ესპანეთ-მაროკოს ომი (1859-1860)
| ესპანეთ-მაროკოს ომი | |||
|---|---|---|---|
.jpg) თეტუანის ბრძოლა, მარიანო ფორტუნის ნახატი. | |||
| თარიღი | 22 ოქტომბერი, 1859 – 26 აპრილი, 1860 | ||
| მდებარეობა | ჩრდილოეთ მაროკო | ||
| შედეგი |
ესპანეთის გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
 ესპანეთ-მაროკოს ომი ვიკისაწყობში | |||
ესპანეთ-მაროკოს ომი — ომი აფრიკაში, სადაც იბრძოდნენ ესპანეთი და მაროკო. ომი დაიწყო 1859 წლის 22 ოქტომბერს და გაგრძელდა 1860 წლის 26 აპრილამდე, ვად-რასის ხელშეკრულებამდე . კონფლიქტი დაიწყო ესპანეთის ქალაქ სეუტას საზღვრებთან დაკავშირებით და ბრძოლა გაგრძელდა ჩრდილოეთ მაროკოში. მაროკო დათანხმდა სამშვიდობო ხელშეკრულებას თეტუანის ბრძოლაში ესპანეთის გამარჯვების შემდეგ.
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
XIX საუკუნის განმავლობაში მაროკო დამარცხდა ევროპულ ძალებთან ბრძოლაში. განსაკუთრებული იყო მარცხი ფრანკო-მაროკოს ომში 1844 წელს. 1856 წელს მაროკოს მთავრობამ ხელი მოაწერა ინგლისელებთან ანგლო-მაროკოს ხელშეკრულებას, რომელმაც დაადგინა მაროკოს საბაჟო გადასახადი 10% -ით და დაასრულა სამეფო მონოპოლიები.
1840 წლიდან ესპანეთის ქალაქებს სეუტას და მელილიას ხშირად ესხმოდნენ რიფის ტომები, განსაკუთრებით 1844, 1845 და 1848 წლებში.
ომი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ესპანეთისთვის casus belli იყო რიფის ტომების შეუპოვარი თავდასხმები ესპანეთის დასახლებებზე ჩრდილოეთ აფრიკაში; სულთან აბდ ალ- რაჰმანთან უშედეგო მოლაპარაკებების შემდეგ რეპარაციების შესახებ (ეს უკანასკნელი ვერ აკონტროლებდა კაბილას. ის გარდაიცვალა მოლაპარაკებების დროს და მის ნაცვლად მისი ძმა მუჰამედ IV დაინიშნა). ლეოპოლდომ ომი დაწყებულად გამოაცხადა. ეს გადაწყვეტილება კი დეპუტატთა კონგრესმა ერთხმად მიიღო 1859 წლის 22 ოქტომბერს [2] .
.jpg)
საექსპედიციო არმია, რომელმაც დატოვა ალგესირასი, შედგებოდა დაახლოებით 45000 კაცისგან, 3000 ჯორისა და ცხენისგან და არტილერიისგან, რომელსაც მხარს უჭერდა საბრძოლო რაზმი. [3]
დასახული მიზნები იყო თეტუანის აღება და ტანჟერის პორტის ოკუპაცია. 17 დეკემბერს საომარი მოქმედებები დაიწყო კოლონამ ზაბალას მეთაურობით, რომელმაც დაიპყრო სიერა დე ბულონესი. ორი დღის შემდეგ, ეჩაგუემ დაიპყრო სერალოს სასახლე და ო'დონელი ხელმძღვანელობდა ძალებს, რომლებიც განთავსდნენ სეუტაში 21 დეკემბერს. 25-ში არმიის სამმა კორპუსმა გააძლიერა პოზიციები და ელოდა ბრძანებას თეტუანისკენ წასასვლელად. 1860 წლის 1 იანვარს გენერალი პრიმი შტურმით შეიჭრა უად ელ-ჯელუს ნაპირისკენ გენერალ ზაბალას ფლოტის მხარდაჭერით, რომელიც მტრის ძალებს სანაპიროსგან იცავდა. შეტაკებები გაგრძელდა 31 იანვრამდე, როდესაც მაროკოს შეტევითი მოქმედება შეჩერდა ო'დონელმა კატალონიელი მოხალისეების მხარდაჭერით დაიწყო ლაშქრობა თეტუანისკენ. მას იცავდნენ გენერალი როს დე ოლანო და პრიმი. ესპანეთის არტილერიის ზეწოლამ გაანადგურა მაროკოს რიგები. დამარცხებულებმა თავი შეაფარეს თეტუანს, რომელიც 6 თებერვალს დაეცა .
ესპანელები თეტუანში 1860 წლის 3 თებერვალს შევიდნენ. ისინი ბომბავდნენ ქალაქს მომდევნო ორი დღის განმავლობაში, შესაბამისად, ქალაქში ქაოსმა დაისადგურა. რიფის ტომის წევრები შევიდნენ ქალაქში და გაძარცვეს იგი (ძირითადად ებრაული უბნები). მაროკოელმა ისტორიკოსმა აჰმად იბნ ხალიდ ალ-ნასირიმ აღწერა აღნიშნული ძარცვა დაბომბვის დროს.
5 თებერვალს ქალაქში ესპანელები შევიდნენ, რითაც დასრულდა ბრძოლაც და ომიც. თეტუანის აღებამ ხელი შეუშალა მაროკოს ძალებს და ვეღარ შეძლეს სეუტასა და მელილიაზე შემდგომი თავდასხმების განხორცილება.
შემდგომი ეტაპი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
32-დღიანი ზავის შემდეგ 1860 წლის 26 აპრილს ხელი მოეწერა ვად-რასის ხელშეკრულებას ანუ თეტუანის მშვიდობას. ხელშეკრულება განიხილავდა სეუტასა და მელილიაში ესპანეთის ყოფნის უსასრულოდ გაგრძელებას, ამ ქალაქებზე ტომობრივი თავდასხმების დასრულებას, მაროკოს მიერ ესპანეთის სუვერენიტეტის აღიარებას ჩაფარინას კუნძულებზე, სანტა კრუზ დე ლა მარ პეკენას ტერიტორიის რეტროცესიას (იმ დროისთვის გაურკვეველი მდებარეობის ტერიტორია, საბოლოოდ სიდი იფნი ) ესპანეთისთვის სათევზაო პუნქტის დასაარსებლად, მისიონერებისთვის ნებართვა 20 000 000 ქრისტიანული ეკლესიის დასაარსებლად. [4]
მას შემდეგ, რაც მაროკომ გადაიხადა კომპენსაცია (ნაწილობრივ ბრიტანელებისგან ნასესხები ფულით), ო'დონელმა თავისი ჯარები თეტუანიდან გაიყვანა. [4]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Clodfelter, Micheal (2017-05-09). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492-2015, 4th ed. (en). McFarland. ISBN 978-0-7864-7470-7.
- ↑ Fernández-Rivero 2011.
- ↑ (2007) Historia de España, Josep Fontana i Làzaro, Ramón Villares, Domingo Plácido Suárez, Barcelona: Crítica, გვ. 301–302. ISBN 978-84-8432-917-6. OCLC 180188063.
- ↑ 4.0 4.1 Romero Morales 2014.