არჩევნები ესტონეთში
ესტონეთი ეროვნული დონეზე ირჩევს მხოლოდ საკანონმდებლო ორგანოს. სახელმწიფოს მეთაური — პრეზიდენტი — აირჩევა პარლამენტის ან ამომრჩეველთა კოლეგიის მიერ ხუთწლიანი ვადით. ადგილობრივ დონეზე კი ესტონეთში ირჩევენ მუნიციპალიტეტების (ქალაქებისა და ვოლოსტების) საბჭოებს.
საპარლამენტო არჩევნები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ესტონეთში ეროვნული დონეზე ტარდება მხოლოდ საკანონმდებლო ორგანოს — რიიგიკოგუს — არჩევნები. რიიგიკოგუ შედგება 101 დეპუტატისგან, რომლებიც ოთხწლიანი ვადით პროპორციული საარჩევნო სისტემით ირჩევიან. არჩევნები თავისუფალია (მონაწილეობა სავალდებულო არ არის), საყოველთაო, პირდაპირი და ერთგვაროვანი (ყოველ ამომრჩეველს მხოლოდ ერთი ხმა აქვს). ხმის მიცემა ფარულია. არჩევნებში მონაწილეობა შეუძლიათ მხოლოდ პარტიებსა და დამოუკიდებელ კანდიდატებს (არჩევნებში ბლოკების ან კოალიციების მონაწილეობა არ არის ნებადართული). კანდიდატად შეიძლება დარეგისტრირდეს მხოლოდ 21 წლის ან უფროსი ასაკის პირი. რიიგიკოგუს არჩევნებში ხმის მიცემის უფლება აქვთ მხოლოდ 18 წლის და უფროსი ასაკის ესტონეთის მოქალაქეებს.[1] ესტონეთში მცხოვრებ უცხო ქვეყნის მოქალაქეებსა და მოქალაქეობის არმქონე პირებს საარჩევნო უფლება არ გააჩნიათ, მიუხედავად მათი დაბადების ქვეყნისა ან საცხოვრებელი ვადის ხანგრძლივობისა. ხმის მიცემის უფლება ასევე ჩამორთმეული აქვთ ზოგიერთი კატეგორიის მოქალაქეებს, კერძოდ: მოქალაქეებს, რომლებიც აღიარებულნი არიან არჩევნებში მონაწილეობის უფლებაში ქმედუუნაროდ.[2] სასამართლოს მიერ მსჯავრდებულ პირებს, რომლებიც სასჯელს იხდიან თავისუფლების აღკვეთის ადგილებში.[3] მნიშვნელოვანია აღინიშნოს, რომ ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილების თანახმად, ყველა მსჯავრდებულის ხმის უფლების ავტომატური და საყოველთაო ჩამორთმევა, მიუხედავად ჩადენილი დანაშაულის სიმძიმისა, არღვევს თავისუფალი არჩევნების უფლებას, რომელიც გათვალისწინებულია ადამიანის უფლებებისა და ძირითად თავისუფლებათა დაცვის ევროპული კონვენციით. ასევე, ეს მიდგომა ეწინააღმდეგება ესტონეთის მიერ აღებულ ვალდებულებებს ეუთოს ფარგლებში, რაზეც ბდიპჩ-ის (არჩევნებისა და ადამიანის უფლებების ბიუროს) მისია არაერთხელ მიუთითებდა ესტონეთს.[4]
რიიგიკოგუში (ესტონეთის პარლამენტი) რეგულარული არჩევნების ჩატარების საერთო დღეა მარტის პირველი კვირა, წინა არჩევნების წლიდან მეოთხე წელს. კონსტიტუციით გათვალისწინებულ ზოგიერთ შემთხვევაში, შესაძლებელია რიიგიკოგუში არარეგულარული არჩევნების ჩატარება (მოქმედი კონსტიტუციის მიღების შემდეგ, 1992 წლიდან, ასეთი არჩევნები ერთხელაც არ ჩატარებულა).
ესტონიაში მოქმედებს მრავალპარტიული სისტემა შეზღუდული რაოდენობის პარტიებით, რომელთა შორის, როგორც წესი, არც ერთს არ აქვს პარლამენტში აბსოლუტური უმრავლესობის მოპოვების შანსი. ამ მიზეზით, პარტიებს თანამშრომლობა სჭირდებათ კოალიციური მთავრობის ფორმირების მიზნით.
რესპუბლიკის პრეზიდენტის არჩევნები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სახელმწიფოს მეთაური — რესპუბლიკის პრეზიდენტი — ირჩევა არაპირდაპირი არჩევნების გზით, პარლამენტის მიერ ან ამომრჩეველთა კოლეგიის მიერ, რომელიც შედგება პარლამენტის დეპუტატებისა და ადგილობრივი თვითმმართველობების საბჭოთა წარმომადგენლებისგან.
ევროპარლამენტის არჩევნები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ესტონეთიდან ევროპარლამენტში 7 წევრი ირჩევა ხუთწლიანი ვადით. არჩევნები თავისუფალი, პირდაპირი, საყოველთაო და ერთგვაროვანია. ხმის მიცემა ფარულია. ხმის მიცემის უფლება აქვთ ესტონეთის მოქალაქეებს, რომლებიც 18 წლის ასაკს აღწევენ, აგრეთვე ევროკავშირის სხვა ქვეყნების მოქალაქეებს, რომლებიც მუდმივად ცხოვრობენ ესტონეთის ტერიტორიაზე.
ადგილობრივი არჩევნები
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]ადგილობრივი საბჭოების არჩევნები თავისუფალი, საყოველთაო, ფარული და პირდაპირია. არჩევნების შედეგები განისაზღვრება პროპორციულობის პრინციპით. არჩევნების საერთო დღეა არჩევნების წლის ოქტომბრის მესამე კვირადღე. რიიგიკოგუს არჩევნებისგან განსხვავებით, ადგილობრივ საბჭოებში არჩევნებზე ხმის მიცემის უფლება აქვთ არა მხოლოდ ესტონეთის რესპუბლიკის მოქალაქეებს, არამედ ყველა 16 წლის ასაკს მიღწეულ მუდმივ მოსახლეს,[5] მათ შორის ევროკავშირის სხვა ქვეყნების მოქალაქეებს, მესამე ქვეყნების მოქალაქეებს და მოქალაქეობის არმქონე პირებს. თუმცა, კანდიდატად დასახელების უფლება მხოლოდ ესტონეთის მოქალაქეებს და ევროკავშირის სხვა ქვეყნების მოქალაქეებს აქვთ. ადგილობრივ არჩევნებზე ხმის მიცემის უფლება არ აქვთ ქმედუუნაროდ აღიარებულ პირებს, ასევე დამნაშავეებს და თავისუფლების აღკვეთის ადგილებში მყოფ პირებს.
ადგილობრივი თვითმმართველობის საბჭოს წევრთა მინიმალური რაოდენობა დამოკიდებულია კონკრეტული მუნიციპალიტეტის მოსახლეობის რაოდენობაზე:
- 2000-ზე მეტი მოსახლე: არანაკლებ 13 ადგილი
- 5000-ზე მეტი მოსახლე: არანაკლებ 17 ადგილი
- 10 000-ზე მეტი მოსახლე: არანაკლებ 21 ადგილი
- 50 000-ზე მეტი მოსახლე: არანაკლებ 31 ადგილი
- 300 000-ზე მეტი მოსახლე: არანაკლებ 79 ადგილი (ერთადერთი საბჭო, რომელსაც ამ რაოდენობის წევრი ჰყავს, არის ტალინის საკრებულო)
მუნიციპალიტეტებში, სადაც მოსახლეობა 2000 ადამიანს არ აღემატება, ადგილობრივი საბჭო უნდა შედგებოდეს მინიმუმ 7 წევრისგან.
ესტონეთში ადგილობრივი საბჭოების ბოლო არჩევნები ჩატარდა 2017 წლის 15 ოქტომბერს.
არჩევნების ისტორია
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- რიიგიკოგუს (ესტონეთის პარლამენტის) არჩევნები: 1992, 1995, 1999, 2003, 2007, 2011, 2015, 2019
- ადგილობრივი საბჭოების არჩევნები: 1993, 1996, 1999, 2002, 2005, 2009, 2013, 2017, 2021
- ევროპარლამენტის არჩევნები: 2004, 2009, 2014, 2019
- რეფერენდუმი:
2003 (ესტონეთის კონსტიტუციის ცვლილებაზე ევროკავშირში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით)
- რესპუბლიკის პრეზიდენტის არჩევნები:
- 1992: ლენარტ მერი
- 1996: ლენარტ მერი (მეორე ვადა)
- 2001: არნოლდ რიუტელი
- 2006: ტომას ჰენდრიკ ილვესი
- 2011: ტომას ჰენდრიკ ილვესი (მეორე ვადა)
- 2016: კერსტი კალიულაიდი
რესურსები ინტერნეტში
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]სქოლიო
[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]- ↑ Право голоса. Выборы в Эстонии (2017-07-24). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2019-03-24. ციტირების თარიღი: 2019-03-03.
- ↑ На выборах 2011 года число таких лиц составляло 1989
- ↑ На выборах 2011 года число таких лиц составляло 1416
- ↑ OSCE ODIHR Estonia, parliamentary elections 6 march 2011, см. стр. 4. ციტირების თარიღი: 2012-07-02
- ↑ „Рийгикогу принял законы о понижении возрастного ценза для избирателей - Рийгикогу“. Рийгикогу (რუსული). 2016-01-14. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2020-08-09. ციტირების თარიღი: 2017-05-24.