ბანქსის კუნძულები

ბანქსის კუნძულები
მშობ. სახელი: ინგლ. Banks Islands
	; ბანქსის კუნძულების რუკა
გეოგრაფია
მდებარეობა	წყნარი ოკეანე
კოორდინატები	13°50′ ს. გ. 167°35′ ა. გ. / 13.833° ს. გ. 167.583° ა. გ.
კუნძულთა რაოდენობა	16
მთავარი კუნძული	ვანუა-ლავა
ფართობი	780 კმ²
უმაღლესი წერტილი	946 მ
ვანუატუ
პროვინცია	ტორბა
დემოგრაფია
მოსახლეობა	8533 (2009)
სიმჭიდროვე	10,94 ად. /კმ²

ბანქსის კუნძულები (ინგლ. Banks Islands) — ვულკანური კუნძულების ჯგუფი წყნარი ოკეანის სამხრეთ-დასავლეთ ნაწილში. შედის ვანუატუს რესპუბლიკის პროვინცია ტორბას შემადგენლობაში. პროვინციის ადმინისტრაციული ცენტრია დასახლება სოლა კუნძულ ვანუა-ლავაზე.

გეოგრაფია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბანქსის კუნძულები მდებარეობს დაახლოებით 40 კმ-ში ჩრდილოეთით კუნძულ მაევოდან და შედგება 16 კუნძულისაგან: ვეტაუნდე (Vétaounde), ურეპარაპარა (Uréparapara), როვას კუნძულები (რიფის კუნძულები) (Rowa, Reef Islands), ენვუტი (დაუსახლებელი) (Enwut), ლემეური (Lemeur), ვანუა-ლავა (Vanua Lava), კვაკეა (Kwakea), ლენეუ (Leneu), ნავილა (Nawila), რავენგა (Ravenga), გაუა (სანტა-მარია) (Gaua, Santa Maria), მოტა (Mota), მოტა-ლავა (სედლი, სედლო) (Mota Lava, Saddle), რა (Ra), მერიგი (Mérig), მერე-ლავა (Méré Lava).


№	კუნძულები	ფართობი, კმ²	მოსახლეობა, ად. (2009 წელი)	უმაღლესი წერტილი, მ	კოორდინატები
1	ვეტაუნდე	0,24	-	76	13°15′33″ ს. გ. 167°38′34″ ა. გ. / 13.25917° ს. გ. 167.64278° ა. გ. / -13.25917; 167.64278
2	ურეპარაპარა	39	437	764	13°32′ ს. გ. 167°20′ ა. გ. / 13.533° ს. გ. 167.333° ა. გ. / -13.533; 167.333
3	ვანუა-ლავა	334,3	2623	946	13°48′ ს. გ. 167°28′ ა. გ. / 13.800° ს. გ. 167.467° ა. გ. / -13.800; 167.467
4	მოტა	9,5	683	411	13°51′ ს. გ. 167°42′ ა. გ. / 13.850° ს. გ. 167.700° ა. გ. / -13.850; 167.700
5	მოტა-ლავა	23,5	1451	243	13°39′ ს. გ. 167°42′ ა. გ. / 13.650° ს. გ. 167.700° ა. გ. / -13.650; 167.700
6	რა	0,5	189	...	13°43′ ს. გ. 167°37′ ა. გ. / 13.717° ს. გ. 167.617° ა. გ. / -13.717; 167.617
7	მერე-ლავა	18	647	833	14°27′ ს. გ. 168°04′ ა. გ. / 14.450° ს. გ. 168.067° ა. გ. / -14.450; 168.067
8	გაუა	328,2	2491	767	14°15′54″ ს. გ. 167°31′12″ ა. გ. / 14.26500° ს. გ. 167.52000° ა. გ. / -14.26500; 167.52000
9	მერიგი	0,5	12	125	14°19′ ს. გ. 167°48′ ა. გ. / 14.317° ს. გ. 167.800° ა. გ. / -14.317; 167.800
10	როვას კუნძულები	1	-	2	13°37′ ს. გ. 167°31′ ა. გ. / 13.617° ს. გ. 167.517° ა. გ. / -13.617; 167.517
	სულ	780	8533	946	13°55′ ს. გ. 167°34′ ა. გ. / 13.917° ს. გ. 167.567° ა. გ. / -13.917; 167.567

ჯგუფის ყველაზე დიდი კუნძულია — ვანუა-ლავა (უმაღლესი წერტილი — 946 მ). კუნძულზე ასევე არის მოქმედი ვულკანი სურეტამატი (921 მ). პირველზე ოდნავ მცირე ზომის მეორე დიდი კუნძული — გაუა, ან სანტა-მარია, რომლის უმაღლესი წერტილია მოქმედი ვულკანი გჰარატი (ინგლ. Mount Gharat) — ზღვის დონიდან 797 მ. მის ვულკანურ კრატერში მდებარეობს ვანუატუში დიდი მტკნარი წყლის ტბა — ლეტასი (ინგლ. Lake Letas). ჯგუფში სიდიდით მესამე კუნძულია — ურეპარაპარა.

ისტორია[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ბანქსის კუნძულები 1606 წელს აღმოაჩინა წარმოშობით პორტუგალიელმა ესპანელმა ზღვაოსანმა პედრო ფერნანდეს კიროსმა. მან გაცურა მერე-ლავას კუნძულის გვერდით და სანამ გადავიდოდა კუნძულ ესპირიტუ-სანტოზე, გაჩერდა კუნძულ გაუასთან. 1774 წელს კუნძულის გვერდით გაცურა ინგლისელმა ზღვაოსანმა ჯეიმზ კუკმა, მაგრამ პირველად ისინი გამოიკვლია უილიამ ბლაიმ (ინგლ. William Bligh), რომელმაც კუნძულების ჯგუფს, მისი ხელმძღვანელის სერ ჯოზეფ ბანქსის (ინგლ. Joseph Banks) პატივსაცემად დაარქვა ბანქსის კუნძულები. კუნძული ვანუა-ლავა პირველად გამოიკვლია ახალზელანდიელმა ეპისკოპოსმა ჯორჯ ოგასტუს სელიუინმა 1859 წელს.

მოსახლეობა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

კუნძულებზე დაახლოებით 15 ადგილობრივი ენაა, რომელთაგან ბევრი იმყოფება გაქრობის საშიშროების ქვეშ. ყველაზე გავრცელებული ენაა მვოტლაპი (Mwotlap) (დაახლოებით 1800 მოლაპარაკე).

2009 წელს კუნძულების მოსახლეობა შეადგენდა 8533^[1] ადამიანს.

ეკონომიკა[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

ადგილობრივი მოსახლეობის ძირითადი საქმიანობაა ნატურალური მეურნეობა (კოპრის დამზადება, კაკაოს და ყავის მოყვანა). ძველად კუნძულ ვანუა-ლავას მთა სურემატამატიზე ფრანგული კომპანიის მიერ ხდებოდა გოგირდის დამუშავება. ვითარდება ტურიზმი.

ჯგუფის სამ კუნძულის (მოტა-ლავა, ვანუა-ლავა და გაუა) აეროპორტებზე არსებობს ასაფრენ-დასაჯდომი ზოლი.

სქოლიო[რედაქტირება | წყაროს რედაქტირება]

↑ 2009 National Population and Housing Census (2009). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-10-17. ციტირების თარიღი: 2014-11-05.

[1] 2009 National Population and Housing Census (2009). დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2012-10-17. ციტირების თარიღი: 2014-11-05.

[1]