ბუტანის კულტურა

ბუტანს აქვს მდიდარი და უნიკალური კულტურული მემკვიდრეობა, რომელიც მეტწილად უცვლელი დარჩა დანარჩენი მსოფლიოსგან იზოლირების გამო, მე -20 საუკუნის შუა ხანებამდე. ტურისტებისთვის ერთ-ერთი მთავარი ღირსშესანიშნაობა ქვეყნის კულტურა და ტრადიციებია. ბუტანის ტრადიცია ღრმად არის გაჟღენთილი ბუდისტური მემკვიდრეობით. ინდუიზმი მეორე დომინანტი რელიგიაა ბუტანში, ყველაზე გავრცელებულია სამხრეთ რეგიონებში. მთავრობა სულ უფრო მეტად ცდილობს შეინარჩუნოს ქვეყნის ამჟამინდელი კულტურა და ტრადიციები. მეტწილად გაუარესებული ბუნებრივი გარემოსა და კულტურული მემკვიდრეობის გამო, ბუტანს უწოდებენ „უკანასკნელ შანგრი-ლას“.

მიუხედავად იმისა, რომ ბუტანის მოქალაქეებს შეუძლიათ საზღვარგარეთ გამგზავრება, მრავალი უცხოელისთვის ბუტანის ნახვა შეუძლებელია. არაპოპულარულობის კიდევ ერთი მიზეზი არის ღირებულება, რომელიც მაღალია ტურისტებისთვის. ინდოეთის, ბანგლადეშის და მალდივის მოქალაქეებისთვის შესვლა უფასოა, მაგრამ ყველა სხვა უცხოელი ვალდებულია დარეგისტრირდეს ბუტანის ტურ ოპერატორთან და გადაიხადოს დაახლოებით 250 აშშ დოლარი დღეში, რომ დარჩეს ქვეყანაში, თუმცა ეს გადასახადი მოიცავს მოგზაურობის, საცხოვრებლის უმეტეს ნაწილს და კვების ხარჯები. 2011 წელს ბუტანმა მიიღო 37 482 ვიზიტორი, საიდანაც 25% იყო შეხვედრებისთვის, წახალისებისთვის, კონფერენციებისთვის და გამოფენებისთვის.

ბუტანი პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში, რომელმაც აკრძალა მოწევა. ბუტანის 2010 წლის თამბაქოს კონტროლის კანონის თანახმად, საზოგადოებაში მოწევა ან თამბაქოს გაყიდვა უკანონო იყო. დამნაშავეები ჯარიმდებიან 232 აშშ დოლარის ექვივალენტით - ერთი თვის ხელფასი ბუტანში.

ჩაცმულობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბუტანის მამაკაცების ეროვნული სამოსი არის gho, მუხლის სიგრძის მოსასხამი წელზე მიბმული ქსოვილის ქამრით, რომელსაც კერას უწოდებენ. ქალებს ტერფის სიგრძის კაბა ეცვათ- კირა, რომელიც მხრებზე იჭრება ორი ერთნაირი ბროშით, რომელსაც კომა ეწოდება და წელზე კერას უკავშირდება. კირას აკომპანიმენტია გრძელი მკლავიანი ბლუზა, "wonju", რომელიც ატარებს კირას ქვეშ. გრძელ მკლავიანი პიჯაკის მსგავს სამოსს, „toego“ ეწოდება. სოციალური სტატუსი და კლასი განსაზღვრავს ტექსტურებს, ფერებსა და დეკორაციებს, რომლებიც ამშვენებს სამოსს.

სამკაულებს ქალები ჩვეულებრივ ატარებენ, განსაკუთრებით რელიგიური ფესტივალების ("ცეკუსი") და საზოგადოებრივი თავშეყრის დროს. ბუტანის, როგორც დამოუკიდებელი ქვეყნის, იდენტურობის განმტკიცების მიზნით, ბუტანის კანონმდებლობა მოითხოვს, რომ ბუტანის მთავრობის ყველა თანამშრომელს ეცვას ეროვნული კაბა სამსახურში და ყველა მოქალაქეს აცვია ეროვნული კაბა სკოლებში და სხვა მთავრობის ოფისებში სტუმრობისას, თუმცა ბევრი მოქალაქე, განსაკუთრებით მოზრდილები, ირჩევენ ჩვეულებრივ ტანსაცმელს.

მრავალფეროვანი შარფები, რომლებიც ცნობილია როგორც ქალბატონებიათვის rachu და მამაკაცებისთვის kabney, სოციალური მდგომარეობის მნიშვნელოვანი მაჩვენებლებია, რადგან ბუტანი ტრადიციულად ფეოდალური საზოგადოება იყო; კერძოდ, წითელი არის ყველაზე გავრცელებული ფერი, რომელსაც ქალები ატარებენ. "ბურა მააპი" (წითელი შარფი) ერთ-ერთი უმაღლესი ღირსებაა, რომელიც ბუტანის სამოქალაქო პირს შეუძლია მიიღოს. ის, ისევე როგორც დაშოს ტიტული, ტახტიდან მოდის ერისთვის ინდივიდუალური გამორჩეული სამსახურის აღიარებით. წინა შემთხვევებში მეფემ თავად მიანიჭა Bura Maaps გამოჩენილ პირებს, როგორიცაა დეპარტამენტის ჰიდროენერგეტიკისა და ენერგოსისტემის გენერალური დირექტორი, იეში ვანგდი, ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარის მოადგილე, დაშო დოქტორი სონამ კინგა და ეროვნული ასამბლეის ყოფილი სპიკერი, დაშო უგიენ დორჯი.

არქიტექტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბუტანის არქიტექტურა გამორჩეულად ტრადიციული რჩება. მასში გამოყენებულია ქვისა და რთული ხის ნაკეთობები ფანჯრებისა და სახურავების გარშემო. ტრადიციული არქიტექტურა არ მოიცავს ლურსმნებს ან რკინის ღერებს მშენებლობაში. რაიონისთვის დამახასიათებელია ციხის ტიპის ნაგებობა, რომელიც ძონგის სახელით არის ცნობილი. უძველესი დროიდან ძონგები ემსახურებოდნენ რელიგიურ და საერო ადმინისტრაციულ ცენტრებს მათი შესაბამისი რაიონებისთვის. შეერთებულ შტატებში ტეხასის უნივერსიტეტმა ელ პასოში მიიღო ბუტანის არქიტექტურა თავისი კორპუსების შენობა-ნაგებობებისთვის, ისევე როგორც ახლომდებარე ჰილტონ გარდენ ინნ- ი და სხვა ქალაქები ელ პასო- ში.

სახალხო დღესასწაულები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბუტანს აქვს მრავალი სახალხო დღესასწაული, რომელთა უმეტესობა ემთხვევა ტრადიციულ, სეზონურ, საერო ან რელიგიურ ფესტივალებს. მათ შორისაა ზამთრის მზედგომა (მთვარის კალენდრის მიხედვით, დაახლოებით 1 იანვარს),მთვარის ახალი წელი (თებერვალი ან მარტი), მეფის დაბადების დღე და მისი გამეფების წლისთავი, მუსონური სეზონის ოფიციალური დასრულება (22 სექტემბერი), ეროვნული დღე (17 დეკემბერი), და სხვადასხვა ბუდისტური და ინდუისტური დღესასწაულები.

მუსიკა და ცეკვა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საცეკვაო დრამები და ნიღბიანი ცეკვები, როგორიცაა ჩამი ცეკვა, ფესტივალების საერთო ტრადიციული თვისებებია, რომლებიც ჩვეულებრივ თან ახლავს ტრადიციულ მუსიკას. ამ ღონისძიებებზე მოცეკვავეები ასახავენ გმირების, დემონების, სიკვდილის თავებს, ცხოველებს, ღმერთებსა და უბრალო ხალხის კარიკატურებს ფერადი ხის ან კომპოზიციური სახის ნიღბებით და სტილიზებული კოსტიუმებით. მოცეკვავეები სამეფო პატრონაჟით სარგებლობენ და ინარჩუნებენ უძველეს ხალხურ და რელიგიურ წეს-ჩვეულებებს ,ინარჩუნებენ უძველეს ცოდნას და ნიღბების დამზადების ხელოვნებას.

ბუტანის მუსიკა ზოგადად შეიძლება დაიყოს ტრადიციულ და თანამედროვე ჯიშებად; ტრადიციული მუსიკა მოიცავს რელიგიურ და ხალხურ ჟანრებს, ეს უკანასკნელი მოიცავს ჟუნგდრას და ბოედრას. თანამედროვე რიგსარს უკრავენ ტრადიციული ინსტრუმენტების და ელექტრონული კლავიშების მიქსზე და იგი 1990 – იანი წლების დასაწყისში იწყება. ეს გვიჩვენებს ინდური პოპულარული მუსიკის გავლენას, ტრადიციული და დასავლური პოპულარული გავლენის ჰიბრიდულ ფორმას.

ოჯახის სტრუქტურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბუტანის ოჯახებში მემკვიდრეობა ჩვეულებრივ მატრიალინულად გადის ქალის, ვიდრე მამაკაცის ხაზში. ქალიშვილები მემკვიდრეობით მიიღებენ მშობლების სახლს. სავარაუდოდ, მამაკაცმა საკუთარი გზა უნდა გაიაროს მსოფლიოში და ხშირად გადადის ცოლის სახლში. სასიყვარულო ქორწინება უფრო მეტად გვხვდება ურბანულ რაიონებში, მაგრამ გაცნობილ ოჯახებს შორის მოწყობილი ქორწინების ტრადიცია კვლავ გავრცელებულია სოფლის უმეტეს ნაწილში. მიუხედავად იმისა, რომ უჩვეულოა, მრავალცოლიანობა მიღებულია. წინა მეფეს, ჯიგმე სინგიე ვანგჩუკს, რომელიც 2006 წელს გადადგა, ოთხი დედოფალი ჰყავდა. ამჟამინდელმა მეფემ, ჯიგმე ხესარ ნამგიელ ვანგჩუკი, 2011 წლის 13 ოქტომბერს დაქორწინდა 21 წლის ჯეტსუნ პემას, უბრალო პილოტის ქალიშვილზე.

სამზარეულო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბრინჯი (წითელი ბრინჯი), წიწიბურა და სიმინდი წარმოადგენს ბუტანის სამზარეულოს ძირითად ელემენტებს. ადგილობრივ სამზარეულოში ასევე შედის ღორის ხორცი, საქონლის ხორცი, იაკის ხორცი, ქათამი და ცხვრის ხორცი. მზადდება წვნიანი და ხორციანი ხორცი, ხმელი ბოსტნეული, სანელებლები ჩილიზითა და ყველით. ემა დათი, რომელიც ძალიან ცხარეა ყველით და ჩილინებით, შეიძლება ეწოდოს ეროვნული კერძიც . რძის ნაწარმი, განსაკუთრებით იაკისა და ძროხისგან მიღებული კარაქი და ყველი, ასევე პოპულარულია. პოპულარულ სასმელებს მიეკუთვნება კარაქის ჩაი, შავი ჩაი, ადგილობრივად მოხარშული არა (ბრინჯის ღვინო) და ლუდი. ბუტანი პირველი ქვეყანაა მსოფლიოში.

სპორტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბუტანის ნაციონალური და ყველაზე პოპულარული სპორტია მშვილდოსნობა. შეჯიბრებები რეგულარულად ტარდება უმეტეს სოფლებში. იგი განსხვავდება ოლიმპიური სტანდარტებისგან ტექნიკური დეტალებით, როგორიცაა სამიზნეების განთავსება და ატმოსფერო. ორი სამიზნე მოთავსებულია 100 მეტრზე მეტ მანძილზე და გუნდები ისვრიან ველის ერთი ბოლოდან მეორეზე. გუნდის თითოეული წევრი ორ წრეში ისვრის ორ ისარს. ბუტანის ტრადიციული მშვილდოსნობა არის სოციალური ღონისძიება და ტარდება შეჯიბრებები სოფლებს, ქალაქებსა და სამოყვარულო გუნდებს შორის. როგორც წესი, უამრავი საკვებით, სასმელით, სიმღერითა და ცეკვით სრულდება. მოწინააღმდეგის ყურადღების კონცენტრირების მიზანს წარმოადგენს სამიზნის გარშემო დგომა და მსროლელის უნარის დაცინვა.

ტრადიციული სპორტის კიდევ ერთი სახეობაა დიგორი, რომელიც ნაგვის დარტყმასა და ცხენოსნობის სროლას წააგავს.

კიდევ ერთი პოპულარული სპორტი არის კალათბურთი. 2002 წელს ბუტანის ფეხბურთის ეროვნულმა გუნდმა ითამაშა მონსერატი; მატჩი იმავე დღეს გაიმართა, ბრაზილიამ მსოფლიო თასის ფინალში ითამაშა გერმანიასთან, მაგრამ იმ დროს ბუტანი და მონსერატი იყვნენ მსოფლიოს ორი ყველაზე დაბალი რანგის გუნდი. მატჩი გაიმართა ტიმფუს ჩანგლიმიტანგის ეროვნულ სტადიონზე და ბუტანმა მოიგო 4–0. მატჩის დოკუმენტური ფილმი გადაიღო ჰოლანდიელმა კინორეჟისორმა იოჰან კრამერმა. ბუტანმა მოიგო FIFA– ს მსოფლიო თასის შესარჩევი პირველი ორი მატჩი, მოიგო შრი – ლანკაში 1–0 და ბუტანში 2–1, ჯამური ანგარიშით 3–1. კრიკეტმა ასევე მოიპოვა პოპულარობა ბუტანში, განსაკუთრებით ინდოეთიდან სატელევიზიო არხების შემოღების შემდეგ. ბუტანის კრიკეტის ეროვნული გუნდი ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული ქვეყანაში.

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]