გალერეა-სპადა

გალერეა-სპადა
	იტალ. Galleria Spada
	41°53′59″ ჩ. გ. 12°27′58″ ა. გ. / 41.89972° ჩ. გ. 12.46611° ა. გ.
დაარსდა	1927 წ.
ქვეყანა	იტალია
მდებარეობა	რომი
ოფიციალური საიტი	galleriaspada.beniculturali.it

გალერეა სპადა — მუზეუმი რომში, რომელიც მდებარეობს სპადას სასახლეში, კაპო დი ფეროს მოედანზე. ეს სასახლე ცნობილია თავისი ფასადითა და ფრანჩესკო ბორომინის მიერ შექმნილი იძულებითი პერსპექტივის გალერეით.

გალერეაში გამოფენილია XVI და XVII საუკუნეების ნახატები. ამ სახელმწიფო მუზეუმი მართავს ლაცის მუზეუმების პოლო.

ისტორია

შენობა, რომელშიც ახლა გალერეა სპადა მდებარეობს, თავდაპირველად აშენდა 1540 წელს კარდინალი ჯიროლამო კაპოდიფეროსთვის. არქიტექტორი იყო ბარტოლომეო ბარონინო, კაზალე მონფერატოდან, ხოლო ჯულიო მაცონი და მისი გუნდი უზრუნველყოფდა სტუკოს ნახატებს, როგორც ინტერიერითვის, ასევე ექსტერიერისთვის. სასახლე 1632 წელს შეიძინა კარდინალმა სპადამ. მან დაავალა ბაროკოს არქიტექტორ ფრანჩესკო ბორომინს, გადაეკეთებინა იგი მისთვის და სწორედ მაშინ შეიქმნა იძულებითი პერსპექტივის ოპტიკური ილუზიის შედევრი, არკადის ეზოში, სადაც სვეტების რიგები მცირდება და იატაკი იწევა, ქმნის 37 მეტრის გალერეის ვიზუალურ ილუზიას, ხედის ბოლოს აკურატული ზომის ქანდაკებით; ქანდაკება 60 სმ სიმაღლისაა. ბორომინს პერსპექტივის ილუზიაში დაეხმარა მათემატიკოსი.

1926 წლის ნოემბერში შენობა შეიძინა იტალიის სახელმწიფომ, რათა გალერეა და სახელმწიფო საბჭო განეთავსებინათ. გალერეა გაიხსნა 1927 წელს პალაცო სპადაში. იგი დაიხურა 1940-იან წლებში, მაგრამ 1951 წელს გაიხსნა რომის გალერეების კონსერვატორის, აკილე ბერტინი კალოსოს და დირექტორის, ფედერიკო ცერის მცდელობების წყალობით. ცერი ჩართული იყო დარჩენილი ხელოვნების ნიმუშების ძიებაში, რომლებიც გაფანტული იყო ომის დროს, რადგან მისი მიზანი იყო XVI-XVII საუკუნეების გალერეის თავდაპირველი განლაგების რეკონსტრუქცია, მათ შორის სურათების, ავეჯის და ქანდაკებების აქ განთავსება. გამოფენილი ხელოვნების უმეტესი ნაწილი მოდის ბერნარდინო სპადის პირადი კოლექციიდან, რომელსაც ავსებს მცირე კოლექციები, როგორიცაა ვირგილიო სპადის. ^[2]

აღწერა

პალაციო სპადაში მუზეუმი მდებარეობს პირველ სართულზე, იმ ფლიგელში, რომელიც ადრე კარდინალ ჯიროლამო კაპოდიფეროს ეკუთვნოდა. კარდინალმა მუზეუმი აიგო თავისი ოჯახის ყოფილი სახლის ისტორიული ნაშთების ზემოთ, რომელიც 1548 წლით თარიღდება. ^[2]

ოთახი 1 ^[3]

ოთახი იწოდება პაპების ოთახად იმ ორმოცდაათი წარწერის გამო, რომლებიც აღწერს რჩეული პონტიფიკების ცხოვრებას, რაც კარდინალ ბერნარდინოს დაკვეთაა. იგი ასევე ცნობილია როგორც ლურჯი ჭერის ოთახი, რადგან ჭერი დაფარულია მოლურჯო აბრეშუმის გადასაფარებლით, რომელიც დაყოფილია მრავალ პატარა სექციად - „ზამთრის კაბინეტებად"^[4] (ადგილობრივ დიალექტზე camerini da verno ითარგმნება იტალიურად როგორც camerini di inverno, ინგლისურად - ზამთრის კაბინები). ჭერის დეკორაციები 1777 წლით თარიღდება.

ამ ოთახში არსებულ ნახატებს შორისაა:

კარდინალ ბერნარდინო სპადას პორტრეტი (1631), გვიდო რენი
კარდინალ ბერნარდინო სპადას პორტრეტი (1631), გერჩინო
კარდინალ ფაბრიციო სპადას პორტრეტი (1643–1717) (1754), სებასტიანო ჩეკარინი
ორი ნატურმორტი (1714), ონოფრიო ლოთი
ოთხი ოვიდიური მითოლოგიური სცენა, ჯუზეპე ბარტოლომეო კიარი:
აპოლონი და დაფნე
ლატონა წყევლის ლიკიელებს, რომლებიც მათ ბაყაყებად აქცევენ
მერკური ბაკუსს ნიმფებს ანდობს
ბაკუსი და არიანდე
ოთხი ვედუტი (პეიზაჟი), ჰენდრიკ ვან ლინტი
ოთხი საბრძოლო სცენა, ჟაკ კურტუა

ოთახი 2 ^[3]

ეს ოთახი შეიქმნა ოთახ III-თან ერთად. კედლების ზედა ნაწილი მოხატული იყო ფრიზებით, რომლებიც ტემპერაში იყო შესრულებული, ტილოზე, პერინო დელ ვაგას მიერ. კედლების სხვა ნაწილები, რომლებიც თავდაპირველად პანელებით იყო მოხატული, ახლა დაკარგულია.

ამ ოთახში არსებული ნამუშევრებია:

ფრესკო ფრიზი (1542) პერინო დელ ვაგას მიერ, რომელიც ახლა ჩანაცვლებულია ფრიზებით (1635) ანდრეა გენაროლის მიერ და (1636) ფრანსუა პერიეს მიერ
გზა კალვარიაზე (დაახლ. 1500) მარკო პალმეცანოს მიერ
ბოტანიკოსის, კეთილშობილი კაცისა და მეფე დავითის პორტრეტი (1570) ბართოლომეო პასეროტის მიერ
ვიოლინოზე დამკვრელის პორტრეტი (დაახლ. 1515) ტიციანის მიერ
ძველი აღთქმის ოთხი ისტორია ანდრეა დონდუჩის მიერ
რამდენიმე მადონა (XVI საუკუნე) უმბრიის სკოლიდან
მოლოცვა ანდრეა დელ სარტოს მიერ
პაპა იულიუს III-ის პორტრეტი (დაახლ. 1550) ჯიროლამო სიჩიოლანტე და სერმონეტას მიერ
წმ. კრისტოფორი და წმ. ლუკა (დაახლ. 1510) ამიკო ასპერტინის მიერ

ოთახი 3 ^[3]

ამ ოთახს ეწოდება კარდინალის გალერეა. იგი დააპროექტა პაოლო მარუსჩელიმ 1636 და 1637 წლებში, ოთახ II-თან ერთად, ბერნარდინო სპადის ხელოვნების კოლექციისთვის. ჭერი დაკიდული ხითაა შესრულებული, ხოლო ფრანგული ფანჯრები გალერეებში გადის, მათ შორის ერთი რკინის ღობით დიდი ბაღის ხედს გვთავაზობს.

აქ მოცემულია ნახატები:

ოთხი კონტინენტის, ელემენტებისა და სეზონების ალეგორიები; ტროფეები და ჯავშანი; ოვიდიუსის მეტამორფოზების სცენები ფრიზში (1698-1699) მიქელანჯელო რიჩიოლინის მიერ;
არქიტექტურის, ქანდაკებისა და ხატვის ალეგორია, რომლებიც საჩუქრებს სთავაზობენ მინერვას, ხელოვნების მფარველს, ასევე რიჩიოლინის მიერ;
ლანდშაფტი მტაცებლებით (1550-1560) ნიკოლო დელ'აბატის მიერ;
ვესტალები (1670) ჩირო ფერის მიერ;
ლანდშაფტები ქარმტეხებით (1607) იან ბრუგელ უფროსის მიერ;
ელენეს გატაცება (გიდო რენის ორიგინალის ასლი), დახატული ჯაჩინტო კამპანას მიერ;
მარკ ანტონიუსისა და კლეოპატრის შეხვედრა (1702) ფრანჩესკო ტრევიზანის მიერ;
უდანაშაულოთა განადგურება და იფიგენიის მსხვერპლი (დაახლოებით 1640) პიეტრო ტესტას მიერ;
ასტრონომები (1645) ნიკოლო ტორნიოლის მიერ;
იესოს სახელის გამარჯვება (დაახლოებით 1679), ესკიზი ჭერისთვის ჯეზუსში ჯოვანი ბატისტა გაულიის მიერ;
დიდოს სიკვდილი (1631) გერჩინოს მიერ

ოთახი 4 ^[3]

ეს ბოლო ოთახი აშენებულია ხის გალერეაზე, რომელიც გადაჰყურებს დიდ ბაღს. იგი ინახავს კარავაჯისტების მიერ შექმნილ სურათებს.