ესკვილინის კარიბჭე
ესკვილინის კარიბჭე (იტალ. Porta Esquilina) — კარიბჭე სერვიუსის კედელში, [1] რომლისგანაც დღემდე შემორჩენილია გალიენუსის თაღი. ტრადიციის თანახმად, მისი ისტორია უკავშირდება ძვ.წ. VI საუკუნეს, როდესაც სერვიუსის კედელი, გადმოცემის მიხედვით, ააშენა რომის მეფემ სერვიუს ტულიუსმა. თუმცა, თანამედროვე სამეცნიერო კვლევები და არქეოლოგიური მონაცემები მიუთითებს, რომ ის ძვ.წ. IV საუკუნეში აიგო. [2] კარიბჭის თაღი 262 წელს ხელახლა იქნა კურთხეული როგორც გალიენუსის თაღი.
მდებარეობა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]პორტა ესკვილინა უზრუნველყოფდა გზას რომსა და ესკვილინეს ბორცვს შორის ქალაქის აღმოსავლეთით, სანამ რომი გაფართოვდებოდა მოგვიანებით აშენებული ავრელიანეს კედლით. რესპუბლიკის პერიოდში ესკვილინეს ბორცვი რომში სასაფლაოდ გამოიყენებოდა, მოგვიანებით კი ჰორტების (ბაღების) და იმპერატორის უმშვენიერესი ბაღების ადგილად იქცა, როგორიცაა მეცენარის ბაღები. [3] ესკვილინეს კარიბჭესთან ჩრდილოეთით უკავშირდებოდა აგერი, სერვიუსის კედლის მძლავრად გამაგრებული ნაწილი. [4] ესკვილინეს კარიბჭის სამხრეთ-დასავლეთით მდებარეობდა ისეთი მნიშვნელოვანი ადგილები, როგორიცაა ნერონის ოქროს სახლი, ტიტუსის აბანოები და ტრაიანეს აბანოები. [5] ორი მთავარი გზა, ვია ლაბიკანა და ვია პრენესტინა, იწყება პორტა ესკვილინადან [6] მაგრამ რომიდან გადის, როგორც ერთი გზა, სანამ არ გაიყოფა რომის გარე, ავრელიანეს კედელთან ახლოს.[1]
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]პომერიუმის კონცეფციიდან გამომდინარე, როგორც ჩანს, არსებობდა არაოფიციალური რომაული „ტრადიცია“, რომლის მიხედვითაც გარკვეული მკვლელობები უნდა ჩადენილიყო ქალაქის „გარეთ“ ამიტომ რამდენიმე ანტიკური ავტორი თავიანთ აღწერებში ასეთი ქმედებების კონტექსტში მოიხსენიებს ესკვილინის კარიბჭეს. მაგალითად, ციცერონის "Pro Cluentio" 37-ში ლარინუმელი ასინიუსის მკვლელობა მოხდა ესკვილინის კარიბჭის გარეთ,[7] ხოლო ტაციტუსის „ანალების“ II, 32-ში, ასტროლოგი პუბლიუს მარციუსი კონსულებმა სიკვდილით დასაჯეს ესკვილინის კარიბჭის გარეთ.[8]
ესკვილინის კარიბჭე ანტიკურ ლიტერატურაში ასევე მოხსენიებულია, როგორც რომში შესვლისა და გამოსვლის მნიშვნელოვანი გზა. ლივიუსი წერს კონსულ ვალერიუსის სტრატეგიული გეგმის შესახებ, რომელიც მიზნად ისახავდა რომაულ მინდვრებზე მოთარეშე ეტრუსკელი მძარცველების გამოტყუებას. ვალერიუსმა ბრძანა, რომ საქონელი, რომელიც მანამდე ქალაქის კედლებში უსაფრთხოდ იყო შეყვანილი, გაეყვანათ გარეთ ესკვილინის კარიბჭის გავლით, რათა როდესაც ეტრუსკელები ჩამოვიდოდნენ სამხრეთით საქონლის ხელში ჩასაგდებად, რომაელებს შეძლებოდათ ეტრუსკელების ყველა მხრიდან ჩასაფრება. [9] ციცერონი, სიტყვაში, რომელშიც ამცირებს ტრიუმფალური პროცესების დიდებულებას, ახსენებს, თუ როგორ გათელა საკუთარი მაკედონური დაფნის გვირგვინები ფეხქვეშ რომში ესკვილინეს კარიბჭით შესვლისას, რაც მიანიშნებს, რომ ესკვილინის კარიბჭე გამოიყენებოდა ტრიუმფალური პროცესებისთვის. [10] ესკვილინის კარიბჭის კიდევ ერთი მაგალითი ანტიკურ ლიტერატურაში გვხვდება პლუტარქეს მიერ სულას რომზე პირველი ლაშქრობის აღწერაში. [11] სულამ ბრძანა ესკვილინის კარიბჭის დაცვა და გაგზავნა თავისი ძალების ნაწილი მის გავლით. თუმცა, მათზე აგურები და ქვები დაუშინეს მოქალაქეებმა, რომლებიც მარიუსმა ქალაქის დასაცავად გაიწვია.[12]
თავდაპირველად, პორტა ესკვილინის ადგილზე იდგა ერთი თაღი, რომელიც აშენდა ახ.წ. I საუკუნეში, მაგრამ მოგვიანებით, ახ.წ. III საუკუნეში, ის გადაკეთდა სამთაღიან ნაგებობად, [13] რომლის მაქსიმალური სიმაღლე იყო 8.8 მ. [1] სამთაღიან სტრუქტურად გარდაქმნა დააფინანსა რაინდმა მარკუს ავრელიუს ვიქტორმა 262 წელს რომის იმპერატორ გალიენუსის პატივსაცემად. [14] მიუხედავად იმისა, რომ არქეოლოგიური მტკიცებულებები აჩვენებს დამატებითი სვეტების საფუძვლების კვალს, ავრელიუს ვიქტორის დამატებითი თაღები არ შემორჩენილა და დღეს მხოლოდ ორიგინალური, ერთადერთი თაღი დგას.[13]
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Lucentini, M. (31 December 2012). The Rome Guide: Step by Step through History's Greatest City. Interlink. ISBN 9781623710088.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Platner, S.B. and Ashby, T. A Topographical Dictionary of Ancient Rome. London: Humphrey Milford Oxford University, Press. 1929
- ↑ Holloway, R. Ross. The Archaeology of Early Rome and Latium. London and New York: Routledge Press. 1994
- ↑ Speake, Graham. A Dictionary of ancient history. Oxford, OX, UK: Blackwell Reference, 1994.
- ↑ Palmer, Robert E. A. Jupiter Blaze, Gods of the Hills, and the Roman Topography of CIL VI 377. American Journal of Archaeology, Vol. 80, No. 1, pp. 43–56. (Winter, 1976)
- ↑ Bunson, Matthew. Encyclopedia of the Roman Empire. New York: Facts on File, 1994.
- ↑ The Geography of Strabo. Literally translated, with notes, in three volumes. London. George Bell & Sons. 1903. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0239
- ↑ Cic. Pro. Clu. 37. M. Tullius Cicero. The Orations of Marcus Tullius Cicero, literally translated by C.D. Yonge, B. A. London. Henry G. Bogn, York Street, Covent Garden. 1856. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0019
- ↑ Tac. Ann. ii. 32. Complete Works of Tacitus. Tacitus. Alfred John Church. William Jackson Brodribb. Sara Bryant. edited for Perseus. New York: Random House, Inc. Random House, Inc. reprinted 1942. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0078
- ↑ Livy. ii. 11. 5 Livy. History of Rome. English Translation by. Rev. Canon Roberts. New York, New York. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.02.0026
- ↑ Cic. In Pis. 61 M. Tullius Cicero. The Orations of Marcus Tullius Cicero, literally translated by C. D. Yonge, B. A. London. George Bell & Sons, York Street, Covent Garden. 1891. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0020
- ↑ Plut. Sulla 9. 6
- ↑ Carney, T. F.The Flight and Exile of Marius. Greece & Rome, 2nd Ser., Vol. 8, No. 2, pp. 98–121 (Oct., 1961). 641640
- ↑ 13.0 13.1 Holland, Leicester B. The Triple Arch of Augustus. American Journal of Archaeology, Vol. 50, No. 1, pp. 52–59 (Jan. – Mar., 1946).
- ↑ Marindin, G. E., William Smith LLD,and William Wayte. A Dictionary of Greek and Roman Antiquities. Albemarle Street, London. John Murray. 1890. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.04.0063