ბერგენის ბრძოლა (1759)
| ბერგენის ბრძოლა (1759) | |||
|---|---|---|---|
| შვიდწლიანი ომის ნაწილი ნაწილი | |||
 ბერგენის ბრძოლა (1759) | |||
| თარიღი | 13 აპრილი, 1759 | ||
| მდებარეობა | ბრეგენი, ჰესენი | ||
| შედეგი | ფრანგების გამარჯვება | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
ბერგენის ბრძოლა (1759) — 1759 წლის 13 აპრილს ბერგენის ბრძოლაში საფრანგეთის არმიამ ვიქტორ-ფრანსუას მეთაურობით გაიმარჯვა ბრიტანულ, ჰანოვერულ და ჰესიანურ არმიებზე, რომელსაც მეთაურობდა ჰერცოგი ფერდინანდ ბრუნსვიკ-ვოლფენბიუტელი, ფრანკფურტის მახლობლად შვიდწლიანი ომის დროს.
წინა მოვლენები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
როდესაც 1759 წლის კამპანიის სეზონი გაიხსნა, პრინცმა ფერდინანდმა მოპარა მარში ფრანგებს, ზამთრის კვარტლებიდან მარტის ბოლოს. მისი მიზანი იყო ფრანკფურტის აღება, სადაც ფრანგებს ჰქონდათ ბაზა, მდინარე მაინზე. განზრახვა იყო ფრანგების განდევნა ვესტფალიიდან და მისი ხელში ჩაგდება მოკავშირეებისთვის. თვის ბოლოსთვის მისი ჯარი შედგებოდა დაახლოებით 27 000 კაცისგან, რომლებიც დაჯგუფებულნი იყვნენ სამ დივიზიად. ერთს თავად ფერდინანდი მეთაურობდა, ერთს პრინცი იზენბურგი, ხოლო მესამეს ჰოლშტეინ-გოტორპის ჰერცოგი.
ოპერაციები დაიწყო იმპერიული არმიის ძალებისგან ფულდასა და მაინინგენის ჩამორთმევით, ფელდმარშალ ფონ ცვეიბრიუკენის მეთაურობით. როდესაც იმპერიულმა არმიამ უკან დაიხია ბოჰემიაში, ფერდინანდი გადავიდა ჰესეში იმ იმედით, რომ ბროლის კორპუსი დაეცემოდა მანამ, სანამ იგი გაძლიერდებოდა.
თუმცა, ბროლიმ შეძლო გაეძლიერებინა თავისი კორპუსი საქსონთა კონტიგენტით გენერალ ფონ დიჰრნის (დიჰერნის) მეთაურობით სხვა ფრანგულ პოლკებთან ერთად, რომელთა შეკრებაც მან შეძლო. მან თავისი მცირე ჯარი განათავსა გამაგრებულ ქალაქ ბერგენში და დაელოდა მოვლენების განვითარებას.
პრელუდია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბრძოლის ველმა თავდაცვითი პოზიცია მიიღო. გალავნით შემოსაზღვრული ქალაქი ბერგენი იყო ბლეფის მარჯვენა მხარეს, რომელიც გადაჰყურებდა მდინარე მაინის ჭალის ველს და შესაბამისად ამ მხარეზე პოზიციის დაჭერა სწორი არ იქნებოდა. ქალაქის ჩრდილო-დასავლეთით იყო ბერგერ-ვარტე, დაბალი ბორცვი, რომელიც დომინირებდა ცენტრში და რომლის თავზეც იდგა (და ახლაც დგას) ძველი კოშკი. მისგან მარცხნივ იყო ქალაქი ვილბელი, რომელიც მდებარეობდა მდინარე ნიდაზე, რომლის ჭალა დაფარული იყო ტყის ფართობით.
ბროლიმ დიდი რაოდენობით ქვეითი ჯარი განათავსა ქალაქ ბერგენში და მის უკან. მარცხნივ, მან განათავსა თავისი მსუბუქი ქვეითი ჯარი, ტყეში, რომელსაც მხარს უჭერდა საქსონიის კონტინგენტი, ისევე როგორც მისი ზოგიერთი კავალერია. მან თავისი არტილერიის უმეტესი ნაწილი ცენტრში განალაგა. ქვემეხის უკან მან განათავსა თავისი კავალერიის დიდი ნაწილი და ასევე რეზერვი. მისი რეზერვები ჩამოყალიბდა ლოდინების სვეტებში, ეს იყო ფორმირების სახეობა, რომელიც შემდგომში ნაპოლეონის ერთ-ერთი ტაქტიკა გახდა და, შესაბამისად, არ იყო გავრცელებული ამ დროს.
ბრძოლა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ფერდინანდის არმიის ნაწილები ცალ-ცალკე ჩავიდნენ ბრძოლის ველზე. თავად ფერდინანდი თან ახლდა ავანგარდს, რომელსაც მეთაურობდა ერბპრინცი. რადგან ფერდინანდმა შეცდომით იცოდა, რომ ფრანგები ჯერ კიდევ არ იყვნენ განლაგებული, მან უბრძანა დაუყოვნებელი შეტევა, არჩია არ დალოდებოდა დანარჩენ ორ დივიზიას.
მიუხედავად დიდი ალბათობისა, რვა საათისთვის ქალაქი ვილბელი დაიპყრო ფრეიტაგის მსუბუქმა ქვეითმა არმიან და ამავდროულად დაიპყრო ამ ჰოენ სტეინი, კიდევ ერთი დაბალი ბორცვი, რომელიც მდებარეობს ბერგერ-ვარტეს აღმოსავლეთით. იმის გაცნობიერებით, რომ ბერგენი პოზიციის გასაღები იყო, 8:30 საათისთვის ფერდინანდმა ბრძანა თავდასხმა ამ პოზიციაზე. მოკავშირეთა თავდაპირველი თავდასხმა წარმატებული იყო, ფრანგი ქვეითი ჯარი განდევნა ღობეებიდან და ბაღებიდან, რომლებიც მათ დაიკავეს და ქალაქში დაბრუნდნენ. შემდეგ ბროგლიმ დაიწყო გამაგრებით გამოკვება, რამაც მოკავშირეების წინააღმდეგ ბრძოლა შეცვალა და ისინი უკან დაიხია.
ათ საათზე პრინც ისენბურგის დივიზია მოვიდა. ისენბურგი ჩაერთო ბრძოლაში და კიდევ ერთხელ დააბრუნა ფრანგული ჯარები ბერგენში. ბროლიმ მაშინვე კონტრშეტევა განახორციელა უფრო ახალი პოლკებით, რომლებიც ივსებოდნენ მისი რეზერვიდან, არღვევდა მოკავშირეებს და კიდევ ერთხელ ხევდა მათ უკან. თავად ისენბურგი მოკლეს, როდესაც ცდილობდა თავისი ხალხის შეკრებას. თავად ფერდინანდმა გაჭირვებით შეძლო თავის ჯარებში წესრიგის აღდგენა.
ამ დროს ბრძოლამ ნელ-ნელა გაციება დაიწყო. როდესაც ბროლიმ თავისი რეზერვი და კავალერია წინ წამოიწია, ფერდინანდმა შეძლო დაეთვალა მოწინააღმდეგის ჯარის რაოდენობა. გარდა ამისა, ფრანგული არტილერია პოულობდა თავის დიაპაზონს და აიძულებდა მოკავშირეთა არმიას დაებრუნებინა "ამ ჰოჰენ სტეინი". როდესაც ჰოლშტეინ-გოტორპის დივიზია საბოლოოდ გავიდა მოედანზე, მორიგი შეტევისთვის მზადება შეწყდა და ბრძოლა გადაიზარდა საარტილერიო დუელში, რომელიც გაგრძელდა ღამის დადგომამდე, მანამ სანამ მოკავშირეებმა უკან დაიხიეს. მიუხედავად იმისა, რომ ეს იყო საფრანგეთის აშკარა გამარჯვება, ბროლი აგრესიულად არ დაედევნა ფერდინანდს და გაქცევის საშუალება მისცა, ფერდინანდმა შეძლო თავისი არმიით უკან მინდენისკენ დახევა.
შემდეგ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ეს იყო ფერდინანდის ყველაზე ბნელი მომენტი და მისი ძმაც კი, ფრედერიკ დიდი, თანაგრძნობით ცდილობდა მისი მორალის ამაღლებას. თუმცა, ფერდინანდი გამოჯანმრთელდა და გამოისყიდა თავისი შეცდომა და მისივე არმიით, მოგვიანებით იმავე წელს მინდენის ბრძოლაში.
მოკავშირეთა მსხვერპლმა შეადგინა 415 დაღუპულს, 1770 დაჭრილს და 188 დაკარგულს. ფრანგების დანაკლისი შეადგენდა 500 დაღუპულსა და 1300 დაჭრილს.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Die Schlacht Bei Bergen Unweit Frankfurt Am Main Zwischen Den Königl. Französischen Truppen Unter Anführung Des Herzogs Von Broglio, Und Den Alliirten, Unter Den Befehlen Des Herzogs Ferdinand Von Braunschweig den 13ten April 1759 (digitalised)
- Johann Wilhelm von Archenholtz: Geschichte des siebenjährigen Krieges in Deutschland von 1756 bis 1763, Biblio-Verlag, Osnabrück, 1982, pp. 292–296. ISBN 3-7648-1203-6 (Nachdruck der Ausgabe Karlsruhe 1791).
- Olaf Groehler: Die Kriege Friedrichs II. 5th ed. Militärverlag der DDR, Berlin, 1989, ISBN 3-327-00038-7.