ბოარიუმის ფორუმი
ბოარიუმის ფორუმი (იტალ. Foro Boario) — ყოფილი საქონლის ბაზარი ძველ რომში. ის მდებარეობდა მდინარე ტიბერის მახლობლად სწორ ტერიტორიაზე, კაპიტოლიუმის, პალატინისა და ავენტინის ბორცვებს შორის. როგორც რომის პირველი ნავსადგურის (Portus Tiberinus) ადგილსამყოფელი და პონს აემილიუსის მომიჯნავე (პირველი ქვის ხიდი ტიბრზე), ფორუმ ბოარიუმში მიმდინარეობდა ინტენსიური სავაჭრო საქმიანობა.
ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ეს ადგილი იყო რელიგიური ცენტრი, სადაც მდებარეობდა ჰერკულესის გამარჯვების ტაძარი, ფორტუნას ტაძარი (ფორტუნა ვირილისის ტაძარი) და უზარმაზარი ძვ. წ. VI ან V საუკუნის ჰერკულესის დიდი საკურთხეველი. ლეგენდის თანახმად, როდესაც ჰერკულესი ამ ტერიტორიაზე მოვიდა გერიონის ხარებით, მას ეს საქონელი მოჰპარა გიგანტმა კაკუსმა, რომელიც ავენტინის ბორცვის ძირას მღვიმეში ცხოვრობდა. გიგანტის მოკვლის შემდეგ, ჰერკულესი ღმერთად შერაცხეს პალატინის ბორცვის უძველესმა მაცხოვრებლებმა, რომლებმაც, გადმოცემით, მას საკურთხეველი მიუძღვნეს. ამ საკურთხევლის ტუფის ქვის გული დღეს სანტა-მარია-ინ-კოზმედინის ეკლესიაშია მოთავსებული.
ფორუმი ბოარიუმი იყო პირველი გლადიატორული შეჯიბრის ადგილი რომში, რომელიც ძვ. წ. 264 წელს გაიმართა, როგორც არისტოკრატიული დაკრძალვის რიტუალის ნაწილი — მუნუსი ან სამგლოვიარო საჩუქარი გარდაცვლილისთვის. მარკუს და დეციმუს იუნიუს ბრუტუს სკაევამ მოაწყვეს გლადიატორული შეჯიბრი თავიანთი გარდაცვლილი მამის პატივსაცემად სამი წყვილი გლადიატორის მონაწილეობით.
ძვ. წ. 215 წელს, რომაელებმა ფორუმ ბოარიუმის ქვეშ ცოცხლად დამარხეს ოთხი მსხვერპლი, როგორც ადამიანის მსხვერპლშეწირვა ღმერთების დასაშოშმინებლად მას შემდეგ, რაც რიგი მოვლენები დიდი უბედურების ნიშნებად აღიქვეს. ლივიუსის „რომის ისტორიის“ მეხუთე ტომში, რომელიც დაახლოებით 200 წლის შემდეგ დაიწერა, რომაელი ისტორიკოსი წერდა:
|
„გალელი კაცი და გალელი ქალი და ბერძენი კაცი და ბერძენი ქალი ცოცხლად დამარხეს ფორუმ ბოარიუმის ქვეშ. ისინი ჩაუშვეს ქვის აკლდამაში, რომელიც წინა შემთხვევაშიც შებილწული იყო ადამიანის მსხვერპლით, პრაქტიკა, რომელიც უკიდურესად შემზარავია რომაული გრძნობებისთვის. როდესაც ჩაითვალა, რომ ღმერთები სათანადოდ დაშოშმინდნენ, მარკუს კლაუდიუს მარცელუსმა ოსტიიდან გამოგზავნა 1500 კაცი, რომლებიც ჩაწერილი იყვნენ ფლოტში სამსახურისთვის, რომის დასაცავად.[1]“
|
არქიტექტურა
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ჰერკულესის გამარჯვების ტაძარი არის წრიული პერისტილის შენობა, რომელიც თარიღდება ძვ. წ. II საუკუნით. ის შედგება კორინთული სვეტებისგან, რომლებიც განლაგებულია კონცენტრულ წრეში ცილინდრული ცელას გარშემო, დაფუძნებული ტუფის საძირკველზე. ეს ელემენტები თავდაპირველად ატარებდნენ არქიტრავსა და სახურავს, რომლებიც გამქრალია. ეს არის რომში შემორჩენილი უძველესი მარმარილოს შენობა. საუკუნეების განმავლობაში ეს ცნობილი იყო როგორც ვესტას ტაძარი.
ფორტუნას ტაძარი არის მართკუთხა შენობა, აშენებული ძვ. წ. 100-80 წლებს შორის.[2] ის შედგება ტეტრასტილის პორტიკოსა და ცელასგან, რომელიც დამონტაჟებულია პოდიუმზე, სადაც კიბეებით ადიან. პორტიკოს ოთხი იონიური სვეტი თავისუფლად დგას, ხოლო გრძელ მხარეებზე ექვსი სვეტი და უკანა მხარეს ოთხი სვეტი ჩასმულია ცელას კედლებში. ის აშენებულია ტუფისა და ტრავერტინისგან სტუკოს ზედაპირით. ეს ტაძარი საუკუნეების განმავლობაში ცნობილი იყო როგორც ფორტუნა ვირილისის ტაძარი.
წყაროები ამტკიცებენ, რომ ფორუმი იყო ადგილი მოქანდაკე მირონის ქანდაკების განსათავსებლად, რომელიც ეგინადან იყო გატაცებული. მიუხედავად იმისა, რომ წყარო ახსენებს ძროხას, ეს შეიძლება ყოფილიყო სტატუების ჯგუფი „თეზევსი ამარცხებს მინოტავრს“, რაც შესაფერისი იყო საქონლის ბაზრისთვის.[5]
დასავლეთ რომის იმპერიის გვიანდელ პერიოდში ეს ტერიტორია მაღაზიებით აივსო. ორივე ტაძარი გაუქმდა და გადაკეთდა ქრისტიანულ ეკლესიებად. ქუჩის მეორე მხარეს მდებარეობს სანტა-მარია-ინ-კოზმედინის ეკლესია, სადაც ინახება ბოკა-დელა-ვერიტა.
რესტავრაცია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]1990-იანი წლების ბოლოდან, Soprintendenza speciale per i beni archeologici di Roma-სა და მსოფლიო ძეგლთა ფონდს შორის პარტნიორობის შედეგად განხორციელდა ფორუმ ბოარიუმში მდებარე ორივე ტაძრის კონსერვაცია. პროექტი ასევე მოიცავდა ტერიტორიისთვის ახალ ლანდშაფტურ დიზაინს.[3] თუმცა, იანუსის თაღი კვლავ აღუდგენელი რჩება.
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- Lacus Curtius: Forum Boarium
- Virtual Tour and Pictures of Boarium Forum
- Lucentini, M. (31 December 2012). The Rome Guide: Step by Step through History's Greatest City. Interlink. ISBN 9781623710088.
სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Event #5620: A Gaulish man and a Gaulish woman and a Greek man and a Greek woman were buried alive under the Forum Boarium. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 28 სექტემბერი 2021. ციტირების თარიღი: 16 January 2023
- ↑ L. Richardson Jr. (1 October 1992). A New Topographical Dictionary of Ancient Rome. JHU Press, გვ. 320–. ISBN 978-0-8018-4300-6.
- ↑ Forum Boarium Guide. World Monuments Fund. ციტირების თარიღი: 23 February 2016