აზერბაიჯან-ისრაელის ურთიერთობები
 | |
 ისრაელი |
 აზერბაიჯანი |
აზერბაიჯან-ისრაელის ურთიერთობები — მოიცავს აზერბაიჯანისა და ისრაელს შორის ორმხრივ დიპლომატიურ ურთიერთობას, რომელიც 1992 წლიდან ინტენსიურად გრძელდება.[1] ისრაელის პრემიერ მინისტრ ბენჟამინ ნეთანიაჰუსთან შეხვედრისას პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა შეაფასა აზერბაიჯანში მცხოვრები ებრაული საზოგადოების აქტიური როლი ქვეყნებს შორის ორმხრივი ურთიერთობების განვითარებაში.[2]
ენერგო ურთიერთობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
აზერბაიჯანი და ისრაელი მჭიდრო თანამშრომლობენ ენერგეტიკის სფეროში.
2007 წლის გამოსვლისას აზერბაიჯანში ისრაელის ელჩმა არტურ ლენკმა ისაუბრა ენერგეტიკის სფეროში აზერბაიჯანსა და ისრაელს შორის უწყვეტი ვაჭრობის შესახებ. მან აღნიშნა, რომ 2006 წელს ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანის ნავთობსადენის გახსნამდე ისრაელი იყო აზერბაიჯანული ნავთობის ექსპორტის მთავარი მომხმარებელი, და რომ ჯეიჰანის ისრაელის სიახლოვე შესანიშნავ ახალ შესაძლებლობებს სთავაზობს ეკონომიკის ამ სექტორში. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ტრანს-ისრაელის მილსადენის მეშვეობით ისრაელი შეიძლება იყოს სტრატეგიული პარტნიორი კასპიის ნავთობის აზიის ბაზარზე მარკეტინგისთვის. ასევე აღინიშნა ისრაელის ძალისხმევა ალტერნატიული ენერგორესურსების, განსაკუთრებით მზის ენერგიის შემუშავებაში. ისრაელი დამატებით ეძებს გაზის იმპორტის შესაძლებლობებს კასპიის ზღვის რეგიონიდან.[3]
2016 წლის დეკემბერში, აზერბაიჯანში ვიზიტის დროს, ისრაელის პრემიერ მინისტრმა ბენჟამინ ნეთანიაჰუმ თქვა: „დღეს ჩვენ მოლაპარაკებას ვატარებთ არა მხოლოდ აზერბაიჯანული ნავთობით მომარაგებაზე, არამედ აზერბაიჯანული გაზის იმპორტზე ისრაელში“.[4][5][6]
სავაჭრო ურთიერთობები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
ისრაელსა და აზერბაიჯანს შორის ეკონომიკური თანამშრომლობა მნიშვნელოვნად იზრდება. როდესაც აზერბაიჯანმა დაარეგულირა თავისი ინდუსტრიები და გაათავისუფლა ეკონომიკა 1990-იანი წლების დასაწყისში, ისრაელის კომპანიებმა შეაღწიეს აზერბაიჯანის სავაჭრო ბაზრებზე. [7] ბევრმა კომპანიამ ინვესტიცია დააბანდა მომსახურების ინდუსტრიაში. ერთი მაგალითი არის „Bezeq“-ი, ისრაელის სატელეკომუნიკაციო მთავარი მიმწოდებელი. 1994 წელს სავაჭრო კონტრაქტის შეთავაზების შედეგად, „Bezeq“-მა შეიძინა სატელეფონო ოპერაციული სისტემის დიდი ნაწილი.[8] დღეს ეს კომპანია აყენებს სატელეფონო ხაზებს და რეგიონულ მომსახურებებს ახორციელებს მთელი ქვეყნის მასშტაბით. ათობით ისრაელის კომპანია აქტიურია აზერბაიჯანის ენერგეტიკულ სექტორში. მაგალითად, შპს „Modcon Systems“- მა, ნავთობისა და გაზის ინდუსტრიის მაღალი ტექნოლოგიის მიმწოდებელმა ისრაელში, ფილიალი გახსნა აზერბაიჯანში.
2000-დან 2005 წლამდე ისრაელმა მეათე უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორიდან მეხუთეზე გადაინაცვლა. აშშ-ს სტატისტიკის თანახმად, 1997-დან 2004 წლამდე, ექსპორტი აზერბაიჯანიდან ისრაელში გაიზარდა თითქმის 2 მილიონი აშშ დოლარიდან 323 მილიონ აშშ დოლარამდე, რაც ბოლო წლებში გამოწვეული იქნა ნავთობის მაღალი ფასით.[9] 2013 წლის მონაცემებით, ისრაელს ნავთობის 40 პროცენტი მიეწოდება ბაქოდან, რაც აზერბაიჯანს ისრაელის უმსხვილეს ნავთობმომმარაგებლად აქცევს.[10]
აზერბაიჯანმა და ისრაელმა გააუქმა ორმაგი დაბეგვრა ქვეყნებს შორის 2017 წლის აპრილში.[11] „გარდა თავდაცვისა და ენერგეტიკის სფეროებისა, 2016 წელს ორ ქვეყანას შორის ორმხრივმა ვაჭრობამ 260 მილიონი აშშ დოლარი შეადგინა“ - თქვა ისრაელის ელჩმა აზერბაიჯანში ვიზიტის დროს.[12] აზერბაიჯანის სახელმწიფო საბაჟო კომიტეტის ცნობით, 2017 წლის იანვარ-თებერვალში აზერბაიჯანსა და ისრაელს შორის მთლიან სავაჭრო ბრუნვამ შეადგინა 116,2 მილიონი აშშ დოლარი, რაც 17,5 პროცენტით მეტია 2016 წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით.[11]
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- "The Azeri Exception," Jewish Ideas Daily, by Aryeh Tepper
- Celebrating 25 years of Azerbaijan-Israel Relations — The Jerusalem Post
- Israel and Azerbaijan: Celebrating 25 Years of Friendship — Jewish Journal
- Аветисян Р. Г. Еврейская община Азербайджана: история развития и её место во внешнеполитической деятельности Государства Израиль. «Нижегородский журнал международных исследований», 2008
- Азербайджано-израильские отношения. WikiLeaks
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ News.Az – Azerbaijan, Israel to continue 'to forge strong friendship'. ციტირების თარიღი: March 8, 2016.
- ↑ Official web-site of President of Azerbaijan Republic - NEWS » Meetings Ilham Aliyev and Prime Minister of Israel Benjamin Netanyahu held one-on-one meeting. ციტირების თარიღი: 2017-05-27
- ↑ Embassy of Israel in Azerbaijan. Ambassador Lenk: “Israel can be a strategic partner for marketing Caspian oil to Asia”. Retrieved on 2007-07-12
- ↑ Statements by PM Netanyahu and President of Azerbaijan Ilham Aliyev (13 December 2016). ციტირების თარიღი: 8 April 2017.
- ↑ PM Netanyahu meets with Azerbaijan President Aliyev. ციტირების თარიღი: 8 April 2017.
- ↑ Holding, APA Information Agency, APA. „Israel considers joining TANAP, says ambassador“ (ინგლისური). ციტირების თარიღი: 10 April 2017.
- ↑ Bourtman, Ilya (2006). „Israel and Azerbaijan's Furtive Embrace“. Middle East Quarterly. 13 (3): 44–57. ციტირების თარიღი: 2012-04-01.
- ↑ Perry, Mark. (March 28, 2012) Israel's Secret Staging Ground. Foreign Policy. ციტირების თარიღი: April 1, 2012.
- ↑ Ilya Bourtman (June 2006). „Israel and Azerbaijan's Furtive Embrace“. Middle East Forum. ციტირების თარიღი: March 8, 2016.
- ↑ Azerbaijan's Cooperation with Israel Goes Beyond Iran Tensions. ციტირების თარიღი: September 28, 2018.
- ↑ 11.0 11.1 „Azerbaijan, Israel abolishing double taxation“. Trend.Az (ინგლისური). 7 April 2017. ციტირების თარიღი: 8 April 2017.
- ↑ „Israeli ambassador hails the country's relations with Azerbaijan“ (ინგლისური). 6 April 2017. ციტირების თარიღი: 10 April 2017.