ექტოდერმა
ექტოდერმა-ექტოდერმი (ectoderm) ემბრიოლოგიაში ერთ-ერთი სამი ძირითადი ცილინდრული მემბრანაა, რომელიც ემბრიონის განვითარებასთან დაკავშირებულია.
ამ მემბრანისგან წარმოიქმნება მრავალი მნიშვნელოვანი სტრუქტურა, მათ შორის ნერვული სისტემა (სინათლის ქსელი, გონებრივი ფენა და სხვა), კანი, თმა და ფრჩხილები.ეს არის ტკივილიანიკი მემბრანა, რომელიც ემბრიონის განვითარების ადრეულ ეტაპზე იქმნება და უკავშირდება ცალკეულ ორგანოებსა და სისტემებს.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ჰაინც კრისტიან პანდერს, ბალტიისპირელ გერმანელ-რუს ბიოლოგს, მიენიჭა სამი ჩანასახის ფენის აღმოჩენა, რომლებიც წარმოიქმნება ემბრიოგენეზის დროს. 1817 წელს მან მიიღო დოქტორის ხარისხი ზოოლოგიაში ვიურცბურგის უნივერსიტეტში და დაიწყო ემბრიოლოგიის სწავლა ქათმის კვერცხების გამოყენებით. ამან გამოიწვია ექტოდერმის, მეზოდერმისა და ენდოდერმის იდენტიფიკაცია. ამ აღმოჩენების გამო პანდერს ზოგჯერ „ემბრიოლოგიის დამფუძნებელს“ უწოდებენ.
პანდერის ადრეული მუშაობა ემბრიონებზე გააგრძელა კარლ ერნსტ ფონ ბაერმა, პრუსიელ-ესტონელმა ბიოლოგმა. ბაერმა გააფართოვა პანდერის კონცეფცია ჩანასახების ფენების შესახებ სხვადასხვა სახეობებზე ვრცელი გამოკვლევის გზით და გამოიყენა ეს იდეა ყველა ხერხემლიანზე. ბაერმა ასევე აღმოაჩინა ბლასტულა და გამოაქვეყნა თავისი დასკვნები, ჩანასახის ფენის თეორიის ჩათვლით, სახელმძღვანელოში სახელწოდებით ცხოველების განვითარების შესახებ, რომელიც გამოიცა 1828 წელს.