ბარდა (ქალაქი)

ქალაქი
ბარდა Bərdə
ქვეყანა	აზერბაიჯანი
რეგიონი	არანის რეგიონიარანის რეგიონი
მუნიციპალიტეტი	ბარდის რაიონი
შიდა დაყოფა	რაიონი
კოორდინატები	40°22′59″ ჩ. გ. 47°07′07″ ა. გ.
ამჟამინდელი სტატუსი	1967
ცენტრის სიმაღლე	76±1 მეტრი
ოფიციალური ენა	აზერბაიჯანული ენა
მოსახლეობა	41,277 კაცი (2010)
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+994 100
საფოსტო ინდექსი	AZ 0900
ბარდა ვიკისაწყობში

ბარდა, ბარდავი (აზერ. Bərdə, არაბ. بردع, სომხ. Պարտավ) — ქალაქი აზერბაიჯანში, ყარაბაღის ვაკეზე, მდინარე ტერტერის ორივე ნაპირას, ბარდის რაიონის ცენტრი.

ისტორია

დღევანდელი ბარდიდან რამდენიმე კილომეტრის დაშორებით ისტორიული ბარდავის ნანგრევებია. როგორც ჩანს, ქალაქი აქ უკვე IV საუკუნეში არსებობდა. V საუკუნეში ბარდავი ალბანეთის მეფეების და ალბანეთის ქრისტიანული ეკლესიის სატახტო ქალაქი იყო, ისევე როგორც მნიშვნელოვანი სავაჭრო და კულტურული ცენტრი. 627 წელს იგი ჯაბღუ-ხაკანმა აიღო და მისი მოსახლეობა ამოჟლიტა. VIII საუკუნის დასაწყისში არაბებმა დაიპყრეს. ქალაქი საქარავნო გზების შესაყარზე მდებარეობდა და მსხვილი სავაჭრო-სახელოსნო ცენტრი იყო. X საუკუნეში სალარიდებს ემორჩილებოდა, იმავე საუკუნეში ჩრდილოეთიდან მოსულმა კიევის რუსეთის ჯარმა დაიკავა. 1192—1193 წლებში ქართველთა ჯარმა დალაშქრა. შემდგომ საუკუნეებში განუწყვეტელი ომების შედეგად ქალაქი დაკნინდა. XVIII საუკუნის I ნახევარში ბარდავი სოფლად გადაიქცა.

ღირსშესანიშნაობა

ბარდავში შემონახულია შუა საუკუნეების ხუროთმოძღვრების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ძეგლი - მავზოლეუმი (1322, ხუროთმოძღვარი აჰმედ ეიუბ ალ-ჰაფიზ-ოღლუ). მდიდრულად შემკული ორპორტალიანი, აგურით ნაგები ცილინდრული ფორმის კოშკი მოპირკეთებულია უბრალო და მოჭიქული აგურით. იქვე ახლოს მეორე, ე. წ. ახსადანბაბას (XIV ს.) მავზოლეუმის ნანგრევებია (როგორც ჩანს, აგებულია იმავე ხუროთმოძღვრის მიერ), შემორჩენილია აგრეთვე იმამ-ზადეს მავზოლეუმ-მეჩეთი (XVII-XIX საუკუნეები).

ლიტერატურა

• Barthold, Wilhelm (1987). „Bard̲h̲aʿa“. In Houtsma, Martijn Theodoor (ed.). E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume II: Bābā Fighānī–Dwīn. Leiden: BRILL. p. 656. ISBN 90-04-08265-4.
• Dunlop, D.M. (1986). „Bard̲h̲aʿa“. The Encyclopedia of Islam, New Edition, Volume I: A–B. Leiden and New York: BRILL. pp. 1040–1041. ISBN 90-04-08114-3.