არენსბურგის ციხესიმაგრე

არენსბურგის ციხესიმაგრე გერმ. Schloss Arensburg, ესტ. Kuressaare loss
	კოორდინატები: 58°14′49″ ჩ. გ. 22°28′45″ ა. გ. / 58.24694° ჩ. გ. 22.47917° ა. გ.
მდებარეობა	ესტონეთი
ფუნქციური სტატუსი	არქიტექტურული ძეგლი
ისტორია
თარიღდება	1330 წელი
	არენსბურგის ციხესიმაგრე ვიკისაწყობში

არენსბურგის ციხესიმაგრე (გერმ. Schloss Arensburg), კურესაარეს ციხე^[1] (ესტ. Kuressaare loss), კურესაარეს ეპისკოპოსის ციხე^[2] (ესტ. Kuressaare piiskopilinnus) – შუასაუკუნეების რეზიდენცია, რომელიც ეკუთვნოდათ ოზელის ეპისკოპოსებს. იგი მდებარეობს თანამედროვე კურესაარეში (ყოფილი არენსბურგი) ესტონეთის კუნძულ საარემაზე (ადრე ცნობილი, როგორც ოზელი). ეს არის ბალტიისპირეთის ქვეყნებში ყველაზე კარგად შემონახული შუასაუკუნეების ციხესიმაგრე. 1999 წელს ის შეიყვანეს ესტონეთის კულტურული მემკვიდრეობის სახელმწიფო რეესტრში, როგორც არქიტექტურული ძეგლი.^[3]

ციხე აშენდა ტევტონელი რაინდების მიერ ესტონეთში გერმანელი და დანიელი ფეოდალების წინააღმდეგ მიმართული მასიური აჯანყების (ესტ. Jüriöö ülestõus, 1343-1345) შემდეგ, როგორც ოზელის ეპისკოპოსების გამაგრებული რეზიდენცია და ბასტიონი, კუნძულის მოსახლეობის ქრისტიანობისკენ მოსაბრუნებლი შესაძლებლობა. ციხის პირველი ხსენება წყაროებში ცხადდება 1380-იანი წლებიდან. XIV საუკუნის ბოლოს რეაბილიტაციის შემდეგ, არენსბურგი წარმოადგენდა დიდი მასშტაბის ციხესიმაგრეს, რომელიც იმ დროისთვის convent-ის ტიპის ციხეს (ეს ნიშნავს, რომ ციხეს ჰქონდა შიდა ეზო) მიეკუთვნებოდა.

ძველი ციხის ეზო შემოსაზღვრულია გადატანადი არკებით, რომლებიც გოთიკური ჯვრისკუთხა გუმბათებითაა გაფორმებული. ციხის ერთ კუთხეში აღმართულია სტურვოლტის სადღეგრძელო კოშკი, ხოლო სხვა კუთხეში — მაღალყბიანი დლინნი ჰერმანი (სწორედ ეს კოშკი იყო ციხის მთავარი საყრდენი). მეორე კოშკი გამიჯნულია სხვა ციხის ნაწილებისგან ღრმა ბურუსით, რომელზეც ადრე გადებული იყო ამოძრავებელი ხიდი.

ციხის კედლების პირასაა ღია თავდაცვითი გზები. საცხოვრებელი ოთახები და მისაღები დარბაზები განლაგებულია მეორე სართულზე, პირველი სართული გამოიყენებოდა როგორც საწყობი, ხოლო მესამე სართული მხოლოდ თავდაცვითი მიზნებისთვის იყო განკუთვნილი. სამხრეთ-დასავლეთ კუთხეში მოეწყო სალოცავი.

XV საუკუნის განმავლობაში ციხის ირგვლივ გარე კედელი ააგეს, რომელიც XVI-XVII საუკუნეებში მიწის ნაგებობებად გადააკეთეს ოთხი ძლიერი კუთხის ბასტიონით. დაცვის შემდეგი ხაზი წარმოადგენს წყლით სავსე თხრილს. ლივონიის ომმა, რომელმაც ესტონეთის მატერიკულ ნაწილს მნიშვნელოვანი ზიანი მიაყენა, კუნძულზე მდებარე ციხეს არ შეეხო. 1711 წელს რუსული ჯარების მიერ დაკავების დროს მიყენებული ზიანი სწრაფად აღდგა.

XIX საუკუნეში ციხემ თავისი ყოფილი სამხედრო მნიშვნელობა დაკარგა და სააღმზრდელოდ გამოყენების პერიოდში დაზიანდა. 1904 წელს ეზელის (საარემაას) დიდებულებმა გადაწყვიტეს ლივონიის რაინდების, ერთადერთი სრულიად შემონახული ციხის, რესტავრაცია. სარემონტო სამუშაოები, რომლებიც 1912 წლამდე გაგრძელდა, ვილჰელმ ნოიმანის ხელმძღვანელობით მიმდინარეობდა. შემდგომი, უფრო მასშტაბური რესტავრაცია 1968-1985 წლებში ჩატარდა. ამ სამუშაოების დროს დანგრეული კოშკების ზედა ნაწილები აღდგა.

დღეს ციხეში მდებარეობს საეარემას მუზეუმი, ხოლო ციხის წინ არსებული ფართო ტერიტორია გამოიყენება სხვადასხვა ღია ცის ქვეშ გამართულ ღონისძიებებისთვის. ციხის მიმდებარე ტერიტორია გადაკეთა თვალწარმტაც სივრცედ.