აბაი კუნანბაევი

აბაი კუნანბაევი
აბაი კუნანბაევი
	ყაზახ. Абай Құнанбайұлы
დაბადების თარიღი	29 ივლისი (10 აგვისტო), 1845 ან 10 აგვისტო, 1845
დაბადების ადგილი	ჯიდებაი
გარდაცვალების თარიღი	23 ივნისი (6 ივლისი), 1904 (58 წლის) ან 6 ივლისი, 1904 (58 წლის)
გარდაცვალების ადგილი	ჯიდებაი
დასაფლავებულია	Mausoleum of Abai Qunanbaiuly
საქმიანობა	ენათმეცნიერი, პოეტი, მთარგმნელი, კომპოზიტორი, საზოგადო მოღვაწე, მწერალი და ფილოსოფოსი
ენა	ყაზახური ენა
ეროვნება	ყაზახები
მოქალაქეობა	რუსეთის იმპერია
	აბაი კუნანბაევი ვიკისაწყობში

აბაი კუნანბაევი (ყაზახ. Абай Құнанбайұлы (?·i); დ. 10 (22) აგვისტო, 1845, ჩინგიზთაუ, ახლანდელი სოფ. კარაული, აბაის რაიონი, სემიპალატინსკის ოლქი, ყაზახეთი — გ. 23 ივნისი (6 ივლისი), 1904, იქვე) — ყაზახი პოეტი-განმანათლებელი; ახალი, დამწერლობიანი ყაზახური ლიტერატურის ფუძემდებელი.

ბიოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაიბადა მდიდარი ფეოდალის ოჯახში. სწავლობდა სემიპალატინსკის მედრესეში, მაგრამ სასულიერო სწავლებამ ვერ დააკმაყოფილა, გაიტაცა აღმოსავლეთის კლასიკურმა ლიტერატურამ, დაუახლოვდა გადასახლებაში მყოფ რუს დემოკრატებს, შეისწავლა რუსული ენა და გაეცნო რუს კლასიკოსთა შემოქმედებას. აბაი კუნანბაევმა მიატოვა მამის ოჯახი და თავისი ხალხის სამსახური იტვირთა, გახდა სათემო მმართველი, შემდეგ კი სახელი გაითქვა როგორც პოეტმა. მისი აული ყაზახთა კულტურის ცენტრად იქცა. აბაი კუნანბაევმა ყაზახურ პოეზიაში უჩვეულო თემატიკა შეიტანა, ასახა უბრალო ხალხის მძიმე ხვედრი და მჩაგვრელთა წინააღმდეგ გაილაშქრა. სატირულ ლექსებში ამხილა მეფის რუსეთის ჩინოვნიკები და მათი ადგილობრივი დამქაშები. რამდენადაც ულმობელი და მწვავე იყო აბაი კუნანბაევის სატირა, იმდენად თბილი და ნაზი — მისი ლირიკა. პოეტი ცოცხლად ხატავდა აულის ყოფით სურათებს (ლექსების ციკლი „წელიწადის ოთხი დრო“, 1886-1890), უმღეროდა ბუნებას, სიყვარულს; ერის უზენაეს ბედნიერებად „გონებით გაცისკროვნებული შრომა“ მიაჩნდა. აბაი კუნანბაევი ავტორია რამდენიმე ეპიკური თხზულებისა („მასღუდი“, 1887; „ისქანდერი“, „აზიმის თქმულება“). თარგმნა ადგილები „შაჰნამედან“, „ლეილი და მაჯნუნი“, კრილოვისა და ლერმონტოვის ნაწარმოებები, ნაწყვეტები პუშკინის „ევგენი ონეგინიდან“, ყაზახურ პოეზიაში შემოიღო ლექსის რამდენიმე ახალი საზომი და ფორმა (სტროფული).

აბაი კუნანბაევის შემოქმედება, რომლის სათავეც მშობლიური ფოლკლორი იყო, ხალხმა ისე შეისისხლხორცა, რომ მისი ნაწარმოებები ზეპირად იცოდა და ხელნაწერებად ავრცელებდა. მისი თხზულებები მხოლოდ საბჭოთა ხელისუფლების დროს შეიკრიბა და გამოიცა. აბაი კუნანბაევის ცხოვრების შესახებ რომანი დაწერა ყაზახმა მწერალმა მუხთარ აუეზოვმა.

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

გვახარია ა., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 1, თბ., 1975. — გვ. 12.

↑ ^1.0 ^1.1 დიდი რუსული ენციკლოპედია — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>
↑ ^2.0 ^2.1 http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=31
↑ Czech National Authority Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>
↑ https://www.inform.kz/ru/abay-v-kazahstane-kak-i-konfuciy-v-kitae-yavlyaetsya-dushoy-kazahskogo-naroda-huancyu-shibao_a2512017
↑ დიდი რუსული ენციკლოპედია — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344_citetype_Q60534428"_data-entity-id="Q1768199">[https://bigenc.ru/_დიდი_რუსული_ენციკლოპედია]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Большая_российская_энциклопедия]],_2004.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a></div>-1] 1.0 ^1.1 დიდი რუსული ენციკლოპედია — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[[http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=31_http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=31]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-2] 2.0 ^2.1 http://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=31

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q856638_citetype_Q1982918_citetype_Q36524"_data-entity-id="Q13550863">Czech_National_Authority_Database<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a></div>-3] Czech National Authority Database
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q13550863"></a>

[[https://www.inform.kz/ru/abay-v-kazahstane-kak-i-konfuciy-v-kitae-yavlyaetsya-dushoy-kazahskogo-naroda-huancyu-shibao_a2512017_https://www.inform.kz/ru/abay-v-kazahstane-kak-i-konfuciy-v-kitae-yavlyaetsya-dushoy-kazahskogo-naroda-huancyu-shibao_a2512017]<span_class="wef_low_priority_links"></span><div_style="display:none"></div>-4] ttps://www.inform.kz/ru/abay-v-kazahstane-kak-i-konfuciy-v-kitae-yavlyaetsya-dushoy-kazahskogo-naroda-huancyu-shibao_a2512017

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q47461344_citetype_Q60534428"_data-entity-id="Q1768199">[https://bigenc.ru/literature/text/660097_დიდი_რუსული_ენციკლოპედია]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:მოსკოვი|Москва]]:_[[:ru:Большая_российская_энциклопедия_(издательство)|Большая_российская_энциклопедия]],_2004.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a></div>-5] დიდი რუსული ენციკლოპედია — Москва: Большая российская энциклопедия, 2004.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1768199"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q649"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a>

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]