მატანი

მატანი
სოფელი
	მატანი;
	; სოფლის ხედი
ქვეყანა	საქართველო
მხარე	კახეთის მხარე
მუნიციპალიტეტი	ახმეტის მუნიციპალიტეტი
თემი	მატანი
კოორდინატები	42°04′39″ ჩ. გ. 45°11′52″ ა. გ. / 42.07750° ჩ. გ. 45.19778° ა. გ.
ცენტრის სიმაღლე	570 მ
ოფიციალური ენა	ქართული ენა
მოსახლეობა	4451 კაცი (2014)
ეროვნული შემადგენლობა	ქართველები 99,3 %
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995
	მატანი ვიკისაწყობში

მატანი — სოფელი საქართველოში, ახმეტის მუნიციპალიტეტში, მდინარე მატნისხევის (ალაზნის სისტემა) ნაპირებზე. ზღვის დონიდან 570 მ, ახმეტიდან 5 კმ.

დემოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

2014 წლის აღწერის მონაცემებით სოფელში ცხოვრობს 4451 ადამიანი.

აღწერის წელი	მოსახლეობა	კაცი	ქალი
2002^[2]	5474	2704	2770
2014^[1]	4451	2251	2200

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოფლის მიდამოები V-VI საუკუნეებიდან ყოფილა დასახლებული. სახელწოდება სოფელს ერწო-თიანეთიდან კახეთში მოსახლეობის ინტენსიური მიგრაციის დროს უნდა შერქმეოდა. თვით ერწოში ტოპონიმი „მატანი“ XII-XIII საუკუნეებშია დადასტურებული.

ქართულ საისტორიო წყაროებში სოფელი პირველად XVI საუკუნეში ლევან კახთა მეფის დროს (1518/1520 –1574 წწ.) იხსენიება. XVII –XVIII საუკუნეებში მატანი კახეთის თავადებს ჩოლოყაშვილებს ეკუთვნოდათ.

1798 წელს სოფელში დაბანაკებულმა დავით ბატონიშვილმა 100 კაცით სასტიკად დაამარცხა ლეკთა 500-კაციანი რაზმი და ალაფი დაატოვებინა.

1812 წლის აჯანყების დროს მატნელებმა და ახმეტელებმა დაამარცხეს მატანში მდგარი რუსების სამხედრო ნაწილი.

ქართლ-კახეთის სამეფოს გაუქმების შემდეგ სოფელი თიანეთის მაზრაში შევიდა.

ისტორიული ძეგლები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოფლის დასავლეთით, 3-4 კმ-ზე, დგას ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი - სამონასტრო კომპლექსი „ცხრაკარა“. თვით სოფელში რიყისა და ნატეხი ქვით ნაგები წმ. ნიკოლოზის ეკლესია (XVI ს.) და შუა საუკუნეების ციხესიმაგრის ნანგრევებია. სოფლის მახლობლად შემორჩენილია ჩოლოყაშვილთა სასახლის ნანგრევები და სხვადასხვა დროის არქეოლოგიური ძეგლები. 2012 წელს სოფელთან აღმოაჩინეს „დევების ნასადგომარი“ - ციკლოპური ნაგებობების ნაშთები^[3]

სახალხო დღესასწაულები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

სოფელში ტრადიციულად ყოველწლიურად ტარდება რამდენიმე რელიგიური ხასიათის ფესტივალი, მათ შორის აღსანიშნავია დიდბატონობა (წმ. გიორგის დღის აღნიშვნა 23 ნოემბერს), ყეინობა (დიდმარხვის პირველ დღეს), ლაშარობა (შემოდგომით) და ციხეგორობა (აღდგომის სამშაბათს).