ვიკიპედია:იაპონური ენის ბგერითი სისტემის ქართულ ენაზე ტრანსკრიფცია-ტრანსლიტერაციის წესები

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
(გადამისამართდა გვერდიდან ვპ:იაპ)
მალხმობა:
ვპ:იაპ

იაპონური ენის სიტყვების, კერძოდ, საკუთარი სახელების ქართული ანბანით წერაში არსებულ ტრადიციას საფუძვლად უდევს რუსულ ენაზე ტრანსკრიფცია-ტრანსლიტერაციის სისტემა (იხ. საზღვარგარეთის ქვეყნების გეოგრაფიული სახელების ორთოგრაფიული ლექსიკონი, 1989). ხოლო თანამედროვე მასმედიაში იაპონურ საკუთარ სახელებს ხშირად წერენ ლათინურ ტრანსლიტერაციაზე დაყრდნობით. ამის გამო ერთი და იგივე საკუთარი სახელი ზოგჯერ სხვადასხვა ფორმით გვხვდება, რაც ხშირად იწვევს გაუგებრობას.

რუსულ სისტემაზე დაფუძნებული ქართულად ტრანსლიტერირებული ფორმები რუსული ენის თავისებურებებიდან გამომდინარე, ზოგჯერ საკმაოდ სცილდება პირველად ენას. მაგალითად, ち [tɕi] და ちゃ [tɕa] ქართულში ტრადიციულად იწერება როგორც ტი და ტია, რადგან რუსულ ტრანსლიტერაციაში გვხვდება ти და тя. გასათვალისწინებელია, რომ რუსულში ამ შემთხვევებში გვაქვს „რბილი“ т, ანუ თანხმოვანი т პალატალიზებულია, რაც ქართულ ტ-ს არ ახასიათებს ტი(ა) კომბინაციაში. ამის გამო, რუსულ ти-სა და тя-სთან შედარებით, ტი და ტია ნაკლებად ასახავს იაპონურ წარმოთქმას. ხოლო იგივე ち [tɕi] და ちゃ [tɕa] გავრცელებულ რომანიზებულ სისტემაში (ე. წ. „ჰეპბერნის“ სისტემა) იწერება როგორც chi და cha. თუ ქართულში ამის მიხედვით დავწერთ ჩი-სა და ჩა-ს, ეს უფრო ახლოსაა იაპონური ენის ბგერით სისტემასთან, ვიდრე ტი და ტია. მსგავსი ვითარებაა რიგ სხვა ბგერათკომბინაციებთანაც: し [ɕi] (си/shi), じ [(d)ʑi] (дзи/ji) და სხვა. ამიტომ, უმჯობესია იაპონური ბგერითი სისტემის ქართულად ტრანსკრიფცია-ტრანსლიტერაციის წესები დაეყრდნოს ლათინურ (რომანიზებულ) სისტემას.

იაპონური ენის ბგერითი სისტემა[წყაროს რედაქტირება]

იაპონურ ენას მოეპოვება ხუთი ხმოვანი: /ი/, /ე/, /ა/, /ო/, /უ/ (უ ჩვეულებრივ წარმოითქმის როგორც [ɯ̟]). ერთმანეთისაგან განირჩევა მოკლე და გრძელი ხმოვნები (მაგ., ie „სახლი“ და īe „არა“, to „კარი“ და „ათი“).

იაპონური ენის თანხმოვანთა სისტემაზე სხვადასხვა შეხედულება არსებობს. ზოგი მკვლევარი ცალკე ფონემად მიიჩნევს თანხმოვან /N/-ს, რომელიც ერთ „მორას“ ქმნის. გემინაციის პირველი ელემენტიც (აღინიშნება ხოლმე როგორც /Q/) ზოგჯერ დამოუკიდებელ ფონემად განიხილება.

ძირითად მარცვალთა სია[წყაროს რედაქტირება]

1.   იაპონური ანბანი (ჰირაგანა)
2.   ფონოლოგიური და (მარტივი) ფონეტიკური ტრანსკრიფცია
3.   სტანდარტული ლათინური ტრანსკრიფცია (ჰეპბერნის რედაქტირებული რომანიზებული სისტემა);
4.   სტანდარტული რუსული ტრანსლიტერაცია (პოლივანოვის სისტემა)
5.   ქართული ტრანსლიტერაცია.
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
a
[a]
a а i
[i]
i и u
[ɯ]
u у e
[e]
e э o
[o]
o о
ka
[ka]
ka ка კა ki
[kji]
ki ки კი ku
[kɯ]
ku ку კუ ke
[ke]
ke кэ კე ko
[ko]
ko ко კო
sa
[sa]
sa са სა si
[ɕi]
shi си ში su
[sɯ]
su су სუ se
[se]
se сэ სე so
[so]
so со სო
ta
[ta]
ta та ტა ti
[ʨi]
chi ти ჩი tu
[ʦɯ]
tsu цу ცუ te
[te]
te тэ ტე to
[to]
to то ტო
na
[na]
na на ნა ni
[nji]
ni ни ნი nu
[nɯ]
nu ну ნუ ne
[ne]
ne нэ ნე no
[no]
no но ნო
ha
[ha]
ha ха ჰა hi
[çi]
hi хи ჰი hu
[ɸɯ]
fu фу ფუ
ჰუ
he
[he]
he хэ ჰე ho
[ho]
ho хо ჰო
ma
[ma]
ma ма მა Mi
[mji]
mi ми მი mu
[mɯ]
mu му მუ me
[me]
me мэ მე mo
[mo]
mo мо მო
ja
[ja]
ya я ია ju
[jɯ]
yu ю იუ jo
[jo]
yo ё იო
ra
[ɾa]
ra ра რა ri
[ɾji]
ri ри რი ru
[ɾɯ]
ru ру რუ re
[ɾe]
re рэ რე ro
[ɾo]
ro ро რო
wa
[wa]
wa ва ვა o
[o]
o о
n
[N̩]
n н
ga
[ga]
ga га გა gi
[gji]
gi ги გი gu
[gɯ]
gu гу გუ ge
[ge]
ge гэ გე go
[go]
go го გო
za
[ʣa]
za дза ძა zi
[ʥi]
ji дзи ჯი zu
[ʣɯ]
zu дзу ძუ ze
[ʣe]
ze дзэ ძე zo
[ʣo]
zo дзо ძო
da
[da]
da да და di
[ʥi]
ji дзи ჯი du
[ʣɯ]
zu дзу ძუ de
[de]
de дэ დე do
[do]
do до დო
ba
[ba]
ba ба ბა bi
[bji]
bi би ბი bu
[bɯ]
bu бу ბუ be
[be]
be бэ ბე bo
[bo]
bo бо ბო
pa
[pa]
pa па პა pi
[pji]
pi пи პი pu
[pɯ]
pu пу პუ pe
[pe]
pe пэ პე po
[po]
po по პო
1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5
きゃ kja
[kja]
kya кя კია きゅ kju
[kjɯ]
kyu кю კიუ きょ kjo
[kjo]
kyo кё კიო
しゃ sja
[ɕa]
sha ся შა しゅ sju
[ɕɯ]
shu сю შუ しょ sjo
[ɕo]
sho сё შო
ちゃ tja
[ʨa]
cha тя ჩა ちゅ tju
[ʨɯ]
chu тю ჩუ ちょ tjo
[ʨo]
cho тё ჩო
にゃ nja
[nja]
nya ня ნია にゅ nju
[njɯ]
nyu ню ნიუ にょ njo
[njo]
nyo нё ნიო
ひゃ hja
[ça]
hya хя ჰია ひゅ hju
[çɯ]
hyu хю ჰიუ ひょ hjo
[ço]
hyo хё ჰიო
みゃ mja
[mja]
mya мя მია みゅ mju
[mjɯ]
myu мю მიუ みょ mjo
[mjo]
myo мё მიო
りゃ rja
[ɾja]
rya ря რია りゅ rju
[ɾjɯ]
ryu рю რიუ りょ rjo
[ɾjo]
ryo рё რიო
ぎゃ gja
[gja]
gya гя გია ぎゅ gju
[gjɯ]
gyu гю გიუ ぎょ gjo
[gjo]
gyo гё გიო
じゃ zja
[ʥa]
ja дзя ჯა じゅ zju
[ʥɯ]
ju дзю ჯუ じょ zjo
[ʥo]
jo дзё ჯო
ぢゃ zja
[ʥa]
ja дзя ჯა ぢゅ zju
[ʥɯ]
ju дзю ჯუ ぢょ zjo
[ʥo]
jo дзё ჯო
びゃ bja
[bja]
bya бя ბია びゅ bju
[bjɯ]
byu бю ბიუ びょ bjo
[bjo]
byo бё ბიო
ぴゃ pja
[pja]
pya пя პია ぴゅ pju
[pjɯ]
pyu пю პიუ ぴょ pjo
[pjo]
pyo пё პიო