სიკო დოლიძე

სიკო დოლიძე
დაბადების სახელი	სიმონ დოლიძე
დაბადების თარიღი	8 თებერვალი, 1902 ოზურგეთი
გარდაცვალების თარიღი	17 ივლისი, 1983 (80 წლის) თბილისი
ეროვნება	ქართველი
მოქალაქეობა	სსრკ
განათლება	თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი
პროფესია	კინორეჟისორი, სცენარისტი
ჯილდოები

სიმონ (სიკო) ბესარიონის ძე დოლიძე (დ. 8 თებერვალი, 1903. ოზურგეთი — გ. 17 ივლისი, 1983. თბილისი) — ქართველი კინორეჟისორი და სცენარისტი. სტალინის პრემიის ლაურეატი (1950), სსრკ-ის სახალხო არტისტი (1965).

ბიოგრაფია

პირველად კინო 1900-იანი წლების დასაყისში ჩოხატაურში იხილა. ყმაწვილმა სიკომ ბებიის მიერ ჯაყვის საყიდლად მიცემული ორი შაური ვაჭარ არშაკას სარდაფში მოწყობილ ილუზიონში გადაიხადა, სადაც მან ვასილ ამაშუკელის მიერ ბაქოში გადაღებული ქრონიკა „აქლემებით ნავთის გადაზიდვა“ იხილა.

1925 წელს დაამთავრა თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ისტორია-ფილოლოგიის ფაკულტეტი და მუშაობა დაიწყო „სახკინომრეწვში“, ჯერ ადმინისტრატორად, შემდეგ რეჟისორის ასისტენტად. 1927 წელს შექმნა მოკლემეტრაჟიანი ფილმი „დღე ყარაჩოში“. 1928 წელს ჩამოაყალიბა და ხელმძღვანელობდა კინოქრონიკის სექტორს. 1931 წელს გადაიღო პირველი მხატვრული ფილმი „ზვავთა მხარეში“. ამას მოჰყვა „უკანასკნელი ჯვაროსნები“, დიდად გახმაურებული და პოპულარული „დარიკო“, „მეგობრობა“, „ჯურღაის ფარი“ (1950 წელს მიენიჭა სსრკ სახელმწიფო პრემია), „ჭრიჭინა“, „ეთერის სიმღერა“, „ფატიმა“, „დღე პირველი დღე უკანასკნელი“ და სხვები. სიკო დოლიძე იყო თავისი ფილმების სცენარის ავტორიც. აღსანიშნავია ის რომ მან კინოხელოვნებას აზიარა სერგო ზაქარიაძე, თამარ ციციშვილი, აკაკი კვანტალიანი და სხვები.

1957-1976 წლებში იყო საქართველოს სსრ კინემატოგრაფისტთა კავშირის თავმჯდომარე. დაჯილდოვებული იყო ლენინის, ოქტომბრის რევოლუციის, ორი შრომის წითელი დროშის, საპატიო ნიშნის ორდენებით და მედლებით. იყო საქართველოს რესპუბლიკის IV-VII და IX მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი. დაკრძალულია მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში. ოზურგეთში დგას სიკო დოლიძის ძეგლი და არის მისი სახელობის ქუჩა.

ფილმოგრაფია

როგორც რეჟისორი

• „კუკარაჩა“ (1982)
• „კაცია ადამიანი?!“ (1979)
• „გაქცევა გათენებისას“ (1975)
• „სემირამიდას ბაღები“ (1970)
• „ქალაქი ადრე იღვიძებს“ (1967)
• „შეხვედრა წარსულთან“ (1966)
• „პალიასტომი“ (1963)
• „დღე უკანასკნელი, დღე პირველი“ (1959)
• „ფატიმა“ (1959)
• „ეთერის სიმღერა“ (1957)
• „ჭრიჭინა“ (1954)
• „ჯურღაის ფარი“ (1944) დ. რონდელთან ერთად
• „მეგობრობა“ (1940)
• „დარიკო“ (1936)
• „უკანასკნელი ჯვაროსნები“ (1934)
• „ზვავთა მხარეში“ (1931)

როგორც სცენარისტი

• „კუკარაჩა“ (1982)
• „ჭრელი პეპელა“ (1981, ანიმაციური)
• „კაცია ადამიანი?!“ (1979)
• „ბულბულის იუბილე“ (1978, ანიმაციური)
• „გაქცევა გათენებისას“ (1975)
• „სემირამიდას ბაღები“ (1970)
• „ქალაქი ადრე იღვიძებს“ (1967)
• „შეხვედრა წარსულთან“ (1966)
• „სათაგური“ (1965, ანიმაციური)
• „პალიასტომი“ (1963)
• „დღე უკანასკნელი, დღე პირველი“ (1959)
• „ფატიმა“ (1958)
• „ეთერის სიმღერა“ (1957)
• „ჩხიკვთა ქორწილი“ (1957, ანიმაციური)
• „ჯურღაის ფარი“ (1944)
• „მეგობრობა“ (1940)
• „დარიკო“ (1936)
• „უკანასკნელი ჯვაროსნები“ (1934)
• „ზვავთა მხარეში“ (1931)
• „საკანი № 79“ (1930)
• „ჩემი ბებია“ (1929)

ლიტერატურა

• ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 476.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 610-611.
• ბაბუნაშვილი ზ., ნოზაძე თ., „მამულიშვილთა სავანე“, გვ. 126, თბილისი, 1994

რესურსები ინტერნეტში

• სიკო დოლიძე — საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი
• სიკო დოლიძე [დაარქივებული] — ეროვნული ფილმოგრაფია
• სიკო დოლიძე კინოფილმების ინტერნეტ-მონაცემთა ბაზაში