ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი
ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი (რუს. Байкало-Амурская магистраль (БАМ)) — ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი არის ფართო ლიანდაგიანი სარკინიგზო ხაზი რუსეთში. გადაჭიმულია აღმოსავლეთ ციმბირიდან რუსეთის შორეულ აღმოსავლეთამდე. რკინიგზის ხაზის სიგრძეა 4324 კილომეტრი.
ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი აშენდა, როგორც სტრატეგიული ალტერნატიული მარშრუტი ტრანსციმბირის რკინიგზისთვის, განსაკუთრებით ჩინეთის საზღვართან დაუცველ უბნებთან. ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის ღირებულება 14 მილიარდ დოლარად შეფასდა. ის ძალიან გამძლე მასალით გაკეთდა, რადგან უმეტესად შენდებოდა მიწაზე, რომელსაც მრავალწლოვანი მზრალობა ახასიათებს. რთული რელიეფის, ამინდის, დიდი სიგრძისა და ხარჯების გამო საბჭოთა ლიდერმა ლეონიდ ბრეჟნევმა საუკუნის სამშენებლო პროექტი დაარქვა.
მარშრუტი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი იწყება ქალაქ ტაიშეტიდან ტრანსციმბირის სარკინიგზო მონაკვეთზე, შემდეგ კვეთს მდინარე ანგარას ქალაქ ბრატსკთან და მდინარე ლენას უსტ-კუტთან. მიდის სევერობაიკალსკის გავლით ბაიკალის ტბის უკიდურეს ჩრდილო წერტილთან. გაივლის ქალაქებს, ტინდასა და ხანის, მდინარე ამურის გავლით, კომსომოლსკ-ამურთან და საბოლოოდ აღწევს წყნარ ოკეანემდე, სოვეტსკაია გავანთან. ხაზი გაივლის 21 გვირაბს, რომელთა საერთო სიგრძე 4,200 კილომეტრია. ბაიკალ-ამურის მაგისტრალზე გამოყენებული ხიდების მთლიანი სიგრძე კი 400 კმ-ზე მეტია[1].
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
დაგეგმვა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1888 წელს რუსულმა ტექნიკურმა საზოგადოებამ განიხილა ბაიკალის ჩრდილოეთით მდებარე რკინიგზის მშენებლობის პროექტი, რის შემდეგაც 1889 წლის ივლის-სექტემბერში გენერალური შტაბის პოლკოვნიკმა ნ. ა. ვოლოშინოვმა ცოტა ხნით მოინახულა 1000 კილომეტრი ფართობი უსტ-კუტიდან მუიამდე, სწორედ იმ ადგილებში, სადაც დღეს გადის ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის მარშრუტი. ის მივიდა დასკვნამდე: "... ამ მიმართულებით სარკინიგზო ხაზის გატარება აბსოლუტურად შეუძლებელია გარკვეული ტექნიკური სირთულეების გამო". ვოლოშინი არ იყო პესიმისტი, ის მიხვდა იმ დროს არც ტექნოლოგია და არც სხვა საშუალებები არ იყო საკმარისი, იმისთვის, რომ ასეთი დიდი მუშაობა განეხორციელებინათ რუსეთში.
1926 წელს რკინიგზის ჯარების ცალკეულმა კორპუსებმა დაიწყეს ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის სამომავლო მარშრუტის ტოპოგრაფიული დაკვირვების ჩატარება. 1932 წლის 13 აპრილს გამოიცა ბრძანება "ბაიკალ-ამურის სარკინიგზო მაგისტრალის მშენებლობის შესახებ", რომლის მიხედვითაც დაიწყო პროექტირება და კვლევა. შემოდგომაზე ნათელი გახდა, რომ მშენებლობის მთავარი პრობლემა მუშების ნაკლებობა იყო. ოფიციალურად დაკომპლექტებული თანამშრომლების 25 ათასი ადამიანის ნაცვლად მხოლოდ 2,5 ათასი ადამიანის მოზიდვა მოხერხდა. 25 ოქტომბერს საბჭოთა კავშირის სნკკის მეორე განკარგულება გამოიცა, რომლის მიხედვითაც ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის მშენებლობა გადაეცა სპეციალურ ადმინისტრაციას.
მაგისტრალის მშენებლობისთვის ავიაციის გამოყენება დაიგეგმა და შეისყიდეს თვითმფრინავები, რომლებიც გამოყენებული იქნა საჰაერო ფოტოგრაფიისთვის. 1937 წელს ამ თვითმფრინავის ფლოტის ფუნქციონირების მიზნით შეიქმნა სპეციალური დანაყოფი.
1937 წელს, ის განისაზღვრა მიმართულების მარშრუტი ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი: ტაიშეტი - ბრატსკი - ბაიკალის ტბა (ჩრდილოეთით) და - ტუნდა- უსტ-ნიემანი - კომსომოლსკ-ამური - სოვეტსკაია გავანი.
ამავდროულად ჯერ კიდევ არ იყო შემუშავებული ბევრი დეტალი, რადგან არ არსებობდა რუკები. 1938 წლიდან ეს პრობლემა გახდა აეროფოტოგრაფიის საჰაერო ხომალდის მუშაობის ძირითადი მიმართულება.
მშენებლობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1974 წლის აპრილში ბაიკალ-ამურის მაგისტრალზე გამოცხადდა დამრტყმელი მშენებლობა, აქ მოვიდნენ ახალგაზრდები.
1974 წლის აპრილში XVII ყრილობაზე მიიღეს გადაწყვეტილება ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის მშენებლობისთვის სათაო ოფისის შექმნის შესახებ. დაინიშნა აპარატის უფროსი დიმიტრი ფილიპოვი.
1977 წელს მუდმივ ექსპლუატაციაში შევიდა ბამი-ტინდას ხაზი, 1979 წელს კი ტინდა-ბერკაკიტის ხაზი. გზის ძირითადი ნაწილი 12 წლის განმავლობაში შენდებოდა. 1989 წლის 1 ნოემბერს მუდმივი ექსპლუატაციისთვის გაიხსნა მთელი ახალი სამიათასკილომეტრიანი მაგისტრალი.
ბაიკალ-ამურის მაგისტრალი გახდა ყველაზე ძვირადღირებული ინფრასტრუქტურული პროექტი სსრკ-ს ისტორიაში. ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის მშენებლობის ხარჯები დაახლოებით ოთხჯერ უფრო მაღალი აღმოჩნდა, ვიდრე მოსალოდნელი იყო.
ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის გარშემო არსებული ტერიტორიების განვითარება[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ბაიკალ-ამურის ძირითადი ხაზი განისაზღვრა როგორც ყოვლისმომცველი პროექტის განუყოფელი ნაწილი იმ ტერიტორიების მნიშვნელოვან ბუნებრივი რესურსების განვითარებისთვის, რომელთა მიხედვითაც დაგეგმილი ასევე იყო ცხრა (ზოგი მონაცემებით თერთმეტი) გიგანტური საწარმო. საბოლოოდ აშენდა მხოლოდ ერთი - სამხრეთ იაკუტიის ქვანახშირის კომპლექსი, მის შემადგენლობაში უნდა ყოფილიყო ნერინგრის ქვანახშირის მაღარო.
ბაიკალ-ამურის მაგისტრალის დატვირთვის გაზრდის მნიშვნელოვანი იმედები დაკავშირებულია კერძო პირზე გადაცემასთან და რიგი სფეროების განვითარების დაგეგმილად დაწყებასთან. კერძოდ, კომპანია „მეჩელს“ დაგეგმილი აქვს დაიწყოს განვითარება ელგის ნახშირსაბადოზე, ასევე დაგეგმილია ოლეგ დერიპასკის „ძირითადი ელემენტი“, ალიშერ უსმანოვის "მეტალოინვესტი" და სხვა. ზონის განვითარებისათვის წამოწყებული თითქმის ყველა პროექტი შეჩერებული იყო.
2018 წელს ფედერალური ქსელის კომპანიამ დაიწყო მშენებლობა ელექტროგადამცემის ხაზებისა. ჩრდილოეთით ირკუტსკის რეგიონში, რომელიც უზრუნველყოფს გარე ელექტრომომარაგებას ბაიკალის-ამურის სარკინიგზო მაგისტრალზე და იაკუტიის ოლქის დასავლეთ რაიონის შეერთება ციმბირის გაერთიანებულ ელექტროენერგეტიკის სისტემაზე.[2] მიმდინარეობს სარემონტო მუშაობა, დაიწყო ელექტროგადამცემი ხაზების ელექტროენერგიის მიწოდება.[2]
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Construction history of the BAM დაარქივებული 2016-03-09 საიტზე Wayback Machine.
- Private homepage about the BAM (section in English) დაარქივებული 2011-02-12 საიტზე Wayback Machine.
- BAM: Soviet construction project of a century დაარქივებული 2009-06-28 საიტზე Wayback Machine.
- BAM Guide on Trailblazer Publications website
- NYTimes 2012 travel feature
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ Yates, Athol & Zvegintzov, Nicholas Siberian BAM Guide: Rail, Rivers & Road (1995, 2nd edition 2001, Trailblazer Publications, England) ISBN 1-873756-18-6 (see excerpt)
- ↑ 2.0 2.1 Тимур Бек. (2018-03-16) ФСК начала строительство ЛЭП для электроснабжения БАМа. Гудок. ციტირების თარიღი: 2018-03-17.