აგბილთა მავზოლეუმი
აგბილთა მავზოლეუმი — აზერბაიჯანის ყუბის რაიონის სოფელ აგბილში, ძველ სასაფლაოზე მდებარე სამი მავზოლეუმი.
შაჰ მურადის მავზოლეუმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
კვადრატული ფორმის მავზოლეუმი პატარა პორტალი იყო, რომელსაც საკუთარი ანტისები ჰქონდა. მავზოლეუმის შიგნით იყო 2,7x2,7 მეტრი დიამეტრი. 0.43x0.48 მ ზომის წარწერა, რომელიც თარიღდება ახ.წ. 940 წელს (გრიგორიანული კალენდრით 1553 წ.), შეიცავს მისი მკვიდრის შაჰ მურადის სახელს [1]. იგი მთლიანად განადგურდა.
რვაკუთხა მავზოლეუმი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
შემორჩენილ კიდევ ერთ მავზოლეუმს აქვს რვაკუთხედის ფორმა. მავზოლეუმი საინტერესოა ჩრდილოეთ და სამხრეთ აზერბაიჯანის მავზოლეუმების შესასწავლად, ვინაიდან იგი XVI საუკუნეშიც აშენდა, იმ პერიოდის განმავლობაში, რომელსაც მცირე რაოდენობით შემორჩა ძეგლები [2].
მისი აგურის კედლები პატარა პოდიუმის თავზე აღმართულია. მისი კედელი და ფუძე იგივე ზომის იყო. ეს ჩანს ირანული აზერბაიჯანის ზოგიერთ მავზოლეუმში, რომლებიც აგურითაა ნაგები.
მისი ერთ-ერთი მახასიათებელია ის, რომ მას შიგნით აქვს 2.8x2.8 მეტრიანი კვადრატული გეგმა, თუმცა ის გარედან რვაკუთხაა. შესასვლელი სამხრეთიდან არის. დანარჩენ სამ მხარეს აშენებულია ნიშები, რომელთა ზომაა 76x50 სანტიმეტრი. მავზოლეუმი აგებულია მიწის დონეზე და აქვს „სამარხის ტიპი“, რაც ნიშნავს, რომ მასში საძვალე არ არის [2].
კვადრატული ფუძიდან გუმბათის საფარზე გადასვლა განხორციელდა იალქნების საშუალებით მარტივი სტალაქტიტების სახით. გარე კედლებს ახასიათებს აგურისა და ქვის ნაზავი, რომელიც არ გვხვდება შირვანის მასშტაბით მიმოფანტულ სხვა მავზოლეუმებში [2]. პოდიუმის გარდა, შესასვლელი ქვედა ნაწილისთვის ასევე გამოიყენებოდა ქვები. შესასვლელის ზემოთ ცხრა ცალმხრივ ჭერზე არის 53x46 სმ ქვის წარწერა [3].
გერმანელმა აღმოსავლეთმცოდნე იოჰანეს ალბრეხტ ბერნჰარდ დორნმა, რომელმაც XIX საუკუნეში შეისწავლა ეს მავზოლეუმები, გადაწერა წარწერა. სამსტრიქონიანი არაბული წარწერის თარგმანი შემდეგია:
„ჩემო მონებo, ნუ დაიდარდებთ ალლაჰის წყალობას. მართლაც, ალლაჰ აპატიებს ყველა ცოდვას, რადგან ის მაპატიებს, მოწყალეა. ეს შენობა აშენდა სულთან ხალილ-ულლაჰის ვაჟისთვის - ალაჰმა სამუდამოდ გააგრძელოს მისი ბედი და ბედნიერება - შაჰ მურადი, შეიხი მაზიად ჰაჯა, შეიხ ბაიაზიდი - ალაჰმა აპატიოს მას და ყველა მორწმუნეს - ცხრაას ორმოცდამეოთხე წელს (1533-1534 წელი)" [1].
მესამე მავზოლეუმი მცირეა. მართკუთხა გეგმის უმოკლესი მხარე (2,80x2,62 მეტრი) რქების სახით 1,2 მეტრამდე გაიზარდა. ის პატარა საცხოვრებელი კორპუსის მსგავსია [3].
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- M. K., Karimov (2009) Ağbil türbələri, National Encyclopedia of Azerbaijan (az). Baku: Scientific Center of National Encyclopedia of Azerbaijan, გვ. 175. ISBN 978-9952-441-02-4.
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ 1.0 1.1 Alargarzadeh, A. A. (1956). Надписи агбильских мазолеев, № 10, Академия наук Азербайджанской ССР.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Salmanzadeh 1964, p. 47
- ↑ 3.0 3.1 Salmanzadeh 1964, p. 48