ბერბერო-ლიბიური ენები

მასალა ვიკიპედიიდან — თავისუფალი ენციკლოპედია
(გადამისამართდა გვერდიდან ბერბერული ენები)
ბერბერო-ლიბიური ენები
ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ
ტამაჟით ან ტამაჟიტ
გავრცელებულია ალჟირი; ასევე: ლიბია, მალი, ნიგერი, ტუნისი, ბურკინა-ფასო, ეგვიპტე და მავრიტანია
მოლაპარაკეთა რაოდენობა დაახლ. 15 მილიონი
ლინგვისტური კლასიფიკაცია აფრაზიული ენები
  • ბერბერო-ლიბიური ენები
ენის კოდები ISO 639-2 და 639-5: ber
თანამედროვე ბერბერული ენები და მათი გავრცელების არეალი
ბერბერულ ენაზე შედგენილი დოკუმენტის მაგალითი

ბერბერო-ლიბიური ენები (ბერბერულად: ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ; იკითხება როგორც: ტამაჟით) — ბერბერების ენა, შედის აფრაზიული ენების ოჯახში. ამ ენებზე მოსაუბრე ადამიანთა ზუსტი რაოდენობა ცნობილი არ არის და დაახლოებით 17-დან 25 მილიონამდე ადამიანს შეადგენს. სახელწოდება „ბერბერი“ მომდინარეობს ბერძნულიდან βάρβαροι, ლათ. barbari, და არაბ. ʔal-barbaru. სახელწოდება „ბერბერო-ლივიური“ მიუთითებს ნათესაობრივ კავშირს უძველეს ჩრდილოეთ აფრიკულ ენებთან („ლიბიურთან“), რომლის ზუსტი ურთიერთობა თანამედროვე ბერბერო-ლიბიურ ენებთან არ არის მთლად ნათელი

გავრცელები არელი[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბერბერო-ლიბიური ენები გავრცელებულია ჩრდილოეთ აფრიკაში,სამხრეთით ხმელთაშუა ზღვის სანაპიროდან მდინარე სენეგალამდე და მდინარე ნიგერმდე,აღმოსავლეთით ატლანტის სანაპიროდან დასავლეთ ეგვიპტემდე. ისინი წარმოდგენილი არიან შემდეგ ქვეყნებში:

კლასიფიკაცია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

საერთოდ აღიარებულია დაყოფა დასავლეთის, ჩრდილოეთის და სამხრეთის შტოებად. ცალკე განიხილება ძველი ლიბიური ენა, რომელზეც ცოტა რმაა ცნობილი.სულ ცნობილია 45 ცოცხალი და რამდენიმე მკვდარი ენა.

დასავლეთის შტო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

შედის ერთი ენა  - ზენგა (200—300 ადამიანი).

ჩრდილო ბერბერული შტო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • შედის 3 ჯგუფი: ატლასური, ზენეტური და კაბილური.

აღმოსავლეთ ბერბერული შტო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ხშირად განიხილება როგორც 2 დამოუკიდებელი შტო, სხვადასხვა შემადგენლბით. შედის 7 ცოცხალი და მინიმუმ 1 მკვდარი ენა:

ტუარეგული იგივე სამხრეთ ბერბერული შტო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

დაახლოებით 1,9 მილიონი მოსაუბრე ამ ენებზე გავრცელებულია საჰარაში: იყოფა 3 ჯგუფად.

  • ჩრდილო ტუარეგული ჯგუფი (76 ათასი.)
  • სამხ.-დასა.-ტუარეგული ჯგუფი(480 ათასი.)
  • სამხ.-აღმო.-ტუარეგული' ჯგუფი(1,3 მლიონი)

ლიტერატურა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

  • Medieval Berber Orthography, Boogert, Leiden University [1] დაარქივებული 2015-01-12 საიტზე Wayback Machine.
  • Ethnologue entry for Berber languages
  • Brett, Michael; & Fentress, Elizabeth (1997). The Berbers (The Peoples of Africa). ISBN 0-631-16852-4. ISBN 0-631-20767-8 (Pbk).
  • Abdel-Masish, Ernest T. 1971. A Reference Grammar of Tamazight (Middle Atlas Berber). Ann Arbor: Center for Near Eastern and North African Studies, The University of Michigan
  • Basset, André. 1952. La langue berbère. Handbook of African Languages 1, ser. ed. Daryll Forde. London: Oxford University Press
  • Chaker, Salem. 1995. Linguistique berbère: Études de syntaxe et de diachronie. M. S.—Ussun amaziɣ 8, ser. ed. Salem Chaker. Paris and Leuven: Uitgeverij Peeters
  • Dallet, Jean-Marie. 1982. Dictionnaire kabyle–français, parler des At Mangellet, Algérie. Études etholinguistiques Maghreb–Sahara 1, ser. eds. Salem Chaker, and Marceau Gast. Paris: Société d’études linguistiques et anthropologiques de France

რესურსები ინტერნეტში[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]