ჯებელ-შამარის საამირო
| ჯებელ-შამარის საამირო არაბ. دولة آل رشيد | |||||||
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| |||||||
| დედაქალაქი | ჰაილი | ||||||
| ენა | არაბული, ოსმალური, სპარსული | ||||||
| რელიგია | ისლამი | ||||||
| მმართველობის ფორმა | მონარქია | ||||||
| დინასტია | ალ რაშიდები | ||||||
| ისტორია | |||||||
| - ბინ რაშიდის მოსვლა ხელისუფლებაში | 1836 | ||||||
| - საუდების მიერ დაპყრობა | 1921 | ||||||
.svg){kind=small}
ჯებელ-შამარების საამირო, ასევე ალ რაშიდების საამირო არაბ. دولة آل رشيد — სახელმწიფო რომელიც არსებობდა არაბეთის ნახევარკუნძულზე დაახლოებით დღევანდელი ნეჯდის რეგიონში. საამირო არსებობდა 1836 - 1921 წლებში.[1] ჯებელ-შამარი (არაბ. جبل شمر) ითარგმნება როგორც შამარების მთიანეთი. მისი დედაქალაქი იყო ჰაილი.[1] საამიროს მართავდა ალ რაშიდების დინასტია. მისი ტერიტორიები დღეს შედის საუდის არაბეთის, ერაყის და იორდანიის საზღვრებში.
საამირო ცნობილი იყო იონჯის წარმოებით.[2]
ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
საამირო შეიქმნა 1836 წელს და არსებობის მანძილზე იმართებოდა ალ რაშიდების მიერ. რაშიდებმა შეძლეს 1891 წელს მულაიდის ბრძოლაში გამარჯვებით საუდების ერ-რიადიდან გაყრა. რითიც გაუქმდა ნეჯდის საამირო და მისი ტერიტორიებიც ჯებელ-შამარების საამიროს შეუერთდა.
საუდების ქუვეითში გადახვეწის შემდეგ რაშიდებმა დაამყარეს კავშირი ოსმალეთის იმპერიასთან, მაგრამ ეს წაგებიანი კავშირი გამოდგა. ოსმალები რეგიონში გავლენას თანდათან კარგავდნენ.
1902 წელს იბნ საუდმა შეძლო ერ-რიადის განთავისუფლებას და დაიწყო სამხედრო კამპანია რეგიონის დასაბრუნებლად. ოთხ წლიანი საუდი-რაშიდების ომის შედეგად რაშიდები დამარცხდნენ ხოლო მათი ემირი აბდულ-აზიზ იბნ მიტაბი დაიღუპა.
პირველ მსოფლიო ომში საუდებს ბრიტანეთის იმპერიის მხარე ეჭირათ, ხოლო რაშიდებთ ოსმალების. შედეგად I მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ ჯებელ-შამარების საამირო კიდევ უფრო დასუსტებული იყო, ხოლო საუდები გაძლიერებული.
საამიროს ბოლო მოუღო საუდების 1921 წლის სამხედრო კამპანიამ. საამირო საუდებს 1921 წლის 2 ნოემბერს დანებდა და შეუერთდა ნეჯდის სასულთნოს.
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Charles Montagu Doughty (1888): Travels in Arabia Deserta. (Reprinted many times)
- Gertrude Bell (1907): The Desert and the Sown (republished 1987)
- David George Hogarth (1905): The Penetration of Arabia: a Record of Western Knowledge Concerning the Arabian Peninsula.