ვალიდე სულთანი
| 漢>ა A>ა |
ეს სტატია/სექცია ქართულ ენაზე თარგმნის პროცესშია. თუ ფლობთ ამ ენას, თქვენც შეგიძლიათ მონაწილეობის მიღება. |
ვალიდე სულთანი (ოსმ. والده سلطان) სათაური იყო პირველად გამოყენებული მე-16 საუკუნეში აი აიშე ჰაფსა სულთან, სელიმ I-ის მეუღლე და სულეიმან დიდებულის დედა, ჩვეულებრივ, ამ სახელწოდებას იღებდნენ ოსმალეთის სულთნის დედები. დედები, რომლებიც ადრე გარდაიცვალნენ და ვერ მოესწრნენ მის მმართველობას ვერ ღებულობდნენ ვალიდეს ტიტულს.[1]
ყველაზე ძლიერი და ცნობილი ვალიდე სულთნები იყვნენ: ნურბანუ სულთანი, საფიე სულთანი, ქიოსემ სულთანი და თურჰან ჰატიჯე სულთანი.
ვალიდე სულთნების სია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
სია არ არის სრული. ყველაზე მეტი ვინც მიიღო ვალიდეს ტიტული იყო სულთნის ბიოლოგიური დედა. დედები, რომლებიც გარდაიცვალნენ მანამ, სანამ მათი ვაჟიშვილები ტახტზე ავიდოდნენ, არასოდეს მიუღიათ ტიტული ვალიდე სულთანი ეს სულთნები არიან: ჰიურემ სულთანი, ჰატიჯე მუაზეზ სულთანი , ემინე მიჰრიშაჰ ქადინეფენდი, რაბია შერმი ქადინეფენდი, თირიმიუჟგან სულთანი, გიულჯემალ ქადინ ეფენდი, და გიულიუსთიუ ქადინ ეფენდი. განსაკუთრებულ შემთხვევებში, სულთნის ბებიები იღებდნენ ვალიდეს ტიტულს. ეს სულთნები იყვნენ - მაჰფეიქერ ქიოსემ სულთანი და რაჰიმე პირისთუ სულთანი.
| პორტრეტი | სახელი | დაბადების სახელი | წარმოშობა | ვალიდეს ტიტულის მიღება | ვალიდეს ტიტულის დაკარგვა | სიკვდილი | შვილები (სულთნები) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| აიშე ჰაფსა სულთანი عائشه حفصه سلطان |
აიშე ჰაფსა | ყირიმის ლორდის, მენგლი გირაის ქალიშვილი. სხვა ვერსიით ქრისტიანი მონა. | 30 სექტემბერი 1520 შვილის მმართველობის დაწყება |
9 მარტი 1534 | სულეიმან I
(შვილი) | ||
| ნურბანუ სულთანი
نور بانو سلطان |
სესილია ვენიერ-ბაფო | ვენეციელი | 15 დეკემბერი 1574 შვილის მმართველობის დაწყება |
7 დეკემბერი 1583 | მურად III (შვილი) | ||
| საფიე სულთანი
صفیه سلطان |
სოფია ბაფო | ალბანელი ან ვენეციელი | 15 იანვარი 1595 შვილის მმართველობის დაწყება |
22 დეკემბერი 1603 შვილის გარდაცვალება |
10 ნოემბერი 1618 | მეჰმედ III (შვილი) | |
| ჰანდან სულთანი
خندان سلطان |
ელენა | ბერძენი | 22 დეკემბერი 1603 შვილის მმართველობის დაწყება |
26 ნოემბერი 1605 | აჰმედ I (შვილი) | ||
| ჰალიმე სულთანი
حلیمہ سلطان |
უცნობია | აფხაზი | 22 ნოემბერი 1617
შვილის მმართველობის დაწყება |
26 თებერვალი 1618 შვილის ტახტიდან ჩამოგდება |
1623 | მუსტაფა I (შვილი) | |
| 19 მაისი 1622 შვილის მმართველობის დაწყება |
10 სექტემბერი 1623 შვილის ტახტიდან ჩამოგდება | ||||||
| მაჰფეიქერ ქიოსემ სულთანი
كوسم سلطان |
ანასტასია | ბერძენი, დაიბადა კუნძულ ტინოსზე | 10 სექტემბერი 1623 შვილის მმართველობის დაწყება |
2 სექტემბერი 1651 | მურად IV (შვილი)
იბრაჰიმ I (შვილი) მეჰმედ IV (შვილიშვილი) | ||
| თურჰან ჰატიჯე სულთანი | ნადეჟდა რომანოვა | რუტენიელი | 2 სექტემბერი 1651 დედამთილის გარდაცვალება |
4 აგვისტო 1683 | მეჰმედ IV (შვილი) | ||
| სალიჰა დილაშუბ სულთანი | კატერინა | სერბი | 8 ნოემბერი 1687 შვილის მმართველობის დაწყება |
4 დეკემბერი 1689 | სულეიმან II (შვილი) | ||
| ემეთულაჰ რაბია გიულნუშ სულთანი | ევგენია ვორია | ბერძენი | 6 თებერვალი 1695 შვილის მმართველობის დაწყება |
6 ნოემბერი 1715 | მუსტაფა II (შვილი) აჰმედ II (შვილი) | ||
| სალიჰა სულთანი | ალექსანდრა | ბერძენი, დაიბადა სტამბოლში. | 20 სექტემბერი 1730 შვილის მმართველობის დაწყება |
21 სექტემბერი 1739 | მაჰმუდ I (შვილი) | ||
| შეჰსუვარ სულთანი | მარია | 13 დეკემბერი 1754 შვილის მმართველობის დაწყება |
აპრილი 1756 | ოსმან III (შვილი) | |||
| მიჰრიშაჰ სულთანი | აგნესა | ქართველი | 7 აპრილი 1789 შვილის მმართველობის დაწყება |
16 ოქტომბერი 1805 | სელიმ III (შვილი) | ||
| აიშე სენიეფერვერ სულთანი | სონია | ბულგარელი | 29 მაისი 1807 შვილის მმართველობის დაწყება |
28 ივლისი 1808 შვილის ტახტიდან ჩამოგდება |
11 დეკემბერი1828 | მუსტაფა IV | |
| ნაქშიდილ სულთანი | ემე დე რივერი(?) | დაიბადა კავკასიაში. ზოგიერთი ისტორიკოსის აზრით იგი იყო ქართველი. | 28 ივლისი1808 შვილის მმართველობის დაწყება |
22 აგვისტო 1817 | მაჰმუდ II (შვილი) | ||
| ბეზმიალემ სულთანი | რუსი ან ქართველი | 2 ივლისი 1839 შვილის მმართველობის დაწყება |
2 მაისი 1853 | აბდულმეჯიდI (შვილი) | |||
| ფერთევნიალ სულთანი | ჰასანა ხატერი | ჩერქეზი | 25 ივნისი 1861 შვილის მმართველობის დაწყება |
30 მაისი 1876
შვილის ტახტიდან ჩამოგდება |
5 თებერვალი 1883 | აბდულაზიზი (შვილი) | |
| შევქეფზა სულთანი
شوق افزا سلطان |
ვილმა | ქართველი. დაიბადა ფოთში (მაშინდელლი რუსეთის იმპერია) | 30 მაისი 1876 შვილის მმართველობის დაწყება |
31 აგვისტო 1876
შვილის ტახტიდან ჩამოგდება |
17 სექტემბერი 1889 | მურად V (შვილი) | |
| რაჰიმე ფერესთუ სულთანი
رحیمہ پریستو سلطان |
რაჰიმე გოგენი | ჩერქეზი | 31 აგვისტო 1876 შვილის მმართველობის დაწყება |
11 დეკემბერი 1905 | აბდულჰამიდ II (შვილი) | ||
სულთნები, რომლებიც მოესწრნენ შვილის მმართველობას, მაგრამ არ ყოფილან ვალიდე სულთნები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
| დასახელება | ქალიშვილობის გვარი და წარმოშობა | გარდაცვალების წელი | შვილი |
|---|---|---|---|
| მაჰფირუზ ჰატიჯე სულთანი | ჰატიჯე | 1620 | ოსმან II |
| ნუხეთსეზა ჰანიმეფენდი | ქართველი | 1850 | მუსტაფა IV |
References[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Peirce, Leslie P. (1993). The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. New York: Oxford University Press, Inc.. ISBN 0-19-507673-7.