ვატიკანის სახელმწიფოებრივი მოწყობა

ვატიკანის სახელმწიფოებრივი მოწყობა — აბსოლუტური თეოკრატული მონარქიის ჩარჩოში მოქმედი პოლიტიკური სისტემა, რომელშიც კათოლიკური ეკლესიის მეთაური — რომის პაპი, ახორციელებს უზენაეს კანონმდებლობით, აღმასრულებელ და სასამართლო ძალაუფლებას ვატიკანის ქალაქ-სახელმწიფოზე, რომელიც წმინდა საყდრისაგან გამოყოფილი, დამოუკიდებელი ერთეულია. პაპის ასეთი ძალაუფლება არა-მემკვიდრეობითი მონარქიის ძალზედ იშვიათი შემთხვევაა. პაპი აირჩევა კონკლავის მიერ, რომელიც არის ამომრჩეველი კარდინალებისაგან შემდგარი კოლეგია. დღესდღეობით ყველა კარდინალი, რომელსაც 80 წლისათვის არ მიუღწევია იღებს მონაწილეობას პონტიფიკოსის არჩევნებში. კონკლავი მოქმედი პაპის გარდაცვალების ან გადადგომის შემთხვევაში იკრიბება სიქსტეს კაპელაში სადაც ელექტორებს (ანუ ამომრჩეველ კარდინალებს) კეტავენ კაპელაში (ლათ. cum clave, შესაბამისად სიტყვა "კონკლავი") სანამ ისინი ახალ პაპს არ აირჩევენ. პაპის ასარჩევად კარდინალთა ხმების ორი-მესამედია საჭირო.

კარდინალთა მიერ ხმის მიცემის ყოველი რაუნდის შემდეგ, საარჩევნო ბიულეტენები იწვება და სპეციალური ნივთიერებები ემატება. წარუმატებელი რაუნდის შემთხვევაში, ანუ მაშინ როდესაც ხმათა ორ-მესამედს ვერცერთი კარდინალი ვერ იღებს, საკვამურიდან შავი ბოლი (ლათ. fumata nera) ამოდის, ხოლო წარმატებული არჩევნების შემთხვევაში თეთრი ბოლი (ლათ. fumata bianca). შესაბამისად, მორწმუნეებს ყოველდღე ოთხჯერ აქვთ საშუალება შეიტყონ არჩევნების მიმდინარეობის და ახალი პაპის შესაძლო იდენტურობის შესახებ. ისინი ამისათვის წმინდა პეტრეს მოედანზე იკრიბებიან და ელოდებიან სასახლის საკვამურიდან ბოლის ამოსვლას. წმინდა კოლეჯის დეკანი (ლათ. Cardinale Decano) შემდგომ სთხოვს ახლად არჩეულ პაპს აირჩიოს მისი საპონტიფიკოსო სახელი და ამის შემდეგ როგორც კი პაპი საკუთარ თეთრ სამოსში შეიმოსება უფროსი კარდინალ-დიაკვანი (ლათ. Cardinale Protodiacono) წმინდა პეტრეს ბაზილიკის მთავარ აივანზე გამოდის და მორწმუნეებს ახალი პაპს ვინაობას აცნობს ცნობილი ფრაზით: Annuntio vobis gaudium magnum: habemus papam. (ქართ. მე თქვენ გაცნობებთ დიდი სიხარულით: ჩვენ გვყავს პაპი).

პაპი იოანე პავლე II, დაიბადა პოლონეთში, პირველი არა იტალიელი პაპი თითქმის ხუთი საუკუნის განმავლობაში. აჩეულ იქნა 16 ოქტომბერს, 1978 წელს, მან შეცვალა პაპი იოანე პავლე I, რომლის ზეობა შემოიფარგლებოდა მის მოულოდნელ გარაცვალებამდე მხოლოდ 34 დღე. პაპი იოანე პავლე II გარდაიცვალა 26 წლის, 2 აპრილს, 2005 წელს. მომდევნო პაპის არჩევნები დაიწყო 18 აპრილს, 2005 და დასრულდა 19 აპრილს, პაპად არჩეულ იქნა ბენედიქტე XVI რომელიც 2013 წლის 28 თებერვალს ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესების გამო გადადგა. 2013 წლის 13 მარტს რომის ახალი პაპი ფრანცისკე გახდა.

როგორც ფორმალურად ხელახლა განისაზღვრა 1929 წელს, მას შემდეგ, ლატერანის ხელშეკრულებებს შორის წმინდა საყდარი და იტალიის, ადმინისტრირების თვისებები მიეკუთვნა წმინდა საყდარს რომში, ვატიკანის სახელმწიფო აღიარებულია საერთაშორისო სამართლის მიერ, როგორც სუვერენულ ტერიტორიაზე. განსხვავებით წმინდა საყდარი, არ მიიღეს დიპლომატიურმა წარმომადგენლებმა და იგი მოქმედებს თავისი სახელით, საერთაშორისო საკითხებში.

ვატიკანის ადმინისტრაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

რომის პაპი, ვატიკანის შიდა ადმინისტრაციის სხვადასხვა ორგანოების და თანამდებობის პირების საყოველთაო დელეგატი. თუმცა, კანონის თანახმად ვატიკანი პაპს იტოვებს უმაღლესი საკანონმდებლო, აღმასრულებელ და სასამართლო ორგანოს მმართველად.

პაპი ვატიკანის სახელმწიფოს ერთპალატიანი საკანონმდებლო ორგანოს კომისიის დელეგატია. ეს კომისია შეიქმნა 1939 წელს, პიუს XII-ის მიერ. იგი შედგება შვიდი კარდინალისგან, რომლებსაც პაპი ნიშნავს ხუთი წლის ვადით. მიღებული კანონები კომისიის მიერ უნდა იქნას დამტკიცებული პაპის სამდივნოს მეშვეობით.

პაპების აუდიტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კვირაობით, შუადღისას, პაპი მიმართავს წმინდა პეტრეს მოედანზე შეკრებილ ხალხს, ან ზაფხულის განმავლობაში თავის საზაფხულო რეზიდენციაში და იძლევა მისი კურთხევა.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

Fabrizio Rossi: Der Vatikan. Politik und Organisation. Beck, München 2004, ISBN 3-406-51483-9
Thomas J. Reese: Im Innern des Vatikan. Politik und Organisation der katholischen Kirche. Fischer, Frankfurt a. M. 2000, ISBN 3-10-062921-3
Niccolo Del Re (Hrsg.)/dt. Bearbeitung: Elmar Bordfeld: Vatikanlexikon. Pattloch, Augsburg 1998, ISBN 3-629-00815-1
Werner Kaltefleiter und Hanspeter Oschwald: Spione im Vatikan. Die Päpste im Visier der Geheimdienste. Pattloch, Augsburg 2006, ISBN 3-629-02126-3 (alle wesentlichen Geheimdienstaktivitäten und deren Folgen zwischen 1939 bis heute)