შალვა ყიფიანი

შალვა ყიფიანი
დაბ. თარიღი	27 აგვისტო, 1912
დაბ. ადგილი	ობჩა, ქუთაისის გუბერნია, რუსეთის იმპერია
გარდ. თარიღი	5 თებერვალი, 1994(1994-02-05) (81 წლის)
გარდ. ადგილი	თბილისი, საქართველო
მოქალაქეობა	რუსეთის იმპერია  საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა  სსრკ  საქართველო
საქმიანობა	გეოგრაფი
ალმა-მატერი	თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
სამეცნიერო ხარისხი	გეოგრაფიულ მეცნიერებათა კანდიდატი

შალვა იაკინთეს ძე ყიფიანი (დ. 27 აგვისტო, 1912 — გ. 5 თებერვალი, 1994) — ქართველი გეოგრაფი. გეოგრაფიულ მეცნიერებათა კანდიდატი (1941), დოცენტი. სსრკ გეოგრაფიული საზოგადოების საპატიო წევრი (1985).

ბიოგრაფია

შალვა ყიფიანმა 1933 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტთან არსებული პედაგოგიური ინსტიტუტის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტი. 1934–37 წლებში გაიარა ასპირანტურის კურსი თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში პროფესორ ალექსანდრე ჯავახიშვილის ხელმძღვანელობით.

1934–41 წლებში ეწეოდა პედაგოგიურ და სამეცნიერო-კვლევით მუშაობას თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში; 1942–1945 წლებში მონაწილეობდა მეორე მსოფლიო ომში; 1946 წლიდან მუშაობდა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში. კითხულობდა ლექციებს საქართველოსა და კავკასიის გეომორფოლოგიაში, სსრკ გეომორფოლოგიაში, რელიეფის ფორმათა სისტემატიკაში, კარსტოლოგიასა და გეომორფოლოგიის კვლევის მეთოდებზე; 1946 წლიდან მუშაობდა აგრეთვე ვახუშტი ბაგრატიონის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტში, 1946 წელს სწავლული მდივნის, 1947–51 წლებში დირექტორის მოადგილის სამეცნიერო დარგში, 1958–1975 წლებში კარსტოლოგია-სპელეოლოგიის ლაბორატორიის ხელმძღვანელის (საზოგადოებრივ საწყისებზე) თანამდებობებზე; 1938–1941 წლებში ასრულებდა საქართველოს გეოგრაფიული საზოგადოების სწავლული მდივნის, ხოლო 1946–1950 წლებში თავმჯდომარის მოადგილის თანამდებობას სამეცნიერო დარგში.

1939 წელს დაიცვა საკანდიდატო დისერტაცია თემაზე: „შაორის ამოქვაბულის გეომორფოლოგიისათვის“. სამეცნიერო-კვლევითი მუშაობის ძირითად პროფილს საქართველოს კარსტული რელიეფის შესწავლა, აგრეთვე კარსტოლოგიის თეორიული საკითხების კვლევა შეადგენდა. გამოქვეყნებული აქვს 160 სამეცნიერო ნაშრომი, რომლებიც ეხება გეომორფოლოგიურ, კარსტოლოგია-სპელეოლოგიურ, გეოგრაფიულ მეცნიერებისა და განათლების ისტორიის საკითხებს. აღსანიშნავია მისი წვლილი საქართველოს გეოგრაფიის სასკოლო სახელმძღვანელოს შექმნა-გაუმჯობესებაში.

1960–77 წლებში ხელმძღვანელობდა ვახუშტი ბაგრატიონის სახელობის გეოგრაფიის ინსტიტუტის ახალგაზრდა მეცნიერ-მუშაკთა სამეცნიერო სემინარს. იყო არაერთი სპელეოლოგიური ექსპედიციის მონაწილე, რომლის შედეგად საქართველოს მრავალი კარსტული მღვიმე იქნა გამოკვლეული. აღსანიშნავია ექსპედიციები არაბიკა-ახაგის ქედზე, ასხის მასივზე, ბზიფის ქედზე, ახალი ათონის მიდამოებში, კელასურ-კოდორის მდინარეთაშუეთში, სათაფლიაზე, შაორის ტერიტორიაზე და სხვა. ავტორია არაერთი სამეცნიერო ნაშრომისა: „საქართველოს კარსტი“, „არაბიკა-ახაგის ქედის კარსტული ლანდშაფტის გეომორფოლოგიისათვის“, „ასხის კარსტული პლატოსებრივი მაღლობის გეომორფოლოგიისათვის“ და ა.შ.

დაჯილდოებულია სსრკ გეოგრაფიული საზოგადოების სამეცნიერო საბჭოს საპატიო სიგელით. მინიჭებული ჰქონდა საქართველოს უმაღლესი საბჭოს პრეზიდიუმის საპატიო სიგელი (1984), აგრეთვე ივანე ჯავახიშვილის სახელობის მედალი (1976). ახალი ათონის მღვიმის კომპლექსის შესწავლა-კეთილმოწყობისათვის მეცნიერთა და მშენებელთა ჯგუფთან ერთად მიენიჭა სსრკ სახელმწიფო პრემია (1977).

ბიბლიოგრაფია

• ნარკვევები გეოგრაფიული მეცნიერებისა და განათლების შესახებ საქართველოში. ნაკვ. 1, თბ., 1957;
• საქართველოს კარსტული მღვიმეების კადასტრი, თბ., 1966 (თანაავტ.);
• საქართველოს კარსტი, ტ. 1, თბ., 1974;
• საქართველოს ფიზიკური გეოგრაფია, სახელმძღვანელო VII კლასისათვის, თბ., 1975–87 (თანაავტ.).

რესურსები ინტერნეტში

• შალვა ყიფიანი — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი