შინაარსზე გადასვლა

ეკატერინა ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ეკატერინა ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია
ინგლ. Catherine Breshkovsky
ფრანგ. Catherine Breshkovsky
დაბადების თარიღი 13 (25) იანვარი, 1844[1] [2]
დაბადების ადგილი Ivanovo
გარდაცვალების თარიღი 12 სექტემბერი, 1934(1934-09-12)[3] [4] [5] [1] [2] (90 წლის)
გარდაცვალების ადგილი Horní Počernice
მოქალაქეობა რუსეთის იმპერია
შვილ(ებ)ი Nikolay Breshko-Breshkovsky

ეკატერინა კონსტანტინეს ასული ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია (რუს. Екатери́на Константи́новна Бре́шко-Брешко́вская, დ. 13 იანვარი, 1844, ივანოვო, ვიტებსკის გუბერნია — გ. 12 სექტემბერი, 1934, გორნი პოჩერნიცა) — რუსეთის რევოლუციური მოძრაობის მოღვაწე, სოციალისტურ-რევოლუციური პარტიის ერთ-ერთი დამფუძნებელი და ლიდერი.

ეკატერინა ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია ცნობილია, როგორც „რუსული რევოლუციის ბებია“.[6][7]

ბიოგრაფია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

იგი დაიბადა კონსტანტინე და ოლგა ვერიგოს (დაბ. გორემიკინა) დიდგვაროვან ოჯახში. მან ბავშვობა და ახალგაზრდობა ჩერნიგოვის პროვინციის, მგლინსკის რაიონში, ლუგოვეცის სამკვიდროში გაატარა. ყავდა ორი ძმა — ნიკოლაი და ვასილი. ეკატერინამ დაამთავრა გოგონათა გიმნაზია. იგი ეხმარებოდა მამას გლეხების განთავისუფლებისთვის მომზადებაში, სკოლების, ბიბლიოთეკების და შემნახველი სალაროების გახსნაში. 1868 წელს ეკატერინა დაქორწინდა მიწის მესაკუთრე ნ. ბრეშკო-ბრეშკოვსკიზე და მიიღო მისი გვარი.

1873 წელს იგი შეუერთდა კიევის „ინტელექტუალური ახალგაზრდების“ კომუნას. პაველ აქსელროდმა ხელი შეუწყო მის დაახლოებას კიევის ე. წ. „ჩაიკოვცის“ წრესთან. 1873 წლის შემოდგომაზე იგი გაემგზავრა პეტერბურგში, სადაც დაამყარა პირდაპირი კონტაქტები „ჩაიკოვცისტებთან“ და სხვა რევოლუციურ ჯგუფებთან. 1874 წელს მან მონაწილეობა მიიღო მოძრაობაში „გასვლა ხალხში“. თანამებრძოლებთან ერთად წავიდა კიევის, ხერსონისა და პოდოლსკის პროვინციების სოფლად. იგი დაუკავშირდა სტუნდისტების სექტას. ეკატერინა დააპატიმრეს 1874 წლის სექტემბერში. იგი ჯერ ბრატსლავში, გაისინში, შემდეგ კი კიევის ციხეებში გადაიყვანეს. 1875 წელს იგი გადაიყვანეს სანქტ-პეტერბურგში წინასწარი პატიმრობის იზოლატორში, ხოლო 1876 წელს პეტრე-პავლეს ციხესიმაგრის ტრუბეცკის ბასტიონში, სადაც „193-ის სასამართლო პროცესის“ დაწყებამდე დარჩა. სასამართლო პროცესის განმავლობაში ბრალდებულები კვლავ წინასწარი დაკავების იზოლატორში გადაიყვანეს. მას ხუთი წელი მიესაჯა მძიმე კატორღული შრომით, რასაც მოჰყვა გადასახლება, მაგრამ ვინაიდან მას უკვე სამი წელი ჰქონდა გატარებული ციხეში, ექვს თვეზე ნაკლები დარჩა მძიმე კატორღითი სასჯელის დასრულებამდე.[8]

1878 წელს ეკატერინა ჩავიდა კარაში (ე.წ. კარას სასჯელაღსრულების კატორღაში). 1879 წელს იგი გაგზავნეს ბარგუზინის დასახლებაში. 1881 წლის გაზაფხულზე ნიკოლაი ტიუტჩევთან, ივან ლინევთან და კონსტანტინე შამარინთან ერთად გაიქცა,[9] მაგრამ ყველა დაიჭირეს და ახლა უკვე ბრეშკო-ბრეშკოვსკაიას მიესაჯა კატორღა 4 წლით.[10] 1884 წელს იგი გადაიყვანეს სელენგინსკის რაიონის სოფელ ტურუნტაევსკოეში (ახლანდელი ტურუნტაევო, პრიბაიკალსკის ოლქი) დასახლებაში, შემდეგ კი, ავადმყოფობის გამო, გადაიყვანეს ქალაქ სელენგინსკში. 1891 წელს იგი მიაკუთვნეს გლეხთა კლასს და მიიღო პასპორტი ციმბირში ცხოვრების უფლებით. 1892 წლიდან 1896 წლამდე ცხოვრობდა ირკუტსკში და მუშაობდა გაზეთ "Eastern Review"-ში. ხოლო 1896 წელს იგი გადავიდა ტომსკში, შემდეგ ტაბოლსკში.

ეკატერინა დაბრუნდა გადასახლებიდან 1896 წელს, ნიკოლოზ II-ის კორონაციასთან დაკავშირებული ამნისტიის საფუძველზე.

1903 წლამდე იგი უმეტესად არალეგალი იყო და ეწეოდა ორგანიზაციულ მუშაობას და გლეხობაში რევოლუციური იდეების გავრცელებას. გადასახლებიდან დაბრუნების შემდეგ, იგი ერთი თვე ცხოვრობდა მოსკოვში, შემდეგ გაემგზავრა ჩერნიგოვში, შემდეგ კი მინსკში, სადაც მისი უმცროსი ძმა, ვასილ ვერიგო, მსახურობდა მინსკის რაიონის აქციზის განყოფილებაში.[11] იქ გაიცნო გრიგორი გერშუნი, რომელთანაც 1890-იანი წლების ბოლოს მუშაობდა. მონაწილეობდა რუსეთის პოლიტიკური განთავისუფლების მუშათა პარტიის შექმნაში (WPPLR). საუკუნის ბოლოს იგი გახდა სოციალისტურ- რევოლუციური პარტიის ერთ-ერთი ორგანიზატორი. მან აღნიშნა, რომ სოფელში სოციალურ-ეკონომიკური მდგომარეობის გაუარესების მიუხედავად, 1890-იანი წლების გლეხობა ბევრად უფრო განათლებული და პოლიტიკურად აქტიური იყო, რამაც მისი აზრით, ხელი შეუწყო რევოლუციური პროპაგანდის წარმატებას. თავის მოგონებებში იგი ამტკიცებდა, რომ გლეხთა აჯანყებები ქვეყნის სამხრეთში 1901-1902 წლებში ნაწილობრივ მომზადდა სოციალისტური რევოლუციური წრეების საქმიანობით.

1917 წლის 10 აპრილი

ეკატერინა იყო პოლიტიკური და აგრარული ტერორიზმის მხარდამჭერი და მათ ბრძოლის ერთ-ერთ ყველაზე ეფექტურ მეთოდად თვლიდა. 1901 წელს იგი აქტიურად უჭერდა მხარს გერშუნს სოციალისტ რევოლუციონერთა საბრძოლო ორგანიზაციის შექმნაში. როგორც მის ლიდერს, ბრეშკო-ბრეშკოვსკაიას არ ჩაუდენია არც ერთი ტერორისტული თავდასხმა, არამედ იყო მათი ინსპირატორი, თვლიდა, რომ „ნებისმიერი საშუალება კარგია, კარგი მიზნების მისაღწევად“.[12][13] 1902 წელს, ვოლოგდაში, იგი შეხვდა მომავალ გამოჩენილ სოციალისტურ რევოლუციონერ ტერორისტებს: ბორის სავინკოვს, ივან კალიაევს და იგორ სოზონოვს.

ეკატერინა ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია მოსკოვის სახელმწიფო კონფერენციაზე სიტყვით გამოსვლისას

ემიგრაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1903 წელს დაპატიმრების საფრთხის გამო, იგი საზღვარგარეთ გაგზავნეს. ოდესისა და რუმინეთის გავლით შვეიცარიაში ჩავიდა. გადასახლებაში იგი შეუერთდა AKP-ის მმართველ ორგანოებს და ჩაერთო პროპაგანდისტების მომზადებაში. ეკატერინამ მხარი დაუჭირა ექსტრემისტულ ახალგაზრდებს, რომლებიც ემხრობოდნენ აგრარული ტერორიზმის გაფართოებას. ასევე მხარი დაუჭირა ცენტრალური კომიტეტის რეზოლუციას აგრარული ტერორიზმის შესახებ, შემდეგ კი წერილი მისწერა მიხაილ სოკოლოვ-მედვედს მისი პოზიციის გამო ყველაზე მკაცრი კრიტიკით. 1904 წლის სექტემბერში მან მონაწილეობა მიიღო მეორე ინტერნაციონალის ამსტერდამის კონგრესის მუშაობაში. იმავე წლის ოქტომბერში ჩაიმ ჟიტლოვსკისთან ერთად გაემგზავრა აშშ-ში. მათი მისიის მთავარი მიზანი იყო პარტიისთვის სახსრების მოძიება, რევოლუციონერების პოზიციის ახსნა და ამერიკელი საზოგადოებისთვის რუსეთში არსებული მდგომარეობის შესახებ ინფორმაციის მიწოდება.

რუსული რევოლუციები

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1905 წელს იგი დაბრუნდა რუსეთში და მიწისქვეშეთში წავიდა. მან მონაწილეობა მიიღო 1905-1907 წლების რევოლუციაში. 1907 წელს ევნო აზეფმა იგი საიდუმლო პოლიციას გადასცა. 1910 წელს მას მიესაჯა გადასახლება, სადაც 1917 წლის თებერვლის რევოლუციამდე იმყოფებოდა.

იგი ენერგიულად უჭერდა მხარს ალექსანდრე კერენსკის, რომელმაც ეკატერინა ამნისტიით დააბრუნა გადასახლებიდან. სწორედ კერენსკიმ უწოდა მას „რუსული რევოლუციის ბებია“.

ეკატერინა მტრულად იყო განწყობილი ოქტომბრის რევოლუციის მიმართ და მხარი არ დაუჭირა საბჭოთა ხელისუფლებას. სამაგიეროდ ბრესკო-ბრეშკოვსკაიამ ღიად დაუჭირა მხარი თეთრი გვარდიის მოძრაობას და KOMUCH-ის წევრებთან ერთად 1918 წელს ციმბირში წავიდა.

ეკატერინა ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია 1919 წ

ახალი ემიგრაცია

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

1918 წლის ბოლოს მან დატოვა ქვეყანა ვლადივოსტოკისა და იაპონიის გავლით და აშშ-ში ჩავიდა.[14] ცხოვრობდა აშშ-ში, საფრანგეთში, 1923 ან 1924 წლიდან კი ჩეხოსლოვაკიაში. მას არ შეაუჩერებია თავისი პოლიტიკური მოღვაწეობა — უჟგოროდში, რომელიც მაშინ ჩეხოსლოვაკიას ეკუთვნოდა, რეზიდენციის პერიოდში მან პრორუსული „კარპატების რუსული ლეიბორისტული პარტია“ ჩამოაყალიბა.

მან მონაწილეობა მიიღო „სკოლის დახმარების“ საზოგადოების შექმნაში ამერიკული რუსოფილური ორგანიზაციების სახსრებით, რომლებმაც დააარსეს სამი საერთო საცხოვრებელი (ორი მამაკაცებისთვის უჟგოროდში და ერთი ქალებისთვის მუკაჩევოში), რომელშიც დაახლოებით 100 სტუდენტი ცხოვრობდა. ჯანმრთელობის გაუარესების გამო, 1930 წელს იგი საცხოვრებლად გადავიდა პრაღის მახლობლად მდებარე ფერმაში.

გარდაიცვალა 1934 წელს ჩეხოსლოვაკიაში, Horní Počernice (ახლანდელი პრაღის რაიონი). დაკრძალვას დაესწრო ალექსანდრე კერენსკი, ხოლო ჩეხოსლოვაკიის პრეზიდენტმა ტომას მასარიკმა გვირგვინი გაგზავნა.[16][15]

ოჯახი

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ძმები[16]:

ნიკოლაი კონსტანტინოვიჩ ვერიგო (1841-1912) ვასილი კონსტანტინოვიჩ ვერიგო (1847-?)

ქმარი: ნიკოლაი პეტროვიჩ ბრეშკო-ბრეშკოვსკი (1835—?), მიწის მესაკუთრე, მოსამართლე. გარკვეული პერიოდის განმავლობაში, ბრეშკო-ბრეშკოვსკები ერთად მუშაობდნენ თავიანთ რაიონში საჯარო სკოლების, საავადმყოფოების, ბიბლიოთეკების და შემნახველი და სასესხო სალაროების ორგანიზებაზე. მაგრამ ეკატერინას შეხედულებები უფრო და უფრო რადიკალური გახდა და წყვილი დაშორდა.

ვაჟი[17] — მწერალი ნიკოლაი ნიკოლაევიჩ ბრეშკო-ბრეშკოვსკი, პოპულარული ბოლო რევოლუციამდელ ათწლეულებში.

ლიტერატურა

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  • Брешко-Брешковская Е. Скрытые корни русской революции. Отречение великой революционерки. 1873—1920 / Пер. с англ. Л. А. Игоревского. — : ЗАО Центрполиграф, 2006. — 336 с. ISBN 595242001X
  • Патронова А. Г. Государственные преступники на Нерчинской каторге (1861—1895 гг.). — Чита, 1998.
  • Good J. E., Jones D. R., Babushka, Newtonwill, MA: Oriental Research Partners. — X, 253 p.(Russian Biography Series), ISBN 0-89250-219-3.
  • Иванишкина Ю. В. Е. К. Брешко-Брешковская: общественно-политические взгляды и деятельность: Дис. … канд.ист.наук. — М., 2006. — 289 с.
  • Нечипорук Д. М. Во имя нигилизма: американское общество друзей русской свободы и русская революционная эмиграция (1891-1930). СПб.: Нестор-история, 2018. 288 с.
  • Из моих воспоминаний. СПб., 1906; Бабушка Е. К. Брешко-Брешковская о самой себе. Пг., 1917.
  • «Следовало быть более человечным в отношении к преступникам, в особенности их нравственным и материальным нуждам…» Документы Госархива Забайкальского края о пребывании Е. К. Брешко-Брешковской на каторге // Отечественные архивы. 2014. № 1. С. 83-100.

რესურსები ინტერნეტში

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო

[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
  1. ↑ 1.0 1.1 Литераторы Санкт-Петербурга. ХХ век / под ред. О. В. Богданова
  2. ↑ 2.0 2.1 Историческая энциклопедия Сибири / под ред. В. А. Ламин — Новосибирск: 2009. — ISBN 5-8402-0230-4
  3. ↑ Encyclopædia Britannica
  4. ↑ SNAC — 2010.
  5. ↑ The Fine Art Archive — 2003.
  6. ↑ О некоторых вопросах дальнейшего изучения сибирского периода жизни Е.К. Брешко-Брешковской. penpolit.ru. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-12-28. ციტირების თარიღი: 2018-05-01
  7. ↑ Брешко-Брешковская Екатерина Константиновна (ур. Вериго, 1844-1934). www.famhist.ru. ციტირების თარიღი: 2018-05-03
  8. ↑ Кошель П. А., История сыска в России, ტ. 1, Литература, 1996. — გვ. 640, ISBN 985-437-143-3.
  9. ↑ «Следовало быть более человечным в отношении к преступникам, в особенности их нравственным и материальным нуждам…» // Документы Госархива Забайкальского края о пребывании Е.K. Брешко-Брешковской на каторге. ციტირების თარიღი: 2024-06-12
  10. ↑ «Этот побег — бесспорно самый трудный и геройский из всех; за ними 180 верст гналась погоня по непроходимым забайкальским дебрям; они переправлялись через такие быстрые реки, перед которыми в изумлении останавливалась погоня; взбирались на отвесные скалы, делая на них насечки топорами; пойманы благодаря тому, что были покинуты проводником». — Народная Воля № 8, 9 февраль 1882 года: А. В. Якимова «Тюрьма и ссылка»
  11. ↑ Памятная книжка и календарь Минской губернии на 1903 год. Минск, 1902. — С.111
  12. ↑ Екатерина Брешко-Брешковская – «бабушка русской революции». ციტატა: „Брешковская была уверена в том, что для достижения благих целей любые средства хороши, и распоряжалась чужими жизнями с легкостью и жестокостью».“ ციტირების თარიღი: 2018-05-01
  13. ↑ „Екатерина Брешко-Брешковская – «бабушка русской революции»“. diletant.media (რუსული). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2018-05-01. ციტირების თარიღი: 2018-05-01. ციტატა: „Брешко-Брешковская возглавила наиболее радикальное крыло партии, а позже под ее началом была организована целая серия террористических атак, направленных против государственных деятелей и членов правительства. Как отмечают историки, «горячая пропаганда террора, в котором Брешковская видела не преступление, а подвиг во имя народа, сопровождала ее выступления на протяжении всей революционной деятельности. Не совершив в своей жизни ни одного террористического акта лично, Брешковская вдохновила на их совершение многих молодых социалистов-революционеров. Брешковская была уверена в том, что для достижения благих целей любые средства хороши, и распоряжалась чужими жизнями с легкостью и жестокостью».“
  14. ↑ Отъезд Брешковской в Америку, 3 декабря (РТА) // Прибайкальская жизнь, № 88, 7 декабря 1918 года, стр.3
  15. ↑ Русь под Карпатами. А. В. Гегальчий. «Русское слово», 2-2007, Прага. ციტირების თარიღი: 2008-05-12
  16. ↑ Как сложилась жизнь дворян Вериго через десять лет после Октября 1917 г.. ციტირების თარიღი: 2024-06-12
  17. ↑ Катерина Брешко-Брешковская: дура или святая? | БЛОГ ПЕРЕМЕН. Peremeny.Ru. ციტირების თარიღი: 2024-06-12
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ეკატერინა_ბრეშკო-ბრეშკოვსკაია&oldid=4767458“-დან