დონატიზმი
დონატიზმი იყო ქრისტიანული სექტა, რომელმაც გამოიწვია განხეთქილება ჩრდილოეთ აფრიკაში კათოლიკური ეკლესიისგან მე-4 და მე-6 საუკუნეებში. დონატისტები, რომლებსაც ეპისკოპოსი დონატუს მაგნუსის სახელი ეწოდა, სწამდათ, რომ ქრისტიანი სამღვდელოება უნაკლო უნდა იყოს, რომ მათი მსახურება და საიდუმლოებები მართებული იყოს. ისინი წარმოიშვა დიოკლეტიანეს დევნის დროს, როდესაც ზოგიერთმა ქრისტიანმა გადასცა წმინდა წერილები დევნის თავიდან ასაცილებლად, რასაც მოჰყვა ტერმინი „ტრადიტორები“ მათთვის, ვინც უღალატა რწმენას. დონატისტები ამტკიცებდნენ, რომ ასეთი სასულიერო პირების მიერ განხორციელებული საიდუმლოებები არასწორი იყო და უარყვეს ეკლესიის ეპისკოპოსების ავტორიტეტი, მათ შორის, ვინც ტრადიტორი იყო.
კონფლიქტი გამწვავდა მას შემდეგ, რაც კესილიენი კართაგენის ეპისკოპოსი გახდა 311 წელს, რამაც გამოიწვია განხეთქილება დონატისტებსა და კათოლიკურ ეკლესიას შორის. მონაწილეობდნენ პროტესტსა და ძალადობრივ არეულობაში, რამაც აიძულა იმპერატორი კონსტანტინე ჩაერია. დროთა განმავლობაში ისინი დევნას განიცდიდნენ, მაგრამ ისინი კვლავ აპროტესტებდნენ ტრადიტორების მიერ აღსრულებულ საიდუმლოთა მართებულობას.
ავგუსტინე ჰიპო დონატიზმის წინააღმდეგ კამპანიას აწარმოებდა და ამტკიცებდა, რომ ზიარების ნამდვილობა ღვთის მადლზე იყო დამოკიდებული და არა მღვდლის პიროვნულ ხასიათზე. მე-5 საუკუნის დასაწყისში გამოიცა კანონები, რომლებიც გმობდნენ დონატისტებს, რამაც გამოიწვია მათი საბოლოო დაკნინება, თუმცა ისინი რჩებოდნენ ძალად მე-7 საუკუნეში ჩრდილოეთ აფრიკის მუსლიმთა დაპყრობამდე.