ელეონორა ჯენკო გროიერი
| ელეონორა ჯენკო გროიერი | |
|---|---|
 | |
| დაბადების თარიღი |
15 თებერვალი, 1879 ლიუბლიანა |
| გარდაცვალების თარიღი |
24 ივნისი, 1959 (80 წლის) ლიუბლიანა |
| საქმიანობა | ექიმი |
ელეონორა ჯენკო გროიერი ( დ. 15 თებერვალი, 1879 – გ. 24 ივნისი, 1959) — სლოვენი ექიმი, გამორჩეული იმით, რომ გახდა პირველი ქალი ექიმი სლოვენიის მიწებიდან . [1]
ადრეული ცხოვრება და განათლება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ელეონორა ჯენკო დაიბადა 1879 წლის 15 თებერვალს ლიუბლიანაში, მაშინდელი ავსტრია-უნგრეთის ნაწილი, უაღრესად განათლებულ ოჯახში. მისი მამა იყო ექიმი ლუდვიკ ჯენკო და დედამისი ტერეზია ჯენკო (დ. ლენჩე), რომელიც ასევე განათლებული ქალი იყო, სწავლობდა ურსულინებთან ლიუბლიანასა და ბავარიაში, ასევე ერთი წელი გაატარა მოსკოვში . იგი ეხმარებოდა ქმარს მის პრაქტიკულ საქმიანობაში და წყვილი აქტიურად მონაწილეობდა სლოვენიის კულტურულ ცხოვრებაში, როგორც პან-სლავიზმის მხარდამჭერები. მათ შეეძინათ ოთხი შვილი, რომელთაგან უფროსი ელეონორა იყო. ყველა და-ძმამ მიიღო უმაღლესი განათლება. ელეონორას და, ანა შტერბა-ბოჰმი, გახდა პირველი სლოვენი ქალი მეცნიერებაში დოქტორის ხარისხით. [1][2]
ელეონორა ჯენკომ დაწყებითი განათლება მიიღო ურსულინებთან ლიუბლიანაში. მისი მშობლები გეგმავდნენ, რომ ელეონორას მიეღო უმაღლესი განათლება, მაგრამ იმ დროისათვის არსებული გოგონების ადგილობრივი სკოლები უნივერსიტეტებში ჩარიცხვის საშუალებას არ აძლევდნენ, ამიტომ იგი გაგზავნეს მარია ალექსანდროვნას გოგონათა ინსტიტუტში ცეტინიეში . ეს გადაწყვეტილება გამოწვეული იყო მისი მშობლების პრორუსული პოზიციით და იმ ინფორმაციით, რომ მალე სანქტ-პეტერბურგში გაიხსნებოდა ქალთა სამედიცინო კოლეჯი. სკოლის დამთავრების შემდეგ ელეონორა ჯენკო საცხოვრებლად რუსეთში გადავიდა, მაგრამ ვერ შეძლო სამედიცინო განათლების დაწყება, რადგან მის სასწავლო გეგმას იმ დრომდე აკლდა ლათინური ენის ცოდნა. ამის ნაცვლად, 1897 წელს ჩაირიცხა ფილოსოფიის ფაკულტეტზე და ლათინურში გამოცდის ჩაბარების შემდეგ მომავალ წელს გადავიდა სამედიცინო მიმართულებაზე. 10 სემესტრიანი სასწავლო პროცესი შეწყდა ტიფის ინფექციის გამო, მოგვიანებით წყვეტა გააგრძელა ორი წლის განმავლობაში მიმდინარე რუსეთ-იაპონიის ომმა, რომლის დროსაც იგი მუშაობდა მოსკოვის ქალთა და ბავშვთა სამხედრო ჰოსპიტალში. [1]
მან სწავლა დაასრულა 1907 წლის 14 თებერვალს. ზეპირი და პრაქტიკული გამოცდების დასრულების შემდეგ, გახდა პირველი სლოვენი ქალი სამედიცინო დიპლომით. იმავე წლის დეკემბერში, იგი დაქორწინდა ავსტრიელ ექიმზე და საზღვაო ოფიცერზე ფრიდერიკ გროიერზე, რომელსაც სამედიცინო პრაქტიკა ჰქონდა კლიმკოვიცის სპა-ში და დაიწყო მუშაობა მის თანაშემწედ. 1908 წლის მაისში შეეძინათ ქალიშვილი - იოლანდა. [1][3]
კარიერა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მოგვიანებით ჩანაწერები აჩვენებს, რომ ჯენკო გროიერი მუშაობდა ანაზღაურებად ექიმად ლიუბლიანას სახელმწიფო საავადმყოფოში, აღმასრულებელი ხელისუფლების სპეციალური ნებართვით, ხოლო მისი ქმარი გადავიდა მატულჯიში. ელეონორა ეხმარებოდა გინეკოლოგიურ ოპერაციებში და რამდენიმე ოპერაციაც იქვე ჩაატარა. 1911 წელს შინაგან საქმეთა სამინისტრომ ოფიციალურად ცნო მისი ხარისხი და გასცა ნებართვა, დაეწყო სამედიცინო პრაქტიკა, მიუხედავად პარლამენტის წარმომადგენელთა პალატის ოფიციალური წინააღმდეგობისა, მაგრამ ეს ნებართვა გაიცა ნოსტრიფიკაციის გარეშე, რაც იმას ნიშნავს, რომ მას არ მიეცა უფლება მოეწერა ხელი, როგორც „დოქტორი“. შემდეგ იგი გაჰყვა ქმარს ავსტრიის სანაპიროზე, რათა დაეწყო კერძო პრაქტიკა ოპატიაში . მისი პაციენტები იქ იყვნენ ექსკლუზიურად ქალები, ზოგიერთმა გავლენიანმა მაცხოვრებელმა აირჩია მასთან მკურნალობა მის მხარდასაჭერად პროფესიული აღიარებისთვის ბრძოლაში, მათ შორის იყო მხატვარი ლეა ფონ ლიტროუ .[1][3]
მისი პირველი კერძო პრაქტიკა დასრულდა პირველი მსოფლიო ომის დაწყების შემდეგ, რამაც დაასრულა ტურიზმი ოპატიაში. ჯენკო გროიერი დაბრუნდა ლიუბლიანაში და დაევალა ჩუტყვავილას ვაქცინაცია და მოგვიანებით ზოგადი სამედიცინო მომსახურება გროსუპლიეს რაიონში. მისი ქმარი პულაში სამხედრო ექიმად ჩაირიცხა. ომის შემდეგ მას კვლავ შეექმნა ბიუროკრატიული დაბრკოლებები ახლად ჩამოყალიბებულ იუგოსლავიის სამეფოში, რათა მისი ხარისხი აღიარებულიყო და ზაგრების უნივერსიტეტში დამატებითი გამოცდების ჩაბარება მოუწია. ყველა საჭირო ფორმალური კვალიფიკაციის მოპოვების მიუხედავად, მას არაერთხელ უთხრეს უარი სახელმწიფო დასაქმებაზე და მოუწია კერძო პრაქტიკაში მუშაობა. ჩანაწერებში მითითებულია, რომ მისი ქმარი ასევე მუშაობდა ლიუბლიანაში XX საუკუნის დასაწყისში, მაგრამ ის გაქრა ჩანაწერებიდან 1920-იანი წლების ბოლოს და მისი შემდგომი ბედი უცნობია. [1]
ჯენკო გროიერი შემოსავლის გაზრდის მიზნით წერდა სტატიებს ქალთა ჟურნალისთვის (Ženski svet), სადაც 1930-1935 წლებში გამოაქვეყნა 18 სტატია ქალთა ჯანმრთელობაზე. ფინანსური გაჭირვების მიუხედავად, იგი დაეხმარა ლიუბლიანას სამედიცინო ასოციაციას მეორე მსოფლიო ომის წინა პერიოდში დევნილ კოლეგებს, შემდეგ დაეხმარა განმათავისუფლებელ ფრონტს უფასო სამედიცინო მომსახურებითა და სამედიცინო აღჭურვილობის შემოწირულობით. ომის შემდეგ მას კვლავ უარი უთხრეს დასაქმებაზე სამედიცინო პერსონალის სიმცირის მიუხედავად, სავარაუდოდ, პრორუსული ორიენტაციის გამო. მიუხედავად ამისა, მას სახელმწიფო პენსია 1953 წელს მიენიჭა. გარდაიცვალა 1959 წელს ლიუბლიანაში. [1]
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Fischinger, Janez; Fischinger, Duša (September 2016). „Prva slovenska zdravnica dr. Eleonora Jenko Groyer (1879-1959)“. Slovenian Medical Journal (სლოვენური). 85 (9): 520–528.
- ↑ Petrič, Iztok; Jereš, Jakub; Iglič, Aleš (2015-12-15). „Ana Jenko Šterba-Böhm (1885–1936), prva Slovenka z doktoratom iz kemije“. Acta Chimica Slovenica (სლოვენური): S140–S144. doi:10.17344/acsi.2015.1796.
- ↑ 3.0 3.1 Dubrović, Ervin (2019). „Prva opatijska liječnica i feminizam“. Sušačka revija (ხორვატული) (103/104) – წარმოდგენილია Klub Sušačana-ის მიერ.