ხაჩენის სამთავრო

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
ხაჩენის სამთავრო
Խաչենի իշխանություն
←
1261–1750 →

ხაჩენის სამთავროს დროშა

დედაქალაქი ხაჩენი, ათერკი, ვაიკუნიკი
ენები სომხური
რელიგია სომხეთის სამოციქულო ეკლესია
მთავრობა მონარქია
ისტორია
 -  შეიქმნა 1261
 -  გაუქმდა 1750

ხაჩენის სამთავრო (სომხ. Խաչենի իշխանություն) — შუა საუკუნეების სომხური სამთავრო არცახში (დღევანდელ მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიაზე)[1][2][3][4][5][6][7][8]. ანტიკურ ხანაში არცახი და უტიკი სომხეთის სამეფოს ნაწილი იყო, მაგრამ შუა საუკუნეებში მასზე კონტროლი საქართველოს და ალბანეთის სამეფოებსაც ჰქონდათ[9]. XII საუკუნიდან მოყოლებული სომხური ხაჩენის სამთავრო მართავდა რეგიონს[9]. ბიზანტიის იმპერატორი კონსტანტინე VII მიმართვდა წერილებში „ხაჩენის პრინცს, სომხეთში“[10].

არაბი მოგზაურის, აბუ დულაფის ჩანაწერების მიხედვით, ხაჩენი იყო სომხური სამთავრო სამხრეთ ბარდას ტერიტორიაზე[11]. 1214 წელს ჰასან ჯალალიანის დინასტია მართავდა ხაჩენს და არცახს[12][13][14]. 1216 წელს ჯალალიანებმა დააარსეს განძასარის მონასტერი, რომელიც გახდა კათოლიკოსის მუდმივი რეზიდენცია ქალაქის გამუსლიმებამდე[9]. ხამსას სამთავროებმა მხარი დაუჭირეს სომხურ ავტონომიებს ოსმალეთ-სპარსეთის ომში. 1603 წელს სპარსელებმა შექმნეს პროტექტორატი კამსაში და ხელი შეუწყეს ადგილობრივ სახანოს 1750 წელს[9].

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  1. ↑ Encyclopædia Britannica. Armenia:"A few native Armenian rulers survived for a time in the Kiurikian kingdom of Lori, the Siuniqian kingdom of Baghq or Kapan, and the principates of Khachen (Artzakh) and Sasun."
  2. ↑ C. J. F. Dowsett. The Albanian Chronicle of Mxit'ar Goš // BSOAS. — 1958. — Vol. XXI, No 3. —p. 482.:"Late name of part of pr. Arcax, forming at this time a small independent Armenian principality; the earliest references to Xacen are of the tenth century"
  3. ↑ Howorth, Henry Hoyle (1876). History of the Mongols: From the 9th to the 19th CenturyLongmans, Green, and Co. p. 14
  4. ↑ Russian scholar V. Shnirelman: Khachen was a medieval Armenian feudal principality in the territory of modern Karabakh, which played a significant role in the political history of Armenia and the region in the 10th-16th centuries. В.А. Шнирельман, Албанский миф, 2006, Библиотека «Вeхи»
  5. ↑ Russian scholar Smirnova L. P.: Armenian principality of Khachen in Karabakh. Аджаиб ад-дунья. Чудеса мира, ред. Смирнова Л.П., М. Наука. 1993
  6. ↑ Armenian Khachen. Абу Дулаф. Вторая записка. Ред. Беляев В., М., Наука. 1960 (Комментарии) (რუსული)
  7. ↑ The New Encyclopædia Britannica by Robert MacHenry, Encyclopædia Britannica, inc, Robert MacHenry, (1993) p.761
  8. ↑ Чудеса Мира, Предисловие, стр., 42. Vostlit.info. ციტირების თარიღი: 2012-05-06.
  9. ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 Parry, Ken (December 5, 2001). The Blackwell Dictionary of Eastern Christianity. Wiley-Blackwell, გვ. 335–336. ISBN 0-631-23203-6. 
  10. ↑ Constantine VII Porphyrogenitus, De ceremoniis aubae byzantinae (Ed. J.P.Migne. Patrologiae cursiis completus, Series Graeco-Latina, 112), p. 248
  11. ↑ Abū-Dulaf Misʻar Ibn Muhalhil's Travels in Iran (circa A.D. 950) / Ed. and trans. by V. Minorsky. — Cairo University Press, 1955. — p. 74:"Khajin (Armenian Khachen) was an Armenian principality immediately south of Barda'a."
  12. ↑ de Waal, Thomas (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. New York: New York University Press, გვ. 287. ISBN 0-8147-1945-7. 
  13. ↑ Hacikyan, Agop Jack (2002). The Heritage of Armenian Literature: From the Sixth to the Eighteenth Century. Wayne State University Press, გვ. 470. ISBN 0-8143-3023-1. 
  14. ↑ Cornell, Svante E. (2001). Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus. Routledge (UK), გვ. 66.. ISBN 0-7007-1162-7. 
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=ხაჩენის_სამთავრო&oldid=4550685“-დან