კუდარო

კუდარო — სხვადასხვა პერიოდის კულტურული ნაშთების შემცველი კარსტული წარმოშობის მღვიმეთა ჯგუფი (5 მღვიმე) ონის მუნიციპალიტეტის სოფ. ჩასავლის მახლობლად. მდ. ჯეჯორის მარჯვენა ნაპირზე, ზღვის დონიდან 1580-1600 მ. აღმოაჩინეს 1955 წელს. კუდარო I და კუდარო III განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია.

კუდარო I

კუდარო I დერეფნის (ტალანის) ტიპის გამჭოლი მღვიმეა, სადაც ფიქსირებულია აშელის, მუსტიეს, მეზოლითის, ენეოლით-ადრინდელი ბრინჯაოსა და ფეოდალური ხანის ფენები. კუდარო I-ის მუსტიური ანატკეც-ლამელები, წვეტანები (მ. შ. ფოთლისებური და ნაწილობრივ ორმხრივ დამუშავებული) გამოირჩევა სიდიდით და წაგრძელებული პროპორციებით. ქვის გაპობაში უპირატესობა აქვს ლევალუაზურ, ლამელურ ტექნიკას. კუდარო I-ის მუსტიეური ფენები პირველყოფილ ადამიანთა მონადირე ჯგუფების დროებითი საცხოვრებელი ყოფილა. ზედა ჰორიზონტების აბსოლუტური თარიღია 44150±2400—1850.

კუდარო I-ის აშელის ფენაში მრავლად იყო სხვადასხვა მოყვანილობის ორმხრივ დამუშავებული დიდი, მასიური, ტლანქი ხელცულები და საჩეხი იარაღი. აქვეა ნაპოვნი ნუკლეუსები, ანატკეცები, მასიური სახოკები და სხვა. კუდარო I-ის მუსტიესა და აშელის ფენებში ნაპოვნია 85 სახეობის ძუძუმწოვრის, მღრღნელის, ფრინველის, თევზისა და სხვა 100 ათასამდე ძვალი. მაშინდელი ადამიანი ძირითადად ნადირობდა მღვიმის დათვზე (ნაპოვნია 200 ინდივიდის ნაშთი).

კუდარო III

კუდარო III დერეფნის ტიპის კარსტული მღვიმეა (სიღრმე 43 მ, სიგანე 2-6 მ, სიმაღლე 3-5 მ), რომელშიც ფიქსირებულია 5 კულტურული ფენა: აშელის, მუსტიეს, მეზოლითისა და ენეოლითის. აშელის ფენაში - ორმხრივდამუშავებული ხელცული, ასეთივე წესით დამუშავებული იარაღის ფრაგმენტი, უხეში სახოკი და სხვა. მუსტიეურ ფენებში - წვეტანები (მ. შ. ნაწილობრივ ორმხრივდამუშავებული), დაკბილულ-ამოღარული იარაღი და სხვა. მეზოლითურ ფენაში ნაპოვნია ასიმეტრიული სამკუთხა მიკროიარაღები, ზურგდაბლაგვული მიკროლამელები და სხვა.

კუდარო III-ის აშელურ-მუსტიეურ ფენებში აღმოჩენილია მღვიმის და მურა დათვის, მღვიმის ლომის, ჯიქის, ფოცხვერის, მარტორქის, კეთილშობილი ირმის, შვლის, ჯიხვის, ბიზონისა და სხვათა ძვლები.

ლიტერატურა

• Верещагин Н. К., Млекопитающие Кавказа, М.-Л., 1959;
• Любин В. П., Высокогорная пещерная стоянка Кударо I (Юго-Осетия), «Известия Всесоюзного географицеского общества», 1959, т. 91, в. 2;
• მისივე, Нижнепалеолитические памятники Юго-Осетии, «Материалы и исследования по археологии СССР», в. 79 - Палеолит и неолит СССР, т. 4, М.-Л., 1960;
• Любин Б. П., Левковская Т. М., Пещера Кударо III (Юго-Осетия), იქვე, в. 185 - Палеолит и неолит СССР, т. 7, Л., 1972;
• თუშაბრამიშვილი დ., ქსე, ტ. 6, გვ. 54-55, თბ., 1983