ვიკიპედია:ახალი თავფურცელი 7

მოგესალმებით ვიკიპედიაში!

ეს არის ვიკიმედიის თავისუფალი მრავალენოვანი ენციკლოპედიის პროექტი

სახელმძღვანელო · ხშირი შეკითხვები · ინფორმაცია · ფორუმი

მოიძიეთ 172 002 სტატიაში ქართულად:

მთავარი რედ.

სარჩევი რედ.

რჩეული სტატია რედ.

დიდი აფეთქება — დაკვირვებადი სამყაროს ყველაზე მიღებული კოსმოლოგიური მოდელი მისი არსებობის უადრესი პერიოდებიდან შემდგომი ევოლუციის ჩათვლით. მოდელი აღწერს, თუ როგორ გაფართოვდა სამყარო მაღალი სიმკვირივისა და ტემპერატურის საწყისი მდგომარეობიდან და გვთავაზობს დაკვირვებადი ფენომენების ფართო სპექტრის, მათ შორის, მსუბუქი ელემენტების გავრცელების, კოსმოსური მიკროტალღური ფონის (CMB) და სამყაროს ფართომასშტაბიანი სტრუქტურის ახსნას. მნიშვნელოვანია, რომ დიდი აფეთქების თეორია თანხვედრაშია ჰაბლი–ლემეტრის კანონთან — რაც უფრო შორს არიან გალაქტიკები დედამიწიდან, მით უფრო სწრაფად შორდებიან ისინი პლანეტას. თეორია, ფიზიკის დადგენილი კანონების გამოყენებით, ახდენს ამ დაკვირვების ექსტრაპოლაციას უკან დროში. ეს შედეგად იძლევა კოსმოსის ზრდად კონცენტრაციას, რასაც წინ უძღოდა გრავიტაციული სინგულარობა, რომელშიც დროისა და სივრცის ცნებები მნიშვნელობას კარგავს (ე.წ. „დიდი აფეთქების“ სინგულარობა). სამყაროს გაფართოების სიჩქარის დეტალური გამოთვლების თანახმად, აღნიშნულ სინგულარობას ადგილი ჰქონდა დაახლოებით 13.8 მილიარდი წლის წინ, რაც, შესაბამისად, სამყაროს ასაკს წარმოადგენს. საწყისი გაფართოების (იგივე „დიდი აფეთქების“) შემდეგ სამყარო საკმარისად გაგრილდა, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო სუბატომური ნაწილაკების, მოგვიანებით კი, ატომების წარმოქმნა. ამ პირველადი ელემენტების (წყალბადის, შედარებით მცირე რაოდენობით კი ჰელიუმის და ლითიუმის) გიგანტური ღრუბლები, მოგვიანებით, გრავიტაციის ძალით, შეიკუმშა ადრეულ ვარსკვლავებად და გალაქტიკებად, რომელთა შთამომავლებზე დაკვირვება დღესაც შესაძლებელია.

მთავარი სიახლეები რედ.

საიმონ ჰარისი (ფოტოზე) ირლანდიის ყველაზე ახალგაზრდა პრემიერ-მინისტრი გახდა.
ბრიტანელი ფიზიკოსი, ნობელის პრემიის ლაურეატი პიტერ ჰიგსი 94 წლის ასაკში გარდაიცვალა.
პეტერ პელეგრინი სლოვაკეთის პრეზიდენტად აირჩიეს.
საქართველოს საფეხბურთო ნაკრებმა საბერძნეთი დაამარცხა და ევროპის ჩემპიონატის საგზური ისტორიაში პირველად მოიპოვა
შვედეთი ნატოს წევრი გახდა.
ალექსანდრ სტუბი ფინეთის პრეზიდენტად აირჩიეს.

მიმდინარე: რუსეთის შეჭრა უკრაინაში; ისრაელ-ჰამასის ომი.

19 აპრილი — ამ დღეს... რედ.

1713 : უძეობის გამო საღვთო რომის იმპერატორმა კარლ VI-მ გამოსცა პრაგმატული სანქცია, რომლითაც მისი ქალიშვილები ჰაბსბურგის მიწების მემკვიდრეები გახადა.

1770 : კაპიტანმა ჯეიმზ კუკმა (სურათზე) ახალი სამხრეთი უელსი (ავსტრალია) აღმოაჩინა.

1775 : ამერიკის რევოლუციური ომი დაიწყო ლექსინგტონისა და კონკორდის ბრძოლებით ბრიტანეთის კოლონია მასაჩუსეტსში.

1839 : ლონდონის ხელშეკრულებით ბელგიის სამეფოს დამოუკიდებლობა გამოცხადდა.

1943 : ნაცისტების ჯარები ვარშავის გეტოში შევიდნენ დარჩენილი ებრაელების დასაჭერად, რამაც პირველი მასიური აჯანყება გამოიწვია პოლონეთში ნაცისტების ოკუპაციის წინააღმდეგ ჰოლოკოსტის პერიოდში.

1971 : ბაიკონურის კოსმოდრომიდან ტორეტამთან, ყაზახეთის სსრ (სსრკ), ორბიტაზე გაუშვეს პირველი კოსმოსური სადგური „სალუტ-1“.

1975 : ორბიტაზე გაიყვანეს ინდოეთის პირველი კოსმოსური ხომალდი „არიაბჰატა“.

იცოდით, რომ... რედ.

ვიკიპედიის ახალი მასალებიდან:

რალფ ნორმან ენჯელი არის ერთადერთი ნობელის პრემიის ლაურეატი, რომელმაც ჯილდო წიგნის გამოცემისთვის მოიპოვა.
იოანე II პირველი პაპი იყო, რომელმაც სახელი შეიცვალა პაპად არჩევის შემდეგ.
უილიამ პიტი (სურათზე) დიდი ბრიტანეთის ყველაზე ახალგაზრდა პრემიერ-მინისტრია, 1783 წელს თანამდებობის დაკავების მომენტში იგი 24 წლის იყო.
მეტამორფოზის ბოლო სტადიაზე (იმაგო) ერთდღიურები არ იკვებებიან და ცოცხლობენ ცოტა ხანს — რამდენიმე საათიდან ერთ ან რამდენიმე დღემდე.
ჰაიტის პრეზიდენტი ჟან-კლოდ დიუვალიე მსოფლიოში ყველაზე ახალგაზრდა პრეზიდენტად ითვლება, მან თანამდებობა 19 წლის ასაკში დაიკავა.
ზღვის მამლებს მკერდის წინა 3 სხივი თითისებრ გამონაზარდებად აქვთ გარდაქმნილი, რომელთა დახმარებითაც ფსკერზე ცოცავენ და საკვებს ეძებენ.

@მოგვწერეთ / პრესის ოთახი / სხვა ენები

დღის ფოტო რედ.

რა ვაკეთოთ... რედ.

დობილი პროექტები რედ.

	ვიქსიკონი მრავალენოვანი ლექსიკონი
	ვიკიწიგნები თავისუფალი სახელმძღვანელოები და ტექსტები
	ვიკიციტატა ციტატების კრებული
	ვიკიწყარო საზოგადოებრივი დომენის ლიტერატურა
	ვიკისახეობები სახეობების კატალოგი
	ვიკისიახლეები მსოფლიო სიახლეების პორტალი
	ვიკისაწყობი მულტიმედიური ფაილების საცავი
	მეტა-ვიკი ვიკიმედიის პროექტების კოორდინაცია

თარგი:მთავარი გვერდის ინტერვიკი