ალჟირის პენიონის დაპყრობა (1529)
| ალჟირის პენიონის დაპყრობა (1529) | |||
|---|---|---|---|
| ავსტრია-ოსმალეთის ომების ნაწილი ნაწილი | |||
| თარიღი | 29 მაისი 1529 | ||
| მდებარეობა | ალჟირი | ||
| შედეგი | ოსმალებმა დაიპყრეს ალჟირი | ||
| მხარეები | |||
| |||
| მეთაურები | |||
| |||
| ძალები | |||
| |||
| დანაკარგები | |||
| |||
ალჟირის პენიონის დაპყრობა (1529) — განხორციელდა მაშინ, როდესაც ალჟირის ბეგლარბეგი, ხაირ ალ-დინ ბარბაროსამ აიღო ციხე (ე.წ. ალჟირის პენიონი) პატარა კუნძულზე, ალჟირის ქალაქ ალჟირისკენ, ჰაბსბურგ ესპანელებისგან.
წინა მოვლენები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
1510 წელს ესპანელები გამყარდნენ ალჟირის მახლობლად მდებარე პატარა კუნძულზე და აიძულეს ადგილობრივი მმართველი სალიმ ალ-ტუმი (სელიმ-ბინ-ტეუმი) დათანხმებულიყო მათ ყოფნაზე ხელშეკრულებით და გადაეხადა ხარკი.[1][2] კუნძულზე აშენდა სიმაგრეები და შეიქმნა 200 კაციანი გარნიზონი.[2] სალიმ ალ-ტუმი უნდა წასულიყო ესპანეთში, რათა დაემორჩილებინა ფერდინანდ არაგონელს.[2]
თუმცა 1516 წელს ალჟირის ამირმა სალიმ ალ-ტუმიმ მიიწვია კორსარი ძმები არუჯი და ხაირ ად-დინ ბარბაროსები ესპანელების გასადევნად. არუჯი, ოსმალეთის ჯარების დახმარებით, [1] ჩავიდა ალჟირში, ბრძანა სალიმის მოკვლა, რადგან სალიმი ესპანელებთან შეთქმულებას აწყობდა მეკობრეების და არუჯის წინააღმდეგ [3] და აიღო ქალაქი. ესპანეთის ექსპედიციები გაიგზავნა ქალაქის დასაპყრობად, ჯერ 1516 წელს დონ დიეგო დე ვერას მეთაურობით, შემდეგ კი 1519 წელს დონ უგო დე მონკადას მეთაურობით, მაგრამ ორივე ექსპედიცია წარუმატებლად დასრულდა.[2]
ხაირ ად-დინი, შეცვალა არუჯმა მას შემდეგ, რაც ეს უკანასკნელი დაიღუპა ესპანელებთან ბრძოლაში ტლემჩენის დაცემის დროს (1517). 1516 წელს ალჟირის აღება შესაძლებელი გახდა ოსმალეთის სულთანის, სელიმ I-ის მხარდაჭერით. ეს მხარდაჭერა შეწყდა სულთან სელიმის გარდაცვალების შემდეგ 1520 წელს, რამაც ბარბაროსას დაკარგვინა ქალაქი 1524 წელს ადგილობრივ კაბილის მთავართან [2] და უკან დახევა მოუწია ჯიჯელის ფეოდში.[4]
ხელახლა დაპყრობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
როდესაც სულეიმან დიდებულმა ომი გამოუცხადა ფერდინანდ ჰაბსბურგს 1529 წლის იანვარში, მას ასევე სურდა შეტევაზე გადასვლა დასავლეთ ხმელთაშუა ზღვაში და ამიტომ აირჩია განეახლებინა ოსმალეთის მხარდაჭერა ბარბაროსასთვის.[5]
ბარბაროსამ ოსმალეთის იმპერიისგან მიიღო 2000 იანიჩარი, არტილერია და მნიშვნელოვანი ფინანსური დახმარება.[4] მექრთამეობით ბარბაროსამ პირველად მიიღო ცვლილება ალჟირის შეიხის მომხრეთა ერთგულებაში.[4] ქალაქში ძალაუფლების აღების შემდეგ, ბარბაროსამ დაიწყო ელ პენიონ დე არგელის ალყა, ესპანეთის ციხესიმაგრე ნავსადგურის შესასვლელთან.[4] საარტილერიო ცეცხლის 22 დღის შემდეგ, ესპანელები გუბერნატორ დონ მარტინ დე ვარგასის მეთაურობით საბოლოოდ დანებდნენ 1529 წლის 29 მაისს, დარჩენილი იყო მხოლოდ 25 კაცი და ესპანეთის მატერიკიდან დახმარების გარეშე.[2][4] ვარგასი მოკვდა, ციხე დაანგრიეს და ქვის ნაკეთობა გამოიყენეს ზღვის კედელის ასაშენებლად, ქრისტიანი მონების ადამიანური ძალის გამოყენებით.[2][4]
შემდეგ[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
მომდევნო წლების განმავლობაში, ბარბაროსა იყენებდა ალჟირს, როგორც ძირითად ბაზას ბარბაროსული სანაპიროდან რეიდების დასაწყებად.[6] ალჟირის უზარმაზარი ექსპედიცია კარლ V-მა ჩაატარა 1541 წელს ალჟირის დასაბრუნებლად, მაგრამ ეს ასევე წარუმატებლად დასრულდა.[2] ალჟირი სამი საუკუნის განმავლობაში დარჩა ოსმალეთის მმართველობის ქვეშ, [1] 1830 წელს საფრანგეთის ალჟირში შეჭრამდე.
ალჟირის ისტორიული რუკა ფირი რეისის შესრულებით
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Garnier, Edith L'Alliance Impie Editions du Felin, 2008, Paris ISBN 978-2-86645-678-8 Interview
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 International Dictionary of Historic Places: Middle East and Africa Trudy Ring p.54 [1]
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936 by Martijn Theodoor Houtsma p.258 [2]
- ↑ Meynier, Gilbert (2010). L’Algérie, cœur du Maghreb classique. Paris: La Découverte, გვ. 313. ISBN 9782707152312.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Garnier, p.20
- ↑ Garnier, p.19-20
- ↑ Garnier, p.21