კუტოლი

სოფელი
კუტოლი აფხ. Кәтол
ქვეყანა	საქართველო
ავტონომიური რესპუბლიკა	აფხაზეთის არაფხაზეთის არ
მუნიციპალიტეტი	ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტი
თემი	კუტოლი
კოორდინატები	42°50′55″ ჩ. გ. 41°22′41″ ა. გ.
სასაათო სარტყელი	UTC+4
სატელეფონო კოდი	+995

კუტოლი (აფხ. Кәтол) — სოფელი საქართველოში, აფხაზეთის ავტონომიურ რესპუბლიკაში, ოჩამჩირის მუნიციპალიტეტში, შავიზღვისპირა დაბლობზე. თემის ცენტრი (სოფლები: აბააქითი, ახივაა, ბზანა, თოუმიში, ქერქენი). ზღვის დონიდან 100 მ, ოჩამჩირიდან 21 კმ, ტამიშიდან (უახლოესი რკინიგზის სადგური) 9 კმ. 2008 წლიდან ოკუპირებულია რუსეთის ფედერაციის მიერ. სოფელი „კვიტაული“ წყაროებში პირველად მოხსენიებულია XVII საუკუნეში.

ეტიმოლოგია

აფხაზურ სოფელს ქართულად კვიტოული ჰქვია. მისი ძველი სახელწოდებაა — კვიტაული. სწორედ ამ ფორმით იხსენიება იგი სამეგრელოს მთავრის ლევან II დადიანის 1640 წლის სინოდიკში, რომელშიც აღნიშნულია, რომ მთავარს თავისი ახლადგარდაცვლილი მეუღლის ნესტან-დარეჯანის ცხედარი დაუკრძალავს სოფელ ქიაჩში და ორი პანაშვიდი გადაუხდია კვიტაულის სასახლეში.

იმავე პერიოდში, 1639-1640 წლებში მთავარ ლევან II დადიანთან ჩამოსული რუსი ელჩების — ფედოტ ელჩინისა და პავლე ზახარიევის დაკითხვის ოქმებში სოფელი მოხსენიებულია „Китоули“ ფორმით (რუს. Февроля во 8 день начавали в деревне в Китоуле).

სოფლის სახელწოდება კვიტაული XIX საუკუნის მეორე ნახევარშიც იმავე ფორმით იხმარებოდა, როგორც XVII საუკუნეში. ამას გვიმოწმებს, კავკასიაში მართლმადიდებლობის აღმდგენი საზოგადოების 1862-1863 წლების ანგარიშიც, რომელშიც დამოწმებულია სოფელი კვიტაული.

საყურადღებოა ის ფაქტი, რომ ბოლო დრომდე ადგილობრივი მოსახლეობა სოფელს რუსულად კვიტაული (რუს. Квитаули), აფხაზები — კუტოლ (აფხ. Кәтол), ხოლო ქართველები კი — კვიტოულის სახელით მოიხსენიებდნენ. 1967 წლის 20 აპრილის დადგენილებით სოფელს ოფიციალურ სახელად დაუმკვიდრდა სოფლის აფხაზური ვარიანტი — კუტოლი//Кутол.

ლიტერატურა

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 90.

რესურსები ინტერნეტში

• გვანცელაძე გ., „სოფელ კვიტოულის სახელის ეტიმოლოგიისათვის“, ქართველური მემკვიდრეობა, 2008, XII, გვ. 53-56