მეკობრეები (ვაკო), ასევე მრავალი იყო წითელი ტურბანების შემოსევა კორეის წინააღმდეგ, ის ვინც დომინირებდა სამეფო კარზე იყვნენ სიჯინის არისტოკრტია და გვეონმუნის არისტოკრატია, ასევე გენერლები, რომლებიც რეალურ საფრთხეს წარმოადგენდნენ სამეფო ტახტისთვის ბრძოლაში - კერძოდ ნიჭიერი გენერალი სახელად ი სეონგ-გიე და მისი კონკურენტი ჩოე იეონგი. მინგის დინასტიის დაწინაურებისას ყოფილი ბერის ჭუ იუანჭანგის (იმპერატორი ჰონგვუ) მმართველობის პერიოდში, მონღოლთა ძალები უფრო დაუცველი გახდა. 1350 წელს კორიომ დაიბრუნა დამოუკიდებლობა შემცირებული მონღოლეთის იმპერიისგან, მიუხედავად ამისა მონღოლეთის იმპერიის ნარჩენებმა შეძლო ჩრდილო-აღმოსავლეთ ტერიტორიების ოკუპაცია ჯარების დიდი გარნიზორების დახმარებით.

სამხედრო კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გენერალმა ი სეონგ-გიემ მოიპოვა ძალაუფლება და პატივი 1370 წლის დასარულსა და 1380 წლის დასაწყისში. მან ენერგიულად მოახერხა მონღოლების ნაშთები ნახევარკუნძულიდან გაეძევებინა, ასევე მან ნაყოფიერად შეუტია კარგად ორგანიზებულ იაპონელ მეკობრეებს. მან ასევე ჩაახშო წითელი ტურბანების აჯანყება კორეის ნახევარკუნძულზე იუანის დინასტიის წინააღმდეგ. მინგის დინასტიის ზრდის ფონზე ჭუ იუანჭანგის მმართველობს დროს სამეფო ტახტი კორიოში ორ კონკურენტ ფრაქციად დაიყო: ჯგუფი, რომელსაც მეთაურობდა გენერალი ი (მინგის დინასტიის მხარდამჭერი) და ჯგუფი, რომელსაც მეთაურობდა მისი კონკურენტი გენერალი ჩოე (იუანის დინასტიის მხარდამჭერი).

როდესაც მინგის დინასტიის მაცნე მივიდა კორიოში 1388 წელს, (მეფე უს მმართვეელობის მეთოთხმეტე წელიწადი) რათა მოეთხოვა კორიოს ჩრდილოეთ ტერიტორიის მნიშვნელოვანი ნაწილის დაბრუნება, გენერალმა ჩოემ ისარგებლა ამ მომენტით და შეეცადა ანტი-მინგის ატმოსფერა გაავრცელებინა დავის წარმოსაქმნლად, ამით კი შეჭრილიყო ლიაოდონგის ნახევარკუნძულზე (კორიომ განაცხადა, რომ იყო უძველესი სამეფოს კოგურიოს მემკვიდრე. მანჭურიის აღდგენა, როგორც ნაწილი კორეის ტერიტორიის მთელი მათი ისტორიის მანძილზე იყო მათი საგაერო პოლიტიკის პრინციპი).

საიმედო მოწინააღმდეგედ აირჩა გენერალი ი, რომელიც მეთაურობდა თავადსხმას. თუმცა მიჰვას კუნძულის ამროკის მდინარეზე მან მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილება მიიღო , რომელიც საყოველთაოდ ცნობილია, როგორც „არმიის დაბრუნება მიჰვას კუნძულიდან“, ამან შეცვალა კორეის ისტორიის კურსი. ის სარგებლობდა მაღალი თანამდებობის მქონე მთავრობის პირების, ზოგადად მოსახლეობისა და უდიდესი მინგის იმპერიის მმართველის იმპერატორ ჰონგვუს მხარდაჭერით. მან გადაწყვიტა აჯანყების მოწყობა, რომ მოეპოვებინა კონტროლი მთავრობაზე, ამიტომ დაბრუნდა დედაქალაქში, გესონგში.

რევოლუცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გენერალმა ი-მ თავისი ჯარით იალუს მდინარით მივიდა დედაქლაქში, დაამარცხა მეფის ერთგული ძალები (რომელსაც მეთაურობდა გენერალი ჩოე, რომელთანაც მან განაგრძო ბრძოლა) და იძულებით ჩამოაგდო ტახტიდან მეფე უ დე ფაქტო სახელმწიფო გადატრიალების დროს, მიუხედავად ამისა დაუყოვნებლივ არ ასულა ტახტზე. ამის ნაცვლად მან ტახტზე აიყვანა მეფე უს ვაჟი მეფე ჩანგი, მაგრამ მას შემდეგ რაც შეეცადნენ აღედგინათ ძველი მონარქი ტახტზე ორივენი სიკვდილით დაისაჯნენ. გენერალ ი-ს უკვე უდავო ძალაუფლება ჰქონდა, მალევე მიიღო კორიოს სამეფო სახელი იო, დღესდღეობით ცნობილი, როგორც მეფე გონგიანგი (공양왕; 恭讓王) ავიდა ტახტზე. მას შემდეგ რაც მან ირიბად მოიპოვა სრული ძალაუფლება სამეფო ტახტზე მარიონეტული მეფის დახმარებით მან გაააგრძელა მოკავშირეობა სიჯინის არისტოკრატებთან ჯეონგ დო-ჯეონთან და ჯო ჯუნთან. 1392 წელს (მეფე გონგიანგის მმართველობის მეოთხე წელი), ი-მ ჩამოგადო ტახტიდან მეფე გონგიანგი, გადაასახლა ვონჯუში (სადაც მისი და მისი ოჯახი საიდუმლოდ დახოცეს) და თავად ავიდა ტახტზე. 475 წლიანი მმართველობის შემდეგ კორიოს დინასტია დაინგრა.

ერთ-ერთი ყველაზე ფართოდ ცნობილი განმეორებითი ეპიზოდები მოხდა კორიოს შემდგომი დაცემის დროს 1392 წელს, როდესაც თაეჯოს მეხუთე ვაჟმა, ი ბანგ-ვონმა (მოგვიანებით მეფე თაეჯონგი), გადაწყვიტა პარტიის ცნობილი მეცნიერის, პოეტისა და საზოგადო მოღვაწის ჯეონგ მონგ-ჯუსთვის წვეულება გადაეხადა, რომელმაც უარი თქვა მიმხრობოდა ი-ს მიუხედავად მათი არაერთი მიმოწერისა , რომლის სახით იყო არქაული ლექსები, და კვლავ იყო ერთგული მხარდამჭერი ძველი დინასტიისა და წამყვანი ფიგურა, რომელიც ოპონირებდა გენერალ ის ტახტზე ასვლას. ჯეონგი იყო დიდად პატივსაცემი და დაფასებული პირი კორიოში, ი ბანგ-ვონის მიერაც კი, ეს ყველაფერი კი მან თავად მოიპოვა, სწორედ ამიტომ ახალი დინასტიის მხარდაჭერების თვალში ის დიდი დაბრკოლებას და წინააღმდეგობას წარმოადგენდა. წვეულების შემდეგ, როდესაც ჯეონგი სახლში ბრუნდებოდა ის ხუთმა კაცმა სეონჯუკის ხიდზე (선죽교; 善竹橋) გესეონგში მოკლეს. ეს ხიდი კი გახდა ჩრდილოეთ კორეის ეროვნული ძეგლი და ყავისფერ ლაქას, რომელიც ერთ-ერთ ქვაზეა მის სისხლის ლაქად მოიხსენიებენ, რომელიც წვიმის დროს წითლდება.

მეფობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ი სეონგ-გიემ ახალი დინასტია აღიარა 1392-1393 წლებში, რომელსაც უწოდა ჩოსეონის დინასტია, ამგვარად გააცოცხლა ძველი სახელმწიფო, აგრეთვე ცნობილი როგორც ჩოსონი, რომელიც ლეგენდის თანახმად შეიქმნა დაახლოებით სამი ათასი წლით ადრე და ქვეყანას გადაარქვა „დიდი ჩოსონის სამეფო“.

ახალი მონარქის ადრეული წარმატება გახდა ჩინეთთან ურთიერთობების გაუმჯობესება და მართლაც ჩოსონს ჰქონდა საწყისი გენერალ ი-ს უარის სახით შეეტია ჩინეთისთვის, სანაცვლოდ კი უნდა შეწყვეტილიყო ჩინელი ბანდიტების თავდასხმები.[1] მისი ტახტზე ასვლიდან მოკლე ხანში მონარქმა მინგის სამეფო კარზე, ნანძინგში გაგზავნა ელჩები, რათა ეცნობებინათ დიანსტიური ცვლილების შესახებ.[2] კორეელი ელჩები ასევე გაგზავნეს იაპონიაში, რათა დაემყარებინათ მათთან მეგობრული ურთიერთობები. მისია წარმატებით დასრულდა და შოგუნ იოშიმიტსუზე, როგორც ცნობილია დიდი შთაბეჭდილება მოახდინეს კორეელმა ელჩებმა.[3] ელჩები რიუკიუს სამეფოდან მიიღეს 1392, 1394 და 1397 წლებში. სიამმა გაგზავნა ელჩი 1393 წელს.[2]

1394 წელს დედაქალაქი დაამტკიცეს ჰანსეონგში (სეული).[4] როდესაც ახალი დინასტია გამოქვეყნდა და ოფიციალურად დაიწყო არსებობა თაეჯომ წამოაყეენა საკითხი მისი ვაჟის მემკვიდრეობის შესახებ. მიუხედავად იმისა, რომ თაეჯოს მეხუთე ვაჟი და დედოფალი ინეუის შვილი, ი ბანგ-ვონი ხელს უწყობდა მამის ძალაუფლბის გაძლიერებას, ის გრძნობდა ღრმა სიძულვილს მამის ორი ძირითადი მოკავშირის, პრემიერ-მინისტ ჯეონგ დო-ჯეონისა და ნამ ეუნის მიმართ.

ორივე მხარე კარგად იყო ჩახედული ერთმანეთს შორის შუღლში, ამიტომ გამუდმებით გრძნობდნენ საფრთხეს. როდესაც ცხადი გახდა, რომ ი ბანგ-ვონი იყო ყველაზე ღირსეული ტახტის მემკვიდრე, ჯეონგ დო-ჯეონმა გამოიყენა თავისი გავლენა მეფეზე, რათა დაერწმუნებინა, რომ ყველაზე ბრძნული არჩევანი იქნებოდა ტახტის მემკვიდრედ დაესახელებინა ის ვაჟი, რომელიც ყველაზე მეტად უყვარდა და არა ის, რომელიც თაეჯოს აზრით საუკეთესო მმართველი იქნებოდა სამეფოსთვის.

1392 წელს მეფე თაეჯოს მერვე ვაჟი (დედოფალი სინდეოკის მეორე ვაჟი), დიდებული პრინცი უიანი (ი ბანგ-სეოკი) დაინიშნა სამეფო ტახტის მემკვიდრედ. დედოფლის მოულოდნელი სიკვდილის შემდეგ, როდესაც მეფე თაეჯო ჯერ კიდევ გლოვობდა ცოლს, ჯეონგ დო-ჯეონმა დაგეგმა შეთქმულება, რომ მოეკლა ი ბანგ-ვონი და მისი ძმები, რათა დაეცვა მისი პოზიცია სამეფო კარზე.

1398 წელს ი ბანგ-ვონმა გაიგო შეთქმულების შესახებ, დაუყოვნებლივ მოაწყო ამბოხი და შეუტია სასახლეს, მოკლა ჯეონგ-დო ჯეონი, მისი მიმდევრები და დედოფალ სინდეოკის ორი ვაჟი. ეს ინციდენტი ცნობილი გახდა, როგორც პირველი არეულობა პრინცებს შორის. მეფე თაეჯო გაოცებული დატოვა ფაქტმა, რომ მის ვაჟები მზად იყვნენ გვირგვინისთვის ერთმანეთი მოეკლათ, ამას დაემატა მისი მეორე ცოლის გარდაცვალება, ამ ყველაფერმა ფსიქოლოგიურად დაასუსტა. თაეჯომ დაუყოვნებლივ აიყვანა ტახტზე მისი მეორე ვაჟი ი ბანგ-გვა, შემდგომში მეფე ჯეონგჯონგი. ამის შემდეგ გადამდგარი მეფე თაეჯო ჰამჰუნგის სამეფო ვილაზე წავიდა.

1400 წელს მეფე ჯეონგჯონგმა ტახტის მემკვიდრედ ი ბანგ-ვონი დაასახელა და ნებაყოფლობით გადადგა. იმავე წელს ი ბანგ-ვონი ავიდა ჩოსონის ტახტზე, როგორც მეფე თეჯონგი.

ათი წლის შემდეგ, რაც თაეჯო ტახტიდან გადადგა 1408 წლის 18 ივნისს ის ჩანგდეოკის სასახლეში გარდაიცვალა. ის დაკრძალეს გეონვონ-ნეუნგის (건원릉, 健元陵) საფლავში ქალაქ გურიში.[5]

გენეალოგია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

წინაპრები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ოჯახი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

[6]

  • მამა: მეფე ჰვანჯო (ჩოსონი) (1315 - 1361 წლის 1 იანვარი) (조선 환조)[7] (이자춘, 1315 - 1361 წლის იანვარი)[8]
    • ბაბუა: მეფე დოჯო (?-1342) (조선 도조)
    • ბებია: დედოფალი გიეონგსუნი მუჯუ პარკის კლანიდან (경순왕후 박씨)
  • დედა: დედოფალი უიჰიე იეონგჰეუნგ ჩოის კლანიდან (의혜왕후 최씨)[8][9]
    • ბაბუა: ჩოი ჰან-გი (최한기)
    • ბებია: ლედი ჯოსეონგუკი ლის კლანიდან (조선국대부인 이씨)
  • მეუღლეები და მათი შვილები:
  1. დედოფალი შინუი ანბიეონ ჰანის კლანიდან (1337 წლის სექტემბერი - 1391 წლის ოქტომბერი) (신의왕후 한씨)[10][11]
    1. ი ბანგ-უ, დიდებული პრინცი ჯინანი (1354 - 1394 წლის 15 იანვარი) (이방우 진안대군)[12]
    2. ი ბანგ-გვა, დიდებული პრინცი იეონგანი (1357 წლის 18 ივლისი - 1419 წლის 15 ოქტომბერი) (이방과 영안대군)
    3. ი ბანგ-უი, დიდებული პრინცი იკანი (1360 - 1404 წლის 26 სექტემბერი) (이방의 익안대군)
    4. ი ბანგ-განი, დიდებული პრინცი ჰვოანი (1364 წლის 2 ივლისი - 1421 წლის 10 აპრილი) (이방간 회안대군)
    5. ი ბანგ-ვონი, დიდებული პრინცი ჯეონგანი (1367 წლის 13 ივნისი - 1422 წლის 30 მაისი) (이방원 정안대군)
    6. ი ბანგ-იეონი, დიდებული პრინცი დეოკანი (이방연 덕안대군)
    7. პრინცესა გიეონგშინი (? - 1426 წლის 29 აპრილი) (경신공주)</ref>
    8. Princess Gyeongseon (경선공주)[12]
    9. პრინცესა გიეონგსეონი (경선공주)[13]
  2. დედოფალი შინდეოკი გოკსან კანგის კლანიდან (1356 წლის 12 ივლისი - 1396 წლის 15 სექტემბერი) (신덕왕후 강씨)[14][15][16]
    1. ი ბანგ-ბეონი, დიდებული პრინცი მუანი (1381 - 1398 წლის 6 ოქტომბერი) (이방번 무안대군)[17][18]
    2. ი ბანგ-სეოკი, დიდებული პრინცი უიანი (1382 - 1398 წლის 6 ოქტომბერი) (이방석 의안대군)[17][18]
    3. პრინცესა გიეონგსუნი (? - 1407 წლის 8 სექტემბერი) (경순공주)[19][20]
  3. სამეფო დიდსულოვანი მეუღლე ვონჯუ ვონის კლანიდან (? - 1449 წლის 29 დეკემბერი) (성비 원씨)[21][22]
  4. ლედი ჯეონგ-გიეონგი გოჰეუნგ იუს კლანიდან (정경궁주 유씨)[23][24]
  5. პრინცესა ჰვაუი კიმის კლანიდან (? - 1428) (화의옹주 김씨)[25]
    1. პრინცესა სუკშინი (? - 1453) (숙신옹주)[26]
  6. ლედი ჩანდეოკი ჯუს კლანიდან (찬덕 주씨)[27]
    1. პრინცესა უირიეონგი (? - 1466 წლის 1 თებერვალი) (의령옹주)[28]

მისი სრული სიკვდილის შემდგომი სახელი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • მეფე თაეჯო ჯინ გიევუნ სეონგმუნ შინმუ დიდი, ჩოსონის მმართველი[29]
    • 태조지인계운성문신무대왕
    • 太祖至仁啓運聖文神武大王
  • მეფე თაეჯო კანგჰეონ ჯინ გიევუნ სეონგმუნ შინმუ დიდი, ჩოსონის მმართველი[30]
    • 태조강헌지인계운성문신무대왕
    • 太祖康獻至仁啓運聖文神武大王
  • იმპერატორი თაეჯო ჯინ გიევუნ ეუნგჩეონ ჯოტონგ გვანგჰუნ იეონგმიეონგ სეონგმუნ შინმუ შეონგ'უი გვანგდეოკი, კორეის იმპერიის მმართველი[31]
    • 태조지인계운응천조통광훈영명성문신무정의광덕고황제
    • 太祖至仁啓運應天肇統廣勳永命聖文神武正義光德高皇帝

მემკვიდრეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

მისი საფლავი არის მან-ინ-სანში, გეუმსან-გუნში, კორეის რესპუბლიკის სამხრეთ ჩუნგჩეონგის პროვინცია.

მიუხედავად იმისა, რომ მან დაამხო კორიოს სამეფო და „გაწმინდა“ სამეფო ოფიციალური პირებისგან, რომლებიც ძველი რეჟიმის ერთგულებად რჩებოდნენ, ბევრი მიიჩნევს მას რევოლუციონერად და მტკიცე, გაბედულ მმართველად, რომელმაც დაამხო შეუფერებელი, დრომოჭმული და დასახიჩრებული მმართველობის სისტემა, რათა გადაერჩინა ერი ბევრი უცხოური ძალებისა და კონფლიქტებისგან.

შიდა უსაფრთხოების უზრუნველყოფამ კორეელებს უბიძგა აღედგინათ და შემდგომ გამოემჟღავნებინათ თავიანთი კულტურა. იუანისა და მინგის დინასტიების მეტოქეობამ ჩოსონის დინასტიას ხელი შეუწყო ეროვნული იდენტობის განვითარებაში, მათ შეძლეს და ერთხელ დაემუქრნენ მონღოლებს. მიუხედავად ამისა, ზოგი ფილოსოფოსი, კერძოდ ჩრდილოეთ კორეაში,[32] მას მიიჩნევენ, როგორც ძველი რეჟიმის მოღალატეს, პარალელს ავლებენ მასა და გენერალ ჩოე იეონგს შორის, მას მოიხსენიებენ, როგორც ბურჟუაზიელ მოღალატედ, ხოლო გენერალ ჩოეს სამხედრო ელიტად, რომელიც სიკვდილის ბოლომდე ემსახურებოდა კორიოს დინასტიის ძველ რეჟიმს.

მისი დიპლომატიური პოლიტიკის წარმატებები ადრეულ თანამედროვე პერიოდშიც საყურადღებოა, რომელიც უზრუნველყოფს კორეის დაცვას.[33]

იხილეთ ადრეთვე[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Hussain, Tariq. (2006). Diamond Dilemma: Shaping Korea for the 21st Century, p. 45; Hodge, Carl Cavanagh. (2008). Encyclopedia of the Age of Imperialism, 1800-1914: A-K, p. 401.
  2. ↑ 2.0 2.1 Goodrich, L. Carrington et al. (1976). Dictionary of Ming biography, 1368-1644 (明代名人傳), Vol. II, p. 1601.
  3. ↑ Titsingh, Isaac. (1834). Annales des empereurs du japon, p. 320; Northeast Asian History Foundation: Korea-Japan relations> Early Modern Period> Foreign Relations in Early Joseon დაარქივებული 2009-10-28 საიტზე Wayback Machine. .
  4. ↑ Seoul municipality website დაარქივებული 2011-05-15 საიტზე Wayback Machine. : About Seoul> History> General Information> Center of Korean Culture. დაარქივებული 2012-12-03 საიტზე Archive.isCategory:Webarchive template archiveis links
  5. ↑ Seoul municipality: News> Features> Royal Tombs of the Joseon Dynasty> Ggureung Tomb Complex at Guri-si, Gyeonggi-do. დაარქივებული 2012-07-10 საიტზე Archive.isCategory:Webarchive template archiveis links
  6. ↑ One of the many issues demonstrating the early strained relationship between the early Joseon & Ming was the debate of Taejo's genealogy, which began as early as 1394 [Taejo Sillok, vol.6, 14 July 1394, entry 1] and became a sort of diplomatic friction that lasted over 200 years. The Collected Regulations of the Great Ming (then known as (ჩინური)) erroneously recorded "Yi Dan" (이단; Taejo's original name) as the son of Yi In-im (이인임), and that "Yi Dan" killed the last four kings of Goryeo, thereby establishing Ming's opinion of Taejo as an usurper first and foremost, from the time of the Hongwu Emperor when he repeatedly refused to acknowledge him as the new sovereign of the Korean peninsula (1373-1395). The first mention of this error was in 1518 (about 9 years after the publication; Jungjong Sillok, vol.32, 03 June 1518, entry 1]), and those who saw the publication wrote petitions towards Ming demanding for redress, among others Fourth State Councillor (좌찬성) Lee Gye-maeng (이계맹) & then-Minister of Rites (예조판서) Nam Gon, whose petition "Jong'gye Byeonmu" (종계변무 宗系辨誣) [Jungjong Sillok, vol.33, 03 July 1518, entry 1] took until 1584 (after many Ming envoys had seen it), through Chief Scholar (대제학) Hwang Jeong-uk (황정욱), that the issue was finally addressed Seonjo Sillok, 02 December 1584, entry 2]; the Wanli Emperor commissioned a second edition in 1576 (covering the years covers the years between 1479 and 1584). About a year after its completion, Yoo Hong (유홍) saw the revision, and returned back to Joseon with the good news [Seonjo Sillok, vol.22, 23 April 1588, entry 1; 19 May 1588, entry 1].
  7. ↑ Also known by his Mongolian name "Ulus Buqa" (吾魯思不花/吾魚思不花).
  8. ↑ 8.0 8.1 Taejo first honored his recent agnatic forefathers to the 4th degree and their legal wives with the posthumous titles "King" (왕 wang) & "Consort" (비 bi) on 16 August 1392 [Taejo Sillok, vol. 1, yr. 1, entry 2], further confirmed on 20 November 1392 [Taejo Sillok, vol. 2, yr. 1, entry 1]. Taejong upgraded the earlier honors bestowed on his forefathers by bestowing them the temple names "Progenitor" (조 jo) in the posthumous style of "the Great (King)" (대왕 daewang), & the posthumous title of "Queen" (왕후 wanghu), on 14 May 1411 [Taejong Sillok, vol.21, yr. 11, entry 1]. Yi Ja-chun and his wife Lady Choe were posthumously honored by his son Taejo as "King Hwan" (환왕) & "Consort Ui" (의비) respectively, & their grandson Taejong with the temple name "Hwanjo the Great" (환조대왕; simp. "Hwanjo") & posthumous name "Queen Uihye" (의혜왕후) respectively.
  9. ↑ Daughter of Choi Han-gi (최한기, dates unknown; original name Jo Jo (조조)), Duke Jeonghyo (정효공) & Lord Yeongheung (영흥부원군); and Lady Lee (이씨), Lady Joseonguk (조선국대부인).
  10. ↑ Taejo first honored his deceased first wife with the posthumous title "Consort Jeol" (절비) in 1393, and was upgraded by their 2nd son then-reigning king Jeongjong with the posthumous name "Queen Shin'ui" on 19 December 1398 [Taejo Sillok, vol. 15, yr. 7, entry 1]. Taejong further adulated his mother by upgrading her from "Queen" to "the Great (Queen)" (왕태후 wangtaehu) on 25 September 1408, but on 6 July 1683, Sukjong reverted back her posthumous name to that of "Queen". Elevated during the Korean Empire as "Shin'ui, the Empress Go" (신의고황후) in 1897.
  11. ↑ Daughter of Han Gyeong (한경), Duke Gyeongmin (경민공) & Lord Ancheon (안천부원군); & Lady Shin (신씨), Lady Samhanguk (삼한국대부인).
  12. ↑ Later married Yi Ae (이애; original name Yi Baek-gyeong (이백경)), eldest son of Yi Geo-yi (이거이, killer of Prince Ui'an-daegun), Duke Mundo (문도공) & Lord Seowon (서원부원군); created Prince Consort Sangdang (상당부원군).
  13. ↑ Later married Shim Jong (심종), 6th son of Shim Deok-bu (심덕부, 1328-1401), Duke Jeong'an (정안공) & Count Cheongseong (청성백); created Prince Consort Cheongwon (청원군). Her elder brother-in-law Shim On (심온)'s eldest daughter later became Sejong's Queen Consort.
  14. ↑ Seoul municipality: About Seoul> History> Historical Sites> Royal Tombs & Shrines> Jeongneung. დაარქივებული 2012-07-26 საიტზე Archive.isCategory:Webarchive template archiveis links
  15. ↑ Only called as "Consort Hyeon" (현비), and was never granted a posthumous name due to Taejong's enmity towards her and her sons. In 1669, at the recommendation of Song Si-yeol, Hyeonjong granted her her rightful place at the Royal Shrine on August 30, and the posthumous name "Queen Sindeok" was finally granted on September 14. Elevated during the Korean Empire as "Sindeok, the Empress Go" (신덕고황후) in თარგი:OldStyleDateNY 1899.
  16. ↑ Youngest daughter of Kang Yoon-seong (강윤성, dates unknown), Duke Munjeong (문정공) & Lord Sangsan (상산부원군); & Lady Kang (진주 강씨), Lady Jinsan (진산부부인).
  17. ↑ 17.0 17.1 On 14 September 1406, Taejong bestowed upon his slain half-brothers Yi Bang-beon & Yi Bang-seok the posthumous titles of "Prince Gongsun-gun" (공순군) & "Prince Sodo-gun" (소도군); Taejong never acknowledging the fact that his youngest brother became the Crown Prince (07 September 1392; Yi Bang-gwa stripped him off his title during the First Strife of Princes). On 21 August 1680, Sukjong elevated their posthumous names to "Prince Mu'an-daegun" & "Prince Ui'an-daegun".
  18. ↑ 18.0 18.1 Both princes were slain during the onslaught of the First Strife of Princes (제1차 왕자의 난). Jo Jun (조준) killed Yi Bang-beon out of the city gates; after being stripped off his title as Crown Prince, Yi Geo-yi (father-in-law of his elder half-sister Princess Gyeongshin) and others, appeared from Yeongchumun Gate of Gyeongbokgung Palace and killed him. Their younger sister Princess Gyeongsun's husband Yi Je was killed alongside Jeong Do-jeon's faction.
  19. ↑ Married Yi Je (이제, 1365-October 06, 1398), son of Yi Il-lip (이인립), nephew of Yi In-im (이인임, ?-1388); created Meritorious Prince Heung'an (흥안군) for services offered during Taejo's foundation of Joseon.
  20. ↑ After the First Strife of Princes, Yi Bang-gwa ordered Princess Gyeongsun out of the palace.
  21. ↑ Became Taejo's concubine and entered the palace on 13 March 1398 [Taejo Sillok, vol. 13, yr. 7, entry 2], and was first bestowed the title of "Royal Concubine" (빈 bin). In 1406, Taejong raised her title to that of Consort (비 bi; equivalent to the highest-ranking conubine reminiscent of Goryeo).
  22. ↑ Married Taejo in 1398, Eldest daughter of Won Sang (원상, dates unknown), Duke Huijeong (희정공); and Lady Sohn (손씨, ?-1414).
  23. ↑ Lady Yu served as a palace girl under Queen Sindeok. On 25 January 1398, along with Chiljeomseon, Taejo bestowed on her the title of "Princess Jeonggyeong" (정경옹주) [Taejo Sillok, vol. 13, yr. 7, entry 1]. Taejong elevated her title to that of "Lady Jeonggyeong" on 29 May 1406 [Taejong Sillok, vol. 11, yr. 6, entry 3].
  24. ↑ Daughter of Yu Jun (유준). Her last known recorded instance was during Sejong's 1st year [Sejong Sillok, vol. 5, 15 October 1419, entry 5].
  25. ↑ Chiljeomseon was born a courtesan of Gimhae. On 25 January 1398, along with Lady Yu, Taejo bestowed on her the title of "Princess Hwa'ui" [Taejo Sillok, vol. 13, yr. 7, entry 1].
  26. ↑ Later married Hong Hae (홍해), son of Hong Eon-soo (홍언수); created Lord Dangseong (당성위).
  27. ↑ Chandeok (찬덕) was an old title that was part of the Inner Court of Ladies (내명부) during the early Joseon Dynasty, with a grade of 3rd Rank (3품) [Taejong Sillok vol.1, 23 March 1401, entry 2; vol.9, 14 February 1405, entry 3]. This title wasn't unique to the Joseon Dynasty, since during Gaozong of Tang's rule, he reformed the ranks of the imperial consorts, with 2 zanteh (贊德) ranking just below the Empress. Created during Taejong's rule, it disappeared by the time of both Sejong's rule & Lady Ju's death.
  28. ↑ Later married Yi Deung (이등), son of Yi Gae (이개); created Lord Gyecheon (계천위).
  29. ↑ Taejong of Joseon Sillok vol.16, 07 August 1408, entry 3.
  30. ↑ Preface to Taejo Sillok, entry 1. The posthumous title "Kangheon" (강헌 康獻) was bestowed from Ming, and was added to Taejo's posthumous name [Taejong Sillok vol.16, 13 October 1408, entry 1].
  31. ↑ Gojong Sillok vol.39, 23 December 1899, entry 1. Gojong notably omitted the posthumous title China bestowed on Taejo as a sign of the Empire's "independence" from Qing
  32. ↑ დაარქივებული ასლი. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2016-10-19. ციტირების თარიღი: 2017-02-03.
  33. ↑ Kang, Jae-eun et al. (2006). The Land of Scholars, p. 172; Northeast Asian History Foundation დაარქივებული 2009-03-03 საიტზე Wayback Machine. > Korea-China relations> Early Modern Period> Korea-China relations during the Joseon დაარქივებული 2009-10-26 საიტზე Wayback Machine. .
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=თაეჯო_(ჩოსონი)&oldid=4551964“-დან