ულფილას ბიბლია
ულფილას ბიბლია, აგრეთვე ცნობილი გუთური ბიბლიის სახელწოდებით[1] — გუთი ეპისკოპოსი ულფილას (311–383 წწ.) მიერ IV საუკუნეში გუთურ ენაზე შესრულებული თარგმანი ბიბლიისა, უპირველესად კი ახალი აღთქმისა. პირველწყაროდ გამოყენებულია ბერძნულენოვანი დედანი ბიბლიისა. ულფილამ ამ თარგმანის შესასრულებლად შექმნა გუთური ანბანი, მანამდე კი გუთები რუნების საშუალებით წერდნენ. თარგმანი ეპისკოპოსმა შეასრულა ქალაქ ნიკოპოლის-ად-ისტრუმში, თანამედროვე ბულგარეთის ტერიტორიაზე. იგი გუთური ენის უმნიშვნელოვანეს წყაროდ ითვლება.
ულფილას ბიბლიის ტექსტის შემცველი არაერთი ხელნაწერია მოღწეული VI—VIII საუკუნეებიდან, ძირითადად იტალიიდან. მათი ტექსტის დიდი ნაწილი ახალი აღთქმიდანაა, ხოლო მცირე ნაწილი — ძველი აღთქმიდან. ეს ხელნაწერებია: Codex Argenteus (სახარებები), რომლის დიდი ნაწილიც დაცულია უფსალის უნივერსიტეტის ბიბლიოთეკაში, Codex Ambrosianus A-დან Codex Ambrosianus E-ს ჩათვლით (ეპისტოლეები, სკირინსი, ნეემია), Codex Carolinus (რომაელთა მიმართ ეპისტოლე), Codex Vaticanus Latinus 5750 (სკირინსი), Codex Gissensis (ლუკას სახარების ფრაგმენტები) და Fragmenta Pannonica, ერთი მმ სისქის მეტალის ფირფიტები, რომლებზეც დატანილია მუხლები იოანეს სახარებიდან.
ეკლესიის განვითარების ამსახველ ისტორიულ ზოგიერთ წიგნს, როგორიცაა საქმე მოციქულთა, ულფილას ბიბლიის ხელნაწერებში არ გვხვდება.
თუ არ ჩავთვლით რუნებით შესრულებულ ფრაგმენტულ წარწერებს, ულფილას ბიბლია გერმანიკული ენების პირველი წერილობითი ძეგლია, შესაბამისად მას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ენის ისტორიის კვლევაში.
გამოცემები[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Wilhelm Streitberg (Hrsg.): Die Gotische Bibel. Bd 1. Der gotische Text und seine griechische Vorlage. Winter, Heidelberg 1908–1910, 2000 (7. Aufl.), ISBN 3-8253-0745-X
ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- Elfriede Stutz: Das Neue Testament in Gotischer Sprache. In: Die alten Übersetzungen des Neuen Testaments, die Kirchenväterzitate und Lektionare – Der gegenwärtige Stand ihrer Erforschung und ihre Bedeutung für die griechische Textgeschichte, Kurt Aland (Hrsg.). Arbeiten zur neutestamentlichen Textforschung, 5. de Gruyter, Berlin – Boston 1972 (Reprint 2011). ISBN 978-3-11-082701-9. S. 375–402
- Piergiuseppe Scardigli: Frühe Bibelübersetzungen: Gotisch. In: Harald Kittel (Hrsg.) Übersetzung-Translation-Traduction: An International Encyclopedia of Translation Studies, Mouton de Gruyter, Berlin/New York 2007, ISBN 978-3-11-020328-8, S. 2363–2366 (Handbücher zur Sprach- und Kommunikationswissenschaft 26, 2)
რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ულფილას ბიბლიის ტექსტი დაარქივებული 2016-08-01 საიტზე Wayback Machine.
- მცირე გუთურენოვანი ფრაგმენტები
- Codex Argenteus Online დაარქივებული 2012-10-25 საიტზე Wayback Machine. , უფსალაში ორიგინალის სრული ციფრული ვერსია
სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]
- ↑ ლიტერატურაში გვხვდება აგრეთვე უმართებულო ფორმებით: ვულფილას ბიბლია, გოთური ბიბლია